Quan hệ Nhật Bản - Hàn Quốc: Cuộc gặp sau 12 năm gián đoạn

Ngày 16-3, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol đã có chuyến thăm Nhật Bản. Đây là chuyến thăm đầu tiên của một Tổng thống Hàn Quốc đến Nhật Bản kể từ năm 2011. Chuyến thăm diễn ra sau khi Hàn Quốc công bố kế hoạch chấm dứt tranh cãi hiện nay về vấn đề lao động thời chiến với Nhật Bản, cho thấy thiện chí thúc đẩy mối quan hệ tích cực của Hàn Quốc với Nhật Bản.

Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio tại cuộc gặp, ngày 16-3. (Ảnh: TTXVN)

Tại cuộc gặp, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol và Thủ tướng Kishida Fumio đã có cuộc hội đàm mang tính lịch sử. Hai bên thảo luận việc nối lại hoạt động “ngoại giao con thoi” sau 12 năm gián đoạn. Hoạt động ngoại giao con thoi Hàn - Nhật bắt đầu vào năm 2004 qua các chuyến thăm thường niên của lãnh đạo hai nước, song đã dừng lại kể từ sau lần cựu Tổng thống Lee Myung-bak thăm Nhật Bản vào tháng 12-2011.

Phát biểu trong cuộc họp báo chung sau cuộc gặp, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol cho biết ông đã nhất trí “bình thường hóa hoàn toàn” thỏa thuận chia sẻ thông tin tình báo quân sự với Nhật Bản. Tổng thống Hàn Quốc nhấn mạnh rằng hai bên đã quyết định bình thường hóa hoàn toàn Hiệp định bảo mật thông tin quân sự chung (GSOMIA) tại cuộc gặp. Theo Tổng thống Yoon Suk-yeol, 2 nước nên chia sẻ thông tin liên quan các vụ phóng tên lửa của Triều Tiên và có phản ứng phù hợp.

Đáp lại, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cam kết cải thiện các mối quan hệ giữa 2 nước, hoan nghênh đề xuất của Seoul đối với việc giải quyết mâu thuẫn về vấn đề lao động cưỡng bức thời chiến. Ông khẳng định Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ duy trì liên lạc chặt chẽ trên nhiều lĩnh vực, rằng tăng cường các mối quan hệ song phương hiện là vấn đề cấp bách. Nhật Bản sẽ sớm nối lại các hình thức đối thoại an ninh với Hàn Quốc và thiết lập khuôn khổ đối thoại an ninh kinh tế mới trong bối cảnh khu vực tiềm ẩn bất ổn.

Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol phát biểu trong cuộc họp báo chung sau cuộc gặp, ngày 16-3. (Ảnh: Yonhap)

Hơn hết, trong bối cảnh tình hình khu vực Đông Bắc Á và thế giới đang đối mặt với những bất ổn hiện hữu như Triều Tiên liên tiếp phóng tên lửa; xung đột Nga - Ukraine chưa thấy dấu hiệu của một kết thúc sớm; tình hình kinh tế khó khăn khi vài ngày trước ngân hàng Silicon Valley của Mỹ sụp đổ và khả năng tác động lớn đến nền kinh tế toàn cầu… thì an ninh quốc gia trong tất cả các vấn đề trên vô cùng quan trọng trong chính sách của mỗi nước.

Cụ thể, hai bên có khả năng xúc tiến nhanh việc chia sẻ thông tin về radar định vị tên lửa của Triều Tiên. Bởi vậy, trong cuộc hội ngộ lịch sử này, hai nhà lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ nỗ lực để làm thế nào tổ chức trở lại Đối thoại an ninh Nhật - Hàn. Bởi đối thoại an ninh hai nước là cơ hội để thảo luận và hơn hết là thống nhất được những vấn đề cụ thể đảm bảo an ninh, an toàn mang tính toàn cầu với sự tham gia của hai bên.

Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Matsuno trong buổi họp báo ngày 15-3 nhấn mạnh rằng, Hàn Quốc là nước láng giềng quan trọng cần hợp tác ở nhiều vấn đề trong đó có vấn đề mang tính toàn cầu. Hợp tác song phương và hợp tác Nhật - Hàn - Mỹ có vai trò không thể thiếu nhằm thực hiện chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và rộng mở.

