Hoạt động của HĐND cấp xã sau sáp nhập

Được kiện toàn và vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025, HĐND cấp xã trong tỉnh đã nhanh chóng ổn định tổ chức và bắt tay vào thực hiện các nhiệm vụ của nhiệm kỳ mới.

Kỳ họp thứ 2 HĐND xã Mậu Lâm khóa XXII, nhiệm kỳ 2021-2026.

Hơn 4 tháng sau khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, HĐND xã Thanh Kỳ đã tổ chức 3 kỳ họp để thông qua và quyết nghị nhiều vấn đề quan trọng của địa phương như kiện toàn bộ máy, về phát triển kinh tế - xã hội.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Thanh Kỳ Lê Văn Nghĩa cho biết: Sau khi kiện toàn, HĐND xã Thanh Kỳ đã sớm tập trung cao cho công tác kiện toàn bộ máy, tổ chức các kỳ họp HĐND để quyết nghị và ban hành nhiều nghị quyết quan trọng để chính quyền địa phương xã sớm ổn định đi vào hoạt động. Với phương châm gần dân, sát dân, giải quyết nhu cầu, bức xúc của Nhân dân ngay từ cơ sở, các đồng chí trong thường trực, lãnh đạo các ban của HĐND xã đã trực tiếp xuống các thôn, tiếp xúc và lắng nghe ý kiến cử tri, tích cực dự sinh hoạt chi bộ các khu dân cư theo kế hoạch phân công. Đặc biệt, thông qua ứng dụng nhóm zalo đại biểu, mạng xã hội, các vị đại biểu đã thích ứng nhanh với phương thức làm việc thời đại số, công nghệ số, tiếp nhận, phản ánh, thông tin kịp thời các ý kiến bức xúc của bà con cử tri, báo cáo thường trực HĐND xã tổng hợp, đề xuất giải pháp đến cơ quan chức năng giải quyết kịp thời theo thẩm quyền như, công tác đảm bảo vệ sinh môi trường; các vấn đề về đầu tư xây dựng cơ bản; các vấn đề về an toàn thực phẩm... Cùng với đó, hoạt động giám sát được HĐND xã triển khai chặt chẽ, nhất là giám sát việc quản lý, sử dụng tài sản công và thực hiện chính sách an sinh xã hội sau sắp xếp đơn vị hành chính. Thường trực và các ban HĐND xã cũng đã có 5 cuộc khảo sát về cơ sở vật chất trường học; tiến độ, chất lượng đường liên xã...

Ngày 1/7/2025, bộ máy HĐND các xã, phường trên địa bàn tỉnh đã chính thức vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp và áp dụng Luật Tổ chức chính quyền địa phương mới. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động của HĐND các xã vẫn còn những khó khăn như về mặt nhân sự cán bộ chuyên trách chủ yếu được luân chuyển điều động từ các vị trí việc làm khác đến đảm nhiệm, nên về mặt kinh nghiệm, kỹ năng trong thực hiện nhiệm vụ còn hạn chế, bước đầu còn lúng túng, nhất là lĩnh vực chuyên sâu, phức tạp. Cùng với đó, quy mô địa bàn rộng hơn, dân số đông hơn, nhu cầu và đặc thù các khu dân cư có sự khác biệt đáng kể, phân cấp, phân quyền dẫn đến khối lượng công việc lớn, phát sinh nhiều vấn đề phức tạp liên quan đến quản lý đất đai, trật tự xây dựng, dịch vụ công, giải quyết đơn, thư kiến nghị của Nhân dân...

Dù có những khó khăn nhất định nhưng để đảm bảo hoạt động hiệu quả, HĐND các xã đã khẩn trương kiện toàn tổ chức, bố trí nhân sự đảm bảo đúng quy định. Kỳ họp thứ nhất và các kỳ họp chuyên đề của HĐND cấp xã được tổ chức đúng quy trình, giải quyết kịp thời những vấn đề bức thiết ở cơ sở; đồng thời thông qua nhiều nghị quyết quan trọng, kịp thời cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và quy định pháp luật, phù hợp với điều kiện thực tế.

