Syria kỷ niệm một năm hậu chính quyền Assad: Pháo hoa, cờ và hy vọng mong manh

Hôm nay ngày 8/12, đất nước Syria đánh dấu tròn một năm kể từ khi chính quyền cựu tổng thống Bashar al-Assad sụp đổ sau hơn nửa thế kỷ cai trị của gia tộc Assad. Từ quảng trường Umayyad ở Damascus đến các thành phố từng là chiến tuyến đẫm máu, người dân đổ xuống đường mừng “ngày giải phóng”, trong khi chính quyền mới vật lộn khôi phục ổn định giữa xung đột sắc tộc, chia rẽ vùng miền và nhiệm vụ tái thiết khổng lồ.

Một cậu bé cầm bóng bay và cờ Syria khi người dân tụ tập để kỷ niệm một năm kể từ khi những người Hồi giáo cực đoan lật đổ nhà cầm quyền lâu năm của đất nước này, tại trung tâm Hama vào ngày 5 tháng 12 năm 2025. Ảnh: AFP

Damascus rực sáng từ nhiều ngày nay với cờ xanh - trắng - đen của Syria mới. Tại quảng trường Umayyad, hàng nghìn người trẻ chen nhau trên xe máy, ô tô, hò reo dưới cái lạnh đầu đông.

Không khí lễ hội bắt đầu từ cuối tuần, khi người dân Hama, Homs hay Deir Az Zor đồng loạt xuống đường chào mừng tròn một năm kể từ chiến dịch nổi dậy thần tốc buộc Tổng thống khi đó là ông Assad phải bỏ trốn sang Nga. Ông al-Sharaa – cựu chỉ huy cấp cao của al-Qaeda, nay là Tổng thống lâm thời – gọi đây là “cuộc thay đổi lịch sử” và kêu gọi người dân “đổ ra quảng trường để cho cả thế giới thấy sự đoàn kết của Syria”. Ông Sharaa tuyên bố: “Syria hôm nay đang sống trong giai đoạn tốt đẹp nhất”.

Chính quyền mới đã xoay trục mạnh mẽ. Từ một quốc gia bị cô lập, Syria bất ngờ trở thành “người chơi mới” trong bàn cờ quốc tế: mở lại đại sứ quán, nối lại quan hệ với cả Nga, Mỹ, Trung Quốc, và lần đầu tiên kể từ năm 1946 có Tổng thống đặt chân vào Nhà Trắng. Nhiều biện pháp trừng phạt của phương Tây cũng đã được dỡ bỏ, mở ra kỳ vọng mới cho kinh tế Syria. Ngân hàng Thế giới dự báo tăng trưởng kinh tế của Syria là 1% trong năm 2025.

Chuyến đi Washington của Tổng thống Ahmad al-Sharaa báo hiệu sự thay đổi thái độ từ các quốc gia từng coi ông là khủng bố. Ảnh: AP

Nhưng đằng sau những màn ăn mừng lớn chưa từng có trong nhiều năm chiến tranh, Syria vẫn chìm trong bất ổn. Giao tranh lẻ tẻ giữa các cộng đồng tôn giáo ở miền duyên hải hay tỉnh Suwayda trong năm qua đã làm hàng trăm người thiệt mạng, làm sâu sắc thêm nỗi nghi kỵ giữa các sắc tộc. Khu vực do người Kurd quản lý ở đông bắc chúc mừng người dân nhân dịp kỷ niệm nhưng cấm tổ chức tụ tập với lý do nguy cơ an ninh, cảnh báo “các nhóm khủng bố” có thể lợi dụng sự kiện để gây bất ổn.

Bức tranh nhân đạo vẫn u ám. Theo Văn phòng Điều phối Nhân đạo Liên Hợp Quốc, khoảng 16,5 triệu người Syria sẽ cần viện trợ trong năm 2025. Khoảng 2,9 triệu người Syria đã hồi hương hoặc trở về nơi cư trú, nhưng đa số đối diện thực tế đau lòng: nhà cửa đổ nát, trường học và bệnh viện bị phá hủy, tranh chấp đất đai kéo dài. Hơn một nửa mạng lưới điện và nước sạch trong tình trạng không hoạt động.

Một năm sau khi chính quyền ông Assad sụp đổ, Syria không còn bị kìm kẹp trong bộ máy an ninh tàn bạo, nhưng cũng chưa thể bước vào giai đoạn ổn định thực sự. Đất nước hiện ở lằn ranh của hai khả năng: hoặc tiến tới mô hình quản trị bao trùm và tái thiết nghiêm túc, hoặc rơi trở lại vòng xoáy hỗn loạn và chuyên chế. Tương lai Syria sẽ phụ thuộc vào khả năng hòa giải, xử lý công lý chuyển tiếp công bằng, duy trì trật tự an ninh và tranh thủ nguồn lực quốc tế. Năm đầu tiên là sự khởi đầu, nhưng hướng đi tiếp theo vẫn là câu hỏi để thời gian tự trả lời.

Bích Hồng

Nguồn: Reuters, Aljazeera, DW