Làng nghề xứ Thanh rộn ràng vào vụ tết

Cuối năm, các làng nghề truyền thống xứ Thanh lại rộn ràng bước vào vụ sản xuất tết - vụ quan trọng nhất trong năm. Từ những làng hương lâu đời như Vạn Thắng, Quán Giò, Đông Khê, đến làng bánh đa trứ danh Đắc Châu... không khí lao động nơi đâu cũng hối hả, tất bật. Hàng trăm hộ dân cùng chung một nhịp nghề, góp phần tạo nên sắc thái văn hóa tết đậm đà trên quê hương Thanh Hóa.

Người dân làng nghề Đắc Châu phơi bánh đa chuẩn bị nguồn hàng phục vụ thị trường tết.

Làm nghề quanh năm nhưng với các làng hương xứ Thanh, vụ tết luôn là thời điểm bận rộn nhất. Nhu cầu tiêu thụ lớn trong và ngoài tỉnh khiến các cơ sở sản xuất ở các làng hương Vạn Thắng, Quán Giò, Đông Khê... đồng loạt tăng tốc từ tháng 10 âm lịch. Từ mái nhà đến sân thượng, dọc những con ngõ nhỏ đều phủ một màu hồng rực rỡ của những bó tăm hương đang được phơi nắng tạo nên khung cảnh đặc trưng chỉ có ở mùa cao điểm. Tại các làng nghề này, người dân sản xuất nhiều loại hương theo đơn đặt hàng, nhưng phổ biến nhất vẫn là hương bài và hương đen với nhiều kích cỡ khác nhau. Giá cả cũng đa dạng, hương tăm có giá bán khoảng 30.000 - 35.000 đồng/100 cây. Đặc biệt, hương sào là dòng sản phẩm cao cấp nhất, có giá dao động từ 55.000 - 95.000 đồng/10 cây nhờ ưu điểm thân hương to, thơm lâu và có thời gian cháy từ 8 đến 10 tiếng.

Ở làng hương Đông Khê, một trong những cái nôi của nghề làm hương truyền thống, đến nay vẫn còn nhiều hộ gia đình duy trì quy trình sản xuất thủ công. Các nguyên liệu đều là tự nhiên, gồm bột bài, than, nhựa cây trám và một số hương liệu truyền thống khác. Theo ông Đoàn Văn Mậu - một người làm nghề lâu năm, việc đưa máy móc vào sản xuất giúp giảm bớt sức lao động ở một số công đoạn, nhưng riêng khâu se hương, gia đình ông vẫn giữ cách làm tay để đảm bảo độ tròn, đều và đẹp của từng cây hương.

Ông Mậu chia sẻ: “Nghề làm hương tuy không quá khá giả nhưng cho gia đình tôi công việc ổn định, giúp nhiều lao động địa phương có thêm thu nhập trong những ngày nhàn rỗi. Quan trọng nhất, đây là cách để giữ gìn nét văn hóa lâu đời của quê hương”.

Không kém phần nhộn nhịp, làng hương Quán Giò cũng bước vào vụ tết với không khí lao động sôi nổi. Hàng chục hộ dân làm nghề phải tăng ca ngày đêm để kịp đơn hàng. Tại cơ sở của bà Trần Thị Thủy ở phường Hạc Thành, dù có hai lao động chính nhưng vào vụ bà phải thuê thêm sáu thợ lành nghề mới đáp ứng đủ nhu cầu.

Bà Thủy cho biết: “Hương là đồ cúng tâm linh nên không được phép cẩu thả mà phải cẩn thận trong từng khâu, từ chọn nguyên liệu đến se hương, phơi phóng".

Vào vụ mùa cuối năm, không khí ở làng nghề bánh đa truyền thống Đắc Châu, phường Đông Tiến cũng trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết. Làng nghề có lịch sử hàng trăm năm này từ lâu đã nổi tiếng với những mẻ bánh đa thơm giòn, trở thành nguồn sinh kế của nhiều hộ dân nơi đây. Từ tờ mờ sáng, cả làng đã bắt đầu một ngày làm việc mới. Tiếng cối xay bột rì rầm, tiếng bếp lò tí tách và mùi thơm của bánh nướng lan tỏa khắp không gian. Cũng như làng hương, vụ tết ở Đắc Châu là giai đoạn bận rộn nhất trong năm. Từ người lớn đến trẻ nhỏ đều chung tay tham gia vào các công đoạn sản xuất. Ngoài các loại bánh đa truyền thống, dịp tết người dân Đắc Châu còn làm thêm nhiều loại đặc biệt như bánh đa nhiều vừng, bánh đa gấc để đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng.

Theo kinh nghiệm của ông Lê Đức Ngọc ở phường Đông Tiến - một thợ làm bánh đa lâu năm, thời tiết đóng vai trò quyết định đến chất lượng bánh. Chỉ những ngày nắng đẹp, bánh mới giòn và đạt độ ngon nhất. Với trời nắng to, mỗi mẻ bánh chỉ cần phơi từ 4 - 5 tiếng. Trời âm u phải phơi từ 7 - 8 tiếng và vẫn phải theo dõi liên tục để bánh không bị khô giòn quá mức, dễ vỡ. Một trong những công đoạn vất vả nhất là tráng bánh vì phải bắt đầu từ 3 giờ sáng đến khoảng 12 giờ trưa để kịp phơi bánh trong nắng. Vào những ngày cao điểm, sản lượng tăng vọt, mỗi thợ có thể tráng từ 1.000 đến 1.500 chiếc bánh đa mỗi ngày nhưng vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu. Nhiều khi thương lái đặt gấp, các hộ phải thuê thêm người để kịp hoàn thành đơn hàng.

Ông Ngọc cho biết: “Bây giờ phải làm gấp rút vì trời còn nắng. Càng gần tết, thời tiết mưa thâm gió bấc, bánh không thể ngon như phơi nắng. Dù có lò sấy cũng không bằng”.

Những ngày này, nhiều làng nghề khác trên địa bàn tỉnh cũng đang bước vào vụ sản xuất cao điểm, góp thêm sắc màu chuẩn bị đón mùa xuân mới. Tại làng hoa Đông Cương, phường Hàm Rồng những luống hoa cúc, hoa ly, hoa đồng tiền đang được chăm sóc tỉ mỉ từng ngày để kịp bung nở đúng dịp tết. Hay ở làng rèn Tiến Lộc, xã Triệu Lộc, tiếng búa, tiếng đe cũng vang lên liên hồi. Người thợ rèn chăm chú bên lò than đỏ lửa làm ra từng con dao, chiếc cuốc, lưỡi liềm phục vụ nhu cầu sản xuất đầu năm. Không khí lao động gấp gáp nhưng đầy hăng say. Không chỉ là công việc mưu sinh, nghề truyền thống còn mang trong mình giá trị văn hóa bền lâu. Và mỗi vụ tết, khi đôi tay người thợ thoăn thoắt, cũng là lúc tinh hoa nghề được tiếp nối, lan tỏa và thêm khẳng định.

Bài và ảnh: Phương Đỗ