Sau khi sáp nhập, nội dung và phương thức giám sát được HĐND các xã lựa chọn và xây dựng chương trình giám sát bảo đảm tính thiết thực, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Trong đó, nội dung giám sát được HĐND các xã tập trung vào các vấn đề bức thiết, sát với thực tiễn như sắp xếp cán bộ, tổ chức bộ máy, phân bổ ngân sách, tiếp nhận tài sản, xử lý công việc tồn đọng từ các xã cũ. Theo dõi việc triển khai các chính sách an sinh xã hội; công tác tiếp công dân, giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo. Mở rộng phạm vi giám sát, không chỉ giám sát hoạt động của UBND xã, mà còn giám sát hoạt động của các thôn, các trường học, trạm y tế, HTX... thuộc phạm vi xã mới. Phương thức giám sát cũng đã có nhiều thay đổi. Theo đó, HĐND các xã tăng cường hình thức giám sát chuyên đề theo từng lĩnh vực cụ thể như về đất đai, môi trường, y tế, giáo dục, XDNTM, an sinh xã hội... Tại các cuộc giám sát, thường trực HĐND, các ban HĐND các xã đã làm rõ kết quả, hạn chế, nguyên nhân và trách nhiệm của từng đơn vị, cá nhân; đồng thời tổng hợp các nội dung cơ bản, những vấn đề nổi cộm, còn nhiều vướng mắc để thống nhất quan điểm chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn. Báo cáo, kết luận giám sát được thông báo kịp thời. Các ý kiến, kiến nghị sau giám sát được UBND xã nghiêm túc tiếp thu và từng bước giải quyết.

Cùng với đó, hoạt động thẩm tra của các ban HĐND các xã cũng được thực hiện theo quy định của pháp luật, đảm bảo chất lượng. Đặc biệt, các ban luôn đổi mới phương pháp thẩm tra như căn cứ nội dung đã nghiên cứu, xem xét tiến hành khảo sát trực tiếp tại một số đơn vị, địa phương liên quan, lắng nghe ý kiến của cử tri; làm việc trực tiếp với cơ quan, đơn vị chủ trì tham mưu các nội dung trình tại kỳ họp để yêu cầu giải trình, làm rõ nội dung, vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau. Trong thẩm tra, các ban đã thể hiện rõ ý kiến về những nội dung được thống nhất, những vấn đề chưa rõ, chưa phù hợp với quy định của pháp luật, chưa sát với tình hình thực tế địa phương, yêu cầu cơ quan soạn thảo giải trình, sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện các văn bản trình kỳ họp; cung cấp nhiều thông tin cần thiết, làm cơ sở để đại biểu xem xét, nghiên cứu, thảo luận và quyết định tại kỳ họp.

Việc tiếp xúc cử tri có nhiều đổi mới theo phương châm gần gũi, gắn bó với Nhân dân. Trong đó, phương thức tiếp xúc cử tri ngày càng đa dạng, đổi mới, dân chủ, cởi mở theo hướng đối thoại thẳng thắn, đi vào những vấn đề cụ thể liên quan trực tiếp đến đời sống kinh tế - xã hội ở địa phương. Ngoài ra, công tác tiếp công dân và đôn đốc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân cũng được quan tâm thực hiện. Thường trực HĐND các xã và tổ đại biểu thực hiện nghiêm túc lịch tiếp công dân hằng tháng để đôn đốc giải quyết dứt điểm các vụ việc tồn đọng, kéo dài, tạo niềm tin cho Nhân dân.

Có thể thấy, hoạt động của HĐND cấp xã trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp tuy mới triển khai, nhưng đã cho thấy tín hiệu tích cực, góp phần cải cách hành chính và đổi mới quản lý ở cơ sở. Đây không chỉ là thay đổi về tổ chức, mà còn dần hình thành phương thức lãnh đạo, điều hành phù hợp hơn, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng và nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân.

Bài và ảnh: Quốc Hương