Tân tổng thống Mexico và kỳ vọng về một sự thay đổi ngoạn mục

Ngày 1/12, ông Andres Manuel Lopez Obrador đã chính thức nhậm chức Tổng thống Mexico nhiệm kỳ 2018-2024.

Lên nắm quyền ở một đất nước là nền kinh tế lớn thứ hai khu vực Mỹ Latinh và ngày càng đóng vai trò quan trọng trên bản đồ địa chính trị tại khu vực, tân Tổng thống Lopez Obrador, cũng là tổng thống theo đường lối cảnh tả đầu tiên tại Mexico sau hàng thập niên, được người dân kỳ vọng sẽ mang tới một sự thay đổi mạnh mẽ để Mexico trở thành một cường quốc trong khu vực và trên thế giới. Chiến thắng áp đảo của ông Lopez Obrador trong cuộc bầu cử hồi tháng Bảy vừa qua cho thấy cử tri Mexico đặt niềm tin vào thông điệp về “sự thay đổi sâu sắc” mà nhà lãnh đạo cánh tả này đã đưa ra. Vốn là một chính khách kỳ cựu với nhiều thành công đáng kể trong thời gian đảm nhiệm cương vị Thị trưởng thủ đô Mexico City giai đoạn 2000-2005, trong đó có những kết quả ấn tượng về tăng chỉ số đầu tư xã hội và giảm tỷ lệ tội phạm, ông Lopez Obrador được cử tri lựa chọn nhờ những cam kết mạnh mẽ sẽ đưa Mexico thoát khỏi tình trạng quá phụ thuộc về kinh tế vào các cường quốc, đẩy mạnh cuộc chiến chống tham nhũng và tăng cường đầu tư cho an sinh xã hội, duy trì trật tự an ninh, tái thiết quốc gia. Trong bối cảnh đất nước Mexico những năm qua bị phủ bóng đen bởi nạn tham nhũng và tình trạng tội phạm tăng cao, nạn buôn bán ma túy hoành hành, trong khi kinh tế phát triển èo uột và nợ công lên tới khoảng 48% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), nghèo đói và bất bình đẳng tiếp tục lan rộng với tỷ lệ người nghèo chiếm gần 50% dân số, những cam kết thay đổi của ông Lopez Obrador đáp ứng nguyện vọng của đông đảo người dân. Nhằm đối mặt với những thách thức để đưa đất nước tiến lên trong nhiệm kỳ 6 năm tới, Tổng thống Lopez Obrador đã đưa ra Kế hoạch quốc gia 2018-2024 hay còn được gọi là Proyecto 18 dựa trên 4 trụ cột chính gồm: Chính trị và Chính phủ; Giáo dục, khoa học, giá trị và văn hóa; Kinh tế và phát triển; và Phát triển xã hội. Một trong những ưu tiên trong chính sách đối nội của ông Lopez Obrador là cam kết xóa bỏ tham nhũng, yếu tố then chốt ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế, ổn định xã hội và cuộc sống của người dân Mexico. Theo đó, nhà lãnh đạo Mexico sẽ thúc đẩy Luật Liên bang chống lại các xung đột lợi ích, trao quyền tự chủ và toàn quyền công dân cho các cơ quan chống tham nhũng; Loại bỏ đặc quyền của Tổng thống; Bắt buộc khai báo tài sản, lợi ích và thuế đối với tất cả công chức; Theo dõi tất cả các khoản chi công; Công dân tham gia giám sát các hợp đồng công; Thúc đẩy hợp tác quốc tế để chống trốn thuế; Kiểm soát chặt hệ thống ngân hàng để chống rửa tiền… Việc xây dựng một bộ khung hiến pháp cần thiết để chống tham nhũng hiệu quả sẽ là nhiệm vụ hàng đầu của chính quyền Mexico trong thời gian tới. Bên cạnh thành lập một chính phủ mở, cắt giảm bộ máy công chức công kềnh…, để đảm bảo cho một xã hội Mexico an toàn, Tổng thống Lopez Obrador sẽ tái kích hoạt chương trình quốc gia về phòng chống bạo lực xã hội và tội phạm; nghiên cứu thành lập lực lượng Cảnh sát Du lịch và Vệ binh quốc gia.

