Khai thác giá trị di sản văn hóa để phát triển du lịch: Đã thực sự hiệu quả?

Đó là câu hỏi đặt ra đối với du lịch xứ Thanh sau nhiều năm nỗ lực đưa di sản văn hóa vào đời sống du lịch. Từ Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ, Di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh... đến những làng nghề truyền thống, lễ hội dân gian đang từng bước góp phần nâng tầm điểm đến, định vị thương hiệu du lịch xứ Thanh trên bản đồ du lịch quốc gia.

Du khách tham quan Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ.

Những năm qua, việc triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình mục tiêu của tỉnh về bảo tồn, tu bổ chống xuống cấp các di tích đã được thực hiện có hiệu quả, nhất là các công trình trọng điểm của tỉnh như: Khu di tích lịch sử Lam Kinh, đền Bà Triệu, đình làng Phú Điền, đền Đồng Cổ, chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh, đình Trung, nghè Vẹt, đền thờ Trần Khát Chân, đền thờ Lý Thường Kiệt... Nhiều di tích được đầu tư trùng tu, tôn tạo đang dần trở thành những điểm đến văn hóa đặc sắc, phục vụ đời sống văn hóa của người dân địa phương và hấp dẫn khách du lịch. Nhờ vậy, trải nghiệm của du khách khi đến với xứ Thanh dần trở thành điểm nhấn bởi chiều sâu văn hóa, sự hiểu biết về giá trị lịch sử, bản sắc và truyền thống.

Giám đốc kinh doanh VNPlus Travel Nguyễn Hà Phương cho biết, nhiều điểm đến du lịch trong hành trình “Âm vang xứ Thanh” mà đơn vị đang khai thác đã kết nối với các điểm đến du lịch trong và ngoài tỉnh, thu hút lượng lớn khách du lịch, đặc biệt là vào dịp lễ hội. Cùng với đó là việc đưa vào khai thác đa dạng tour trải nghiệm làng nghề truyền thống bánh gai Tứ Trụ, dệt thổ cẩm, du lịch sự kiện gắn với lễ hội truyền thống Lam Kinh, lễ hội đền thờ Lê Hoàn... Hay đơn giản chỉ là những chương trình múa hát dân gian được tổ chức tại Di sản văn hóa Thành Nhà Hồ - tất cả đã tạo nên những điểm đến hấp dẫn, khiến du khách cảm thấy mình được sống trong không gian văn hóa mang đậm sắc thái văn hóa xứ Thanh. Về phía cộng đồng địa phương, họ bắt đầu đón nhận những nguồn thu ổn định, tạo thêm việc làm, là động lực để giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống.

Tuy nhiên, đại diện một số đơn vị lữ hành cho rằng, một số chương trình tour kết nối di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh chưa thực sự được du khách quan tâm. Việc định hướng thương hiệu trải nghiệm, hệ thống hóa sản phẩm, đầu tư quảng bá, liên kết vùng, mở rộng đến khách quốc tế... vẫn là những hạn chế cần được đổi mới tích cực trong thời gian tới. Một số điểm di tích vẫn còn “nghèo nàn” về dịch vụ, chưa thu hút sự quan tâm của các đơn vị lữ hành lớn, đội ngũ nguồn nhân lực còn hạn chế... Điều đó khiến cho việc khai thác chưa thực sự hiệu quả, nhiều chương trình chưa chạm đến cảm xúc của du khách.

Bà Phan Thị Hà (Công ty CP Thương mại và Du lịch Lê Gia) cho rằng: “Khai thác giá trị di sản văn hóa bền vững không chỉ là xây dựng các điểm đến hấp dẫn, mà còn là cách làm du lịch có trách nhiệm, tạo giá trị cho cộng đồng và phát huy bản sắc trong giai đoạn phát triển mới. Di tích, làng nghề, homestay truyền thống... đó là những chất liệu văn hóa cần được bảo tồn và khai thác một cách hiệu quả, gắn với khai thác và phát huy giá trị nguyên bản, đồng thời cần có chiến lược quảng bá chuyên nghiệp. Song song với đó là đầu tư công nghệ, nâng tầm chất lượng hướng dẫn viên, tổ chức sự kiện, thu hút đầu tư và truyền thông... trọng tâm là hướng đến thị trường khách quốc tế”.

Quay lại với vấn đề đặt ra ban đầu là việc đưa di sản văn hóa vào đời sống du lịch đã thực sự hiệu quả chưa, các chuyên gia du lịch khẳng định đã có hiệu quả bước đầu, đó là sự hồi sinh di sản, sự hiện diện của các loại hình di sản văn hóa trong các sản phẩm tour trải nghiệm, đặc biệt là sự tham gia ngày càng đông du khách. Nhưng nếu hiệu quả được hiểu là sự ổn định, bền vững, lan tỏa giá trị đến cộng đồng địa phương và giữ gìn bản sắc, thì xứ Thanh vẫn còn nhiều dư địa để thực hiện chặng đường ấy. Các chuyên gia cho rằng, cần thêm sự định hướng để biến tiềm năng thành giá trị bền vững, đưa du khách vào từng câu chuyện của di sản. Khi đó, hiệu quả không nằm ở những con số mà là sự kết nối đầy cảm xúc giữa con người với di sản, khiến du khách tự nguyện trở thành “đại sứ” cho mỗi điểm đến.

Từ những di tích nghìn năm tuổi đến nếp sống dân gian mộc mạc, xứ Thanh đã và đang từng bước đưa di sản trở thành điểm tựa vững chắc để du lịch vươn xa. Con đường phía trước vẫn còn nhiều việc phải làm, từ chuyên nghiệp hóa dịch vụ, mở rộng liên kết, đến quảng bá thương hiệu đều cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành, địa phương và cả cộng đồng. Khi quá khứ được trân trọng, hiện tại được đầu tư và tương lai được hoạch định rõ ràng, hiệu quả khai thác di sản văn hóa trong phát triển du lịch sẽ sớm trở thành hiện thực vững bền.

Bài và ảnh: Lê Anh