“Đúng vai, thuộc bài” - “kim chỉ nam” cho công việc của cán bộ

Bốn chữ “đúng vai, thuộc bài” - lời căn dặn của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều dịp phát biểu tại các hội nghị về công tác cán bộ và thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên, rất dễ nhớ, đơn giản, dễ hiểu, dễ làm, song nội hàm thì rất lớn và ý nghĩa cả ở phạm vi tổ chức lẫn cá nhân. Người cán bộ ở vị trí nào, vai trò nào thì phải làm tròn trách nhiệm ở vị trí đó, làm việc hiệu quả ở vai trò đó.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm và làm việc tại huyện Mường Lát - huyện biên giới xa xôi và khó khăn nhất tỉnh Thanh Hoá (ngày 3/9/2011).

Hội nghị nghiên cứu, quán triệt chuyên đề về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2024.

Yêu cầu cán bộ phải “đúng vai, thuộc bài” đã không ít lần được cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập trong các bài phát biểu, bài viết quan trọng. Theo cố Tổng Bí thư, cán bộ, đảng viên bị xử lý kỷ luật, bị truy cứu trách nhiệm xuất phát từ việc không “đúng vai”, nhất là cá nhân vượt quyền của tập thể. Những vấn đề cần đưa ra tập thể ban chấp hành, ban thường vụ cấp ủy thảo luận, cho ý kiến thì cá nhân bí thư chủ quan, nóng vội, có khi lạm quyền, đã tự quyết. Điều đó, nếu cố ý, lặp lại nhiều lần thì có dấu hiệu của sự độc đoán, chuyên quyền. Người đứng đầu lẽ ra nên phát huy dân chủ nhưng lại vì động cơ cá nhân đã tự định đoạt và dẫn đến sai lầm. Không “đúng vai” dẫn đến không “thuộc bài”, bản thân từng người không biết mình “đứng ở đâu” để “học thuộc bài” của mình. Dù đã đứng “đúng vai” nhưng vì chủ quan, vì hạn chế năng lực, vì bất cẩn... mà đã không “thuộc bài” dẫn đến các sai lầm, hạn chế, thiếu sót trong lãnh đạo, quản lý hoặc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của mình. Người đứng đầu đơn vị không đủ kiến thức, không chắc thực tiễn chỉ đạo, điều hành chung chung mà không bám sát chức năng, nhiệm vụ, định hướng của cấp trên và đặc điểm tình hình của đơn vị thì sự chỉ đạo, điều hành đó dẫn đến các lệch lạc, khuyết điểm, nếu không kịp thời chấn chỉnh, khắc phục thì nhiệm vụ sẽ ngày càng đi xa mục tiêu.

Theo cố Tổng Bí thư, để cán bộ, đảng viên luôn “đúng vai, thuộc bài”, việc đầu tiên là từng cá nhân phải nắm chắc chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của mình, của cơ quan, tổ chức đang quản lý, lãnh đạo, điều hành. Bên cạnh đó, mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là lãnh đạo, phải có đủ kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ ở lĩnh vực mình phụ trách. Như vậy, “đúng vai, thuộc bài” là làm đúng chức năng, nhiệm vụ, chức trách, đúng quyền hạn, vị trí, vai trò, không làm thay việc của người khác, không “lấn sân” sang lĩnh vực của người khác, cơ quan khác; đồng thời, phải nắm vững chức năng nhiệm vụ, luật pháp, cơ chế, phải hiểu biết lĩnh vực mình được phân công... Nhìn rộng hơn, “đúng vai, thuộc bài” còn phải giữ vững các nguyên tắc và thực hiện một cách đúng đắn, không được “vận dụng” tùy tiện; trong đó, yêu cầu về tính tập trung và dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách phải đồng bộ, đúng quy định.

Quán triệt sâu sắc yêu cầu của Tổng Bí thư tại Hội nghị cán bộ toàn quốc triển khai Kết luận và Quy định của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng “Cán bộ dù ở vị trí nào cũng phải luôn luôn có ý thức đầy đủ về trách nhiệm của mình, làm “đúng vai, thuộc bài”, thật sự có chất lượng, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo quán triệt, thực hiện đồng bộ, hiệu quả Kết luận số 21-KL/TW về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; Quy định số 37-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) về những điều đảng viên không được làm, Quy định số 41-QĐ/TW của Bộ Chính trị (khóa XIII) về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ. Trên cơ sở đó, phát huy tính chủ động, sáng tạo, trách nhiệm từng cấp, từng ngành, từng chức danh lãnh đạo, là cơ sở để mỗi cán bộ hiểu rõ chức trách, nhiệm vụ, quyền, nghĩa vụ và thực hiện tốt phương châm “đúng vai, thuộc bài”.

Việc xây dựng quy chế làm việc của cấp ủy, quy chế phối hợp công tác giữa các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể được coi trọng, thể hiện rõ chức năng lãnh đạo của Đảng, trách nhiệm thực thi của chính quyền các cấp, phân định rành mạch, rõ ràng trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, từng cá nhân trong bộ máy, nhất là trách nhiệm của cá nhân người đứng đầu, tạo cơ sở, nền tảng quan trọng để cán bộ, đảng viên không bị “nhầm vai”, không “đúng vai”, không “thuộc bài” trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Việc tinh gọn bộ máy được thực hiện đồng bộ, đạt được những kết quả nổi bật đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo cơ sở, căn cứ để thực hiện tốt phương châm “đúng vai, thuộc bài”.