Tân Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador tại lễ tuyên thệ nhậm chức ở Mexico City ngày 1/12/2018. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Tuy nhiên, chống bạo lực và tội phạm sẽ là cuộc chiến cam go khi năm 2017, hơn 25.000 người bị sát hại tại Mexico và con số này trong 5 tháng đầu năm nay đã tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Chỉ trong vài tháng trước cuộc bầu cử tổng thống, khoảng 130 ứng cử viên, chính trị gia và quan chức cũng là nạn nhân của các vụ sát hại. Tổng thống Lopez Obrador cũng cam kết thực thi chính sách “thắt lưng buộc bụng,” giảm chi tiêu công, đầu tư hiệu quả, kích hoạt Khu tự do kinh tế dọc biện giới phía Bắc, giáp Mỹ, để khai thác tiềm năng biên mậu, tạo việc làm cho người di cư và thu hút người tiêu dùng tại khu vực biên giới từ cả hai nước, cùng với đó là việc không tăng thuế và không tạo thêm các loại thuế mới. Ưu tiên của chính sách thuế quan là đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Để đảm bảo tự chủ năng lượng, Chính phủ mới sẽ đầu tư vào Tập đoàn dầu khí quốc gia (Pemex), gồm việc xây mới hai nhà máy lọc dầu, phục hồi và nâng cấp các nhà máy nhiệt điện và đẩy mạnh chuyển đổi điện năng theo hướng năng lượng tái tạo. Giáo dục sẽ là lĩnh vực được chính quyền của Tổng thống Lopez Obrador ưu tiên với việc triển khai chương trình giáo dục miễn phí đối với tất cả các cấp học; xây dựng chương trình giáo dục và tạo việc làm cho những người trên 15 tuổi chưa hoàn thành chương trình giáo dục cơ bản; Cấp học bổng lên tới 1.500 USD cho mỗi một học sinh, sinh viên… Theo quan điểm của nhà lãnh đạo Mexico, sức mạnh của chính sách đối ngoại sẽ là công lý và ổn định nội bộ, công bằng và ổn định trong nước. Chính sách đối ngoại tốt nhất là đối nội. Một khi thực hiện và đảm bảo tiến bộ, công lý, an ninh và hòa bình trong nước, Mexico sẽ khôi phục lại vai trò và vị thế đáng có trên thế giới. Tổng thống Lopez Obrador khẳng định chính sách đối ngoại của Mexico trong nhiệm kỳ của ông là tìm kiếm quan hệ hữu nghị với tất cả các dân tộc và chính phủ trên thế giới, dựa trên quan điểm tôn trọng chủ quyền và không can thiệp vào tình hình nội bộ của các nước khác. Chính sách đối ngoại của Mexico vẫn sẽ đặt ưu tiên hàng đầu trong quan hệ với quốc gia láng giềng Mỹ dựa trên sự tôn trọng, hợp tác phát triển, hòa bình. Điều này đòi hỏi chính phủ mới ở Mexico phải có chính sách mềm mỏng và thực tế bởi kể từ khi Tổng thống Donald Trump lên cầm quyền ở Mỹ với chủ trương “Nước Mỹ trước tiên,” quan hệ truyền thống giữa Mexico với nước láng giềng và cũng là đối tác thương mại lớn nhất đã rơi vào tình trạng được xem là “tồi tệ nhất trong lịch sử.” Chính phủ mới sẽ thuyết phục các nhà chức trách Mỹ rằng vì lợi ích chung của hai dân tộc, hai bên cần tăng cường hợp tác để cùng phát triển. Mexico sẽ đề nghị Mỹ ký kết thỏa thuận cụ thể áp dụng một chương trình nhằm kích hoạt lại nền kinh tế và tạo việc làm, qua đó giảm tình trạng bạo lực và tội phạm xuyên biên giới cũng như hạn chế dòng người di cư từ Trung Mỹ qua Mexico vào Mỹ, vấn đề đang gây căng thẳng trong quan hệ hai nước. Bên cạnh đó, Mexico cũng đặt trọng tâm khôi phục vai trò và vị thế của mình trong khu vực Mỹ Latinh. Tăng cường quan hệ kinh tế, chính trị với các nền kinh tế lớn như Brazil và Argentina, cùng với đó là Liên minh Thái Bình Dương, gồm Chile, Peru, Colombia và Mexico. Chính sách đa dạng hóa quan hệ với các nước và khu vực khác cũng được chú trọng. Mexico sẽ đẩy mạnh quan hệ với Trung Quốc, Nga, Nam Phi, Brazil, Ấn Độ, khu vực châu Á-Thái Bình Dương; tích cực tham gia các tổ chức đa phương quốc tế để thúc đẩy vai trò và ảnh hưởng của mình trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu. Theo các cuộc thăm dò dư luận mới nhất, trên 55% người dân Mexico tin tưởng Tổng thống Lopez Obrador sẽ hoàn thành các chính sách trong nhiệm kỳ 2018-2024. Bên cạnh nguồn sức mạnh từ sự ủng hộ của người dân, việc đảng Tái thiết quốc gia (Morena) cầm quyền của ông Andres Manuel chiếm đa số ghế tại Quốc hội lưỡng viện sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho tân Tổng thống Mexico thực hiện được các mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, để biến những cam kết thay đổi thành hiện thực, Tổng thống Lopez Obrador và chính phủ của ông sẽ còn phải vượt qua rất nhiều thách thức phía trước. /.