Nông nghiệp khẳng định vị thế trụ đỡ nền kinh tế (Bài cuối): Hướng tới nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại

Sớm nhìn nhận được vai trò “trụ đỡ” trong phát triển kinh tế - xã hội, Thanh Hóa đã có nhiều quyết sách để kích cầu đầu tư, hướng tới nền nông nghiệp hiện đại. Hàng trăm mô hình từ trồng trọt đến chăn nuôi, từ lâm nghiệp đến thủy sản đều có những điển hình, để từng bước đưa nông nghiệp phát triển theo hướng sinh thái, đa giá trị...

Trồng nhãn không hạt theo hướng công nghệ cao kết hợp dứa lấy sợi ở xã Ngọc Liên. Ảnh: Hà Giang

Mô hình thủy sản “triệu đô”

Nuôi tôm công nghiệp cho lợi nhuận cao, song cũng rủi ro lớn bởi những bất thuận của thời tiết, thiên tai hay nguồn nước ô nhiễm. Từng có nhiều chủ đồng nuôi đã phải sạt nghiệp, nợ nần chồng chất do liên tục có những lứa tôm thất thu, nghề nuôi không bền vững. Tuy nhiên gần đây, nhiều mô hình nuôi thâm canh hiện đại được ứng dụng, đưa nghề nuôi tôm trở nên bền vững, không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế siêu lợi nhuận mà còn an toàn cho môi trường.

Ven bờ đê sông Cung thuộc thôn 1, xã Hoằng Thanh, mô hình nuôi tôm công nghiệp hiện đại bậc nhất xứ Thanh được gây dựng với tổng diện tích lên đến gần 8ha. Nhìn từ xa, hệ thống nhà lưới hiện đại thấp thoáng trong những rặng dừa tỏa bóng và những bể lắng xử lý nước đến trong xanh. Khu sản xuất thoáng đãng, màu xanh cây lá và hồ chứa điều hòa khí hậu như một vùng sinh thái ven dòng sông nhỏ. Đáng nói, mô hình thủy sản “triệu đô” này được gây dựng trên vùng đất sình lầy, hoang hóa nhiều đời, sau đó UBND xã Hoằng Ngọc (cũ) mới kêu gọi đấu thầu thời hạn 5 năm một lần để người dân cải tạo. Đến năm 2019, chủ mô hình là ông Chu Đình Sự mới hoàn thành được thủ tục thuê đất 50 năm và đầu tư lớn. Từng bước phát triển nuôi tôm công nghiệp trong các ao đất lót bạt, rồi lấy ngắn nuôi dài, ông du nhập công nghệ nuôi hiện đại trong nhà, có hệ thống quạt gió, cảm biến điều chỉnh nhiệt độ, hệ thống lưu thông, điều hòa nước tiên tiến và nhiều kỹ thuật hiện đại khác.

Đến nay, trên tổng diện tích, chủ mô hình đã xây dựng hàng chục nhà lưới nuôi tôm với tổng diện tích gần 3ha. Phần còn lại là các ao lắng lọc và xử lý nước tuần hoàn kết hợp nuôi tôm quảng canh, hệ thống giao thông nội khu sản xuất, các hàng cây ăn quả chạy dọc ngang khắp khu sản xuất... Điều đáng nói, mô hình không lấy nước sông để thay sau mỗi đợt như nhiều nơi khác, mà tất cả được dẫn ra các hồ chứa, tự xử lý tạp chất và mầm bệnh bằng công nghệ vi sinh để tái sử dụng, hầu như không gây ô nhiễm môi trường.

Theo chủ đầm Chu Đình Sự, “do các ô nuôi được bố trí trong nhà có mái che khép kín, xung quanh lại có hệ thống cửa đóng mở lưu thông không khí, điều chỉnh nhiệt độ nên gần như không bị ảnh hưởng bởi những bất lợi từ môi trường. Mưa bão, nắng nóng hay mùa đông lạnh giá, tôm vẫn phát triển bình thường, theo đó cơ sở thường tăng thêm được 0,5 đến 1 vụ tôm mỗi năm so với các mô hình nuôi công nghiệp nhiều nơi trong tỉnh”. Ngoài hệ thống máy móc hỗ trợ lao động, ông còn phải thuê các chuyên gia và 4 lao động hàng ngày trong trại với gần trăm triệu đồng mỗi tháng. Hàng chục tỷ đồng đã được đầu tư để phát triển hạ tầng sản xuất, song đổi lại, hiệu quả kinh tế mang lại được ngành nông nghiệp đánh giá là “siêu lợi nhuận”, đứng hàng đầu các mô hình nuôi tôm ở miền Bắc. Nhiều năm gần đây, doanh thu từ mô hình nuôi tôm hiện đại này đều đạt hơn 10 tỷ đồng, cho lợi nhuận gần 5 tỷ đồng mỗi năm. Mô hình còn tạo được sự lan tỏa để nhiều chủ đầm học tập, triển khai ở nhiều xã ven biển và vùng triều trong tỉnh.