Cụ thể, các bên cho rằng sự liên kết mở rộng và chặt chẽ sẽ ngăn chặn được chiến lược mở rộng phát triển hạt nhân của Triều Tiên ở mức độ nào đó, hay giải quyết vấn đề an ninh hàng hải khi có quốc gia vẫn đang đơn phương thay đổi hiện trạng với mục đích mở rộng ảnh hưởng… Như vậy, vượt qua những khúc mắc để thúc đẩy quan hệ hợp tác phục vụ mục đích lợi ích chung là biện pháp mà Nhật Bản và Hàn Quốc mong muốn xây dựng trong thời gian tới. Bởi hai bên nhận thức được rõ ràng vị thế của họ trong khu vực cũng như trên thế giới khi đều là đồng minh của Mỹ.

Trong một động thái liên quan, ngày 16-3, Bộ Thương mại Hàn Quốc thông báo Nhật Bản đã đồng ý bãi bỏ các biện pháp hạn chế xuất khẩu các vật liệu công nghiệp quan trọng sang Hàn Quốc, trong khi phía Seoul cùng ngày đã quyết định rút khiếu nại Tokyo tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Lee Chang-yang cho biết hai bên đã đạt được thỏa thuận trên trong các cuộc đàm phán được tổ chức tuần này. Hai nước cũng có kế hoạch tiếp tục các cuộc thảo luận để đưa Hàn Quốc và Nhật Bản trở lại “danh sách trắng” các đối tác thương mại đáng tin cậy của nhau.

Ngoài ra, việc thúc đẩy hợp tác, giao lưu văn hóa, ngoại giao nhân dân… sẽ được đề cập chi tiết, bởi đây là những vấn đề từ trước đến nay vẫn đang duy trì và chờ đợi cơ hội mới cho sự phát triển mạnh mẽ mới.

Ảnh: Yonhap

Theo giới quan sát, chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol có những điểm nhấn quan trọng mà không phải bất cứ chuyến thăm cấp cao nào cũng có được, đặc biệt là trong thời điểm hiện tại.

Thứ nhất, chuyến thăm thể hiện chính sách ngoại giao hai nước có những thay đổi tích cực khi khẳng định coi trọng hợp tác với các nước láng giềng. Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol trong thời gian gần đây đều có những phát biểu thể hiện mong muốn cải thiện quan hệ 2 bên vốn đã nguội lạnh từ lâu. Trong Sách trắng Quốc phòng, hai bên đều nhấn mạnh từng nước đều là nước láng giềng quan trọng và có nhiều lợi ích trong tương lai.

Thứ hai, khẳng định lời hứa của cả 2 bên đều được thực hiện. Ngày 10-5-2022, khi tuyên thệ nhậm chức, ông Yoon Suk-yeol mong muốn cải thiện quan hệ hướng tới tương lai với Nhật Bản bất chấp những tranh chấp chưa được giải quyết như vấn đề phụ nữ mua vui trong thời chiến, lao động cưỡng bức.

Theo đó, Tổng thống Yoon Suk-yeol đã có những hành động cụ thể khi ngay lập tức sau đó đã cử một phái đoàn tham vấn chính sách tới Nhật Bản cùng với một lá thư gửi tới Thủ tướng Fumio Kishida, tăng cường các cuộc điện đàm, gặp gỡ bên lề tại các hội nghị… đề cập tới việc cải thiện quan hệ hai nước.

Đối với Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio, tuy không được coi là quyết liệt như Tổng thống Yoon Suk-yeol, nhưng trong chính sách ngoại giao được công bố sau khi nhậm chức Thủ tướng hồi tháng 10-2021, thì việc cải thiện quan hệ với Hàn Quốc được coi là nhiệm vụ cần thực hiện. Điều đáng nói là, Nhật Bản đã thay đổi cách nhìn nhận đối với Hàn Quốc trong các vấn đề mâu thuẫn, dần cởi bỏ quan điểm cũ, hoan nghênh và cũng chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc hội đàm vốn đã mong đợi từ lâu.

Thứ ba, nhấn mạnh việc bình thường hóa quan hệ song phương không chỉ mang lại lợi ích cho hai nước, mà còn là tín hiệu tích cực cho cộng đồng quốc tế. Ngoài ra, chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Hàn Quốc lần này đã đánh dấu bước tiến đáng kể trong mối quan hệ Hàn Quốc và Nhật Bản.

Ảnh: Yonhap

Có thể nói, việc “phá băng” trong quan hệ Nhật Bản và Hàn Quốc sau 12 năm gián đoạn không chỉ mở ra kỳ vọng cải thiện quan hệ song phương mà còn góp phần củng cố quan hệ đối tác an ninh 3 bên Hàn - Mỹ - Nhật, từ đó giải quyết các thách thức trong khu vực và toàn cầu.

Hương Giang (tổng hợp)