Nỗ lực nâng cao chất lượng công tác dân số trong tình hình mới

Năm nay, chủ đề của Ngày Dân số thế giới là “Việt Nam - 25 năm thực hiện Chương trình hành động hội nghị quốc tế về dân số và phát triển” (ICPD Cairo, 1994).

Các hoạt động nâng cao chất lượng dân số ngày càng được chú trọng triển khai.

Cách đây 25 năm, tại Chương trình hành động ICPD mà Việt Nam đã tham gia ký kết nhấn mạnh mối quan hệ chặt chẽ giữa dân số và phát triển và kêu gọi lồng ghép đầy đủ các vấn đề dân số vào các chiến lược phát triển, công tác lập kế hoạch, ra các quyết định và phân bổ nguồn lực ở các cấp, các vùng. Trong thời gian qua, công tác dân số ở Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tốc độ gia tăng dân số được khống chế thành công; chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt; tỷ lệ suy dinh dưỡng và tỷ suất tử vong trẻ em đã giảm hai phần ba; tỷ số tử vong mẹ giảm ba phần tư so với năm 1990; mạng lưới tầm soát, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh đã từng bước được triển khai ở tất cả các tỉnh, thành phố; tuổi thọ trung bình tăng từ 65,5 tuổi năm 1993 lên 73,5 tuổi năm 2018, cao hơn các nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người...

Tại Thanh Hóa, chuyển trọng tâm từ dân số – kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, đã chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố và chất lượng dân số (trước đây dân số - kế hoạch hóa gia đình chỉ quan tâm đến giải quyết mặt quy mô dân số, chú trọng đến kế hoạch hóa gia đình và chủ yếu là thực hiện công tác giảm sinh). Công tác tuyên truyền, giáo dục dân số có bước đột phá, được triển khai sâu rộng, thường xuyên ở tất cả các cấp, các ngành, cơ quan, đoàn thể, tổ chức, cộng đồng, gia đình và từng cặp vợ chồng. Nội dung tuyên truyền thiết thực, sinh động, dễ hiểu đã được đưa vào các cuộc thi, sinh hoạt văn hóa cộng đồng, giáo dục trong và ngoài nhà trường. Hình thức, sản phẩm truyền thông đa dạng, phong phú, chất lượng ngày càng cao, phù hợp với từng nhóm đối tượng và lứa tuổi. Đội ngũ cán bộ chuyên trách, cộng tác viên, tuyên truyền viên với phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” kiên trì, thường xuyên, liên tục tuyên truyền, vận động đến từng cặp vợ chồng, từng gia đình..., vì thế đã đạt và vượt kế hoạch giảm sinh, duy trì được mức sinh thay thế (năm 2016 giảm 0,3%o, năm 2017 giảm 0,2%o, năm 2018 giảm 0,1%o); quy mô gia đình ít con ngày càng có nhiều người chấp nhận để thực hiện nuôi dạy con tốt và phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình, góp phần vào việc ổn định quy mô dân số. Các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng dân số nhất là hoạt động sàng lọc trước sinh và sơ sinh được chú trọng. Năm 2018, tỷ lệ sàng lọc trước sinh vượt kế hoạch 15%, tỷ lệ sàng lọc sơ sinh đạt 94,8% kế hoạch...

Tuy nhiên, hiện Thanh Hóa vẫn là một trong những tỉnh có tỷ số giới tính khi sinh cao trong cả nước (năm 2015 là 115 nam/100 nữ, năm 2016 là 115 nam/100 nữ, năm 2017 là 117 nam/100 nữ và năm 2018 là 116 nam/100 nữ). Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng bằng các hoạt động can thiệp, song tỷ số giới tính khi sinh vẫn còn ở mức cao và dự kiến phải đến năm 2025 tỷ số này mới có thể được khống chế song tư tưởng trọng nam, khinh nữ vẫn còn rất nặng nề...

Hưởng ứng Ngày Dân số thế giới 11-7, các hoạt động của ngành dân số đều hướng tới việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể và toàn xã hội về vai trò, tầm quan trọng của công tác dân số, tiếp tục thực hiện các mục tiêu của Chương trình hành động ICPD và đặc biệt tập trung vào duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả lợi thế cơ cấu dân số vàng; thích ứng với già hóa dân số một cách chủ động; phân bố dân số hợp lý; từng bước nâng cao chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với phát triển kinh tế - xã hội, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25-10-2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới. Đồng thời, tăng cường sự tham gia đồng bộ, tích cực, trách nhiệm của các cấp, ngành, các tầng lớp nhân dân... trong việc thực hiện các mục tiêu, góp phần đạt các chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Các sự kiện truyền thông trọng điểm sẽ tập trung vào các vấn đề: Tập trung tuyên truyền, phổ biến chủ trương, luật pháp, chính sách của Đảng, Nhà nước, những định hướng công tác dân số và phát triển; lợi ích của việc tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân; lợi ích của việc thực hiện tầm soát, chẩn đoán và điều trị bệnh tật trước sinh và sơ sinh; thực hiện tốt các quyền và chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho phụ nữ và TN/VTN; tác hại của phá thai; sức khỏe bà mẹ, trẻ em; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi dựa vào cộng đồng; tác hại của tảo hôn; hôn nhân cận huyết thống cho nhóm đối tượng tại các vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số; phòng chống các bệnh viêm nhiễm đường sinh sản. Tuyên truyền để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, phổ biến pháp luật về việc nghiêm cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Hôn nhân gia đình; tăng cường truyền thông về bình đẳng giới, nêu cao vai trò, vị thế của phụ nữ trong xã hội; tăng cường giáo dục về kỹ năng sống hiệu quả, giáo dục giới tính toàn diện chú trọng bình đẳng giới để trẻ em gái được an toàn và phát triển đầy đủ thể chất và trí tuệ.

Bài và ảnh: Hà Phương