Kích cầu, hỗ trợ phát triển

Để cơ cấu lại ngành nông nghiệp, giai đoạn này, Thanh Hóa đã ban hành hàng loạt cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp hiện đại. Tỉnh cùng ngành nông nghiệp đã thực hiện đẩy mạnh cơ cấu lại nền nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm. Cơ cấu giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản có những chuyển biến tích cực: Nông nghiệp giảm từ 69,1% (năm 2020) xuống 65,2% (năm 2025), lâm nghiệp tăng từ 7,9% (năm 2020) lên 10,3% (năm 2025), thủy sản tăng từ 23% (năm 2020) lên 24,5% (năm 2025). Ngày càng nhiều mô hình nông nghiệp theo hướng sinh thái, tuần hoàn xuất hiện ở khắp nơi trên địa bàn tỉnh. Nhiều mô hình nông nghiệp hữu cơ được nhân rộng, điển hình phải kể đến mô hình lúa - cá 200ha tại các xã thuộc huyện Hà Trung cũ; mô hình lúa - rươi tổng diện tích 8ha ở các xã thuộc huyện Nông Cống và Quảng Xương cũ. Tại các xã thuộc huyện Thạch Thành và Yên Định cũ, hàng trăm ha cam và bưởi được canh tác theo hướng hữu cơ gắn với đầu ra bền vững. Hàng trăm ha lúa trên địa bàn tỉnh cũng đã được chứng nhận canh tác hữu cơ theo xu thế nông nghiệp hiện đại thế giới...

Sự nỗ lực của ngành nông nghiệp và chính các nông dân năng động trong tỉnh đã góp phần duy trì và phát triển các vùng cây trồng thâm canh, phát triển vùng sản xuất tập trung được chứng nhận an toàn thực phẩm. Đến nay, diện tích lúa thâm canh năng suất, chất lượng cao toàn tỉnh đã đạt 150.000ha, diện tích ngô thâm canh đạt 20.000ha, diện tích mía thâm canh 12.000ha, rau an toàn duy trì khoảng 14.300ha gieo trồng. Các loại hoa, cây cảnh công nghệ cao đạt khoảng 500ha, cây ăn quả tập trung 14.000ha, cây thức ăn chăn nuôi 20.000ha. Hàng chục sản phẩm đặc sản, đặc trưng được mở rộng phát triển, trong đó lúa nếp hạt cau 1.500ha, nếp cái hoa vàng 220ha, nếp Cay Nọi 700ha, mô hình rau má gắn với chế biến 20ha...

Thực hiện nhiệm vụ tích tụ, tập trung đất đai để phát triển nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao theo Nghị quyết số 13-NQ/TU ngày 11/01/2019 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, giai đoạn 2020-2025, toàn tỉnh đã tích tụ tập trung thêm 34.170ha để gây dựng các mô hình nông nghiệp hiện đại vượt 2.170ha so với kế hoạch. Từ đó, tỉnh đã từng bước khắc phục tình trạng ruộng đất nhỏ lẻ, manh mún, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn. Đây cũng là giải pháp tạo điều kiện cho doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác đầu tư sản xuất nông nghiệp hàng hóa, công nghệ cao, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, nâng cao năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh của nông sản hàng hóa. Gần 5 năm qua, tỉnh cũng thu hút được thêm 2 doanh nghiệp lớn thu mua chế biến lúa gạo, 14 doanh nghiệp thu mua chế biến rau quả, nâng tổng số doanh nghiệp thu mua chế biến gạo trên địa bàn toàn tỉnh là 7 doanh nghiệp với tổng công suất 180.000 tấn và 30 doanh nghiệp thu mua chế biến rau quả.

Tổng hợp từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, nhiệm kỳ 2020-2025, sản xuất nông nghiệp tỉnh nhà có bước phát triển toàn diện, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm ước đạt 3,81%, vượt mục tiêu Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX đề ra. Hàng năm, sản lượng lương thực toàn tỉnh đạt bình quân 1,75 triệu tấn, vượt mục tiêu đại hội. Giá trị sản phẩm trồng trọt trên 1ha canh tác năm 2025 ước đạt 125 triệu đồng, cao hơn 34,6 triệu đồng so với năm 2020. Nhiều nông sản được sản xuất theo hướng công nghệ cao như vải không hạt, gạo, sản phẩm hải sản chế biến... đã xuất khẩu thành công sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hoa Kỳ, Australia, Singapore, Hàn Quốc, Vương quốc Anh...

Hà Giang