Quán triệt sâu sắc cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” trong việc thực hiện “đúng vai, thuộc bài” của cán bộ, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Quyết định số 2543-QĐ/TU về quy chế đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp với Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân trên địa bàn tỉnh, Chỉ thị số 21-CT/TU về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Trên cơ sở đó, đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp đã tích cực, chủ động nắm tình hình cơ sở, tình hình nhân dân, chỉ đạo thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tăng cường tiếp xúc, đối thoại, giải quyết các khó khăn, vướng mắc, kiến nghị của nhân dân, doanh nghiệp, nhất là trong thực hiện các thủ tục về đất đai, đầu tư, xây dựng, thủ tục hành chính, phòng chống dịch bệnh, xây dựng nông thôn mới, giải phóng mặt bằng phục vụ triển khai các dự án, thực hiện sáp nhập thôn, tổ dân phố, sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã, thực hiện tốt việc lấy ý kiến tham gia của nhân dân vào các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Uy tín của đội ngũ cán bộ lãnh đạo các cấp, người đứng đầu ngày càng được nâng cao, được nhân dân đồng tình, tin tưởng, ủng hộ.

Cán bộ nhận giấy chứng nhận lớp bồi dưỡng cán bộ dự nguồn Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Hoằng Hoá, nhiệm kỳ 2025-2030.

Công tác xây dựng đội ngũ cán bộ được đặc biệt coi trọng. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX ban hành Kết luận số 934-KL/TU về “Tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp đủ phẩm chất, năng l ực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”. Công tác đánh giá, xếp loại chất lượng đội ngũ cán bộ đã có nhiều đổi mới theo hướng xuyên suốt, liên tục, đa chiều, lượng hóa các tiêu chí đánh giá cán bộ bằng chỉ tiêu, kết quả, sản phẩm cụ thể để làm căn cứ, cơ sở đánh giá đội ngũ cán bộ, bảo đảm khách quan, công tâm, chính xác, đúng với kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ được quan tâm, từ năm 2012 đến nay, toàn tỉnh đã cử đi đào tạo, bồi dưỡng 84.211 lượt người, trong đó đào tạo chuyên môn cho 10.564 lượt người, đào tạo lý luận chính trị cho 20.701 lượt người. Cấp huyện mở 27 lớp dự nguồn ban chấp hành đảng bộ và chức danh lãnh đạo chủ chốt các nhiệm kỳ 2020 - 2025, 2021 - 2026 và các nhiệm kỳ 2025 - 2030, 2026 - 2031 cho gần 4.000 đồng chí. Thực hiện các nghị quyết, quy định, kết luận của Trung ương về quản lý đội ngũ cán bộ, đảng viên, trách nhiệm nêu gương, chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung, các cấp ủy trong tỉnh đã rà soát, bố trí, sắp xếp lại người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu địa phương, cơ quan, đơn vị khi để phong trào của địa phương, đơn vị cầm chừng, chậm phát triển hoặc sa sút tinh thần đoàn kết, thống nhất trong thực hiện nhiệm vụ chính trị; thường xuyên rà soát, sàng lọc đưa đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng, trên cơ sở đó thực hiện tốt phương châm “đúng vai, thuộc bài”.

Các cấp ủy Đảng đã lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện nghiêm các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tham nhũng; rà soát, xây dựng, sửa đổi, bổ sung các thể chế quản lý nhà nước về kinh tế, ngân sách, đầu tư, quản lý đất đai; kịp thời phát hiện các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực, khởi tố điều tra nhiều vụ án, vụ việc về các tội tham nhũng, tiêu cực trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo, thực hiện đúng chủ trương của Trung ương “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”, kịp thời đưa ra khỏi Đảng những cán bộ lãnh đạo thoái hóa, biến chất, làm trong sạch bộ máy. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng được tăng cường, chú trọng kiểm tra, giám sát việc thực hiện phương châm “đúng vai, thuộc bài” của từng cấp ủy, từng cấp chính quyền, từng ngành, từng chức danh lãnh đạo, từng cá nhân cán bộ. Từ đầu nhiệm kỳ 2020 đến nay, đã kiểm tra 3.916 lượt tổ chức đảng, 13.003 lượt đảng viên, giám sát 4.691 lượt tổ chức đảng, 15.299 lượt đảng viên. Kết quả kiểm tra, giám sát góp phần giữ vững kỷ cương của đảng, chấn chỉnh đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, phòng ngừa, ngăn chặn hiện tượng “nhầm vai”, “sai vai”, “không thuộc bài”, “đúng vai nhưng không thuộc bài” trong thực thi công vụ, mang lại sự hài lòng và đồng thuận trong nhân dân.

Quyết tâm của Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, cấp ủy các cấp trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ “đúng vai, thuộc bài”, có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ là sự cụ thể hóa sâu sắc quan điểm của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về công tác cán bộ nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh trong giai đoạn mới. Thành quả của sự phát triển kinh tế - xã hội ấn tượng, vững chắc của tỉnh trong thời gian qua có sự nỗ lực, đóng góp không nhỏ của đội ngũ cán bộ các cấp và vẫn đang thực sự đóng góp, phát huy mạnh mẽ trong quá trình xây dựng tỉnh Thanh Hóa trở thành cực tăng tưởng mới ở phía Bắc của Tổ quốc, xây dựng tỉnh Thanh Hóa thành tỉnh “kiểu mẫu” như sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

Đỗ Duy Đông (CTV)