Người dân vất vả ‘chạy cá’ trên sông Mã

Theo ghi nhận ở nhiều xã ven sông Mã trên địa bàn huyện miền núi Bá Thước (Thanh Hóa) trong các ngày 9 và 10 tháng 4, tình trạng các loài thủy sản chết, đặc biệt là cá lồng của người dân vẫn đang diễn ra. Người nuôi cá lồng ở đây đang vất vả “chạy cá” vào các khe, bơm nước sạch vào lồng để cứu cá.

Người dân kể về tình trạng cá chết hàng loạt trên sông Mã - Video: Hoàng Đông

Sáng 10-4, ở khu vực gầm cầu Hón La (thuộc thôn Giổi, xã Ái Thượng, huyện Bá Thước) hàng chục lồng nuôi cá được người dân kéo từ sông Mã (từ sông Mã đến cầu Hón La khoảng 400 m) vào để mong những con cá cuối cùng thoát chết.

Quanh các lồng cá, hàng chục người dân vẻ mặt lo lắng kéo dây dẫn nước, trực máy bơm để liên tục xối nước vào lồng cá tạo khí cho cá thở.

Theo người dân ở đây cho biết, gần 1 tháng qua họ đã “chạy cá” hàng chục lần. Cứ vài hôm lại kéo lồng cá từ sông Mã vào trong các khu vực khe, suối rồi lại kéo ra sông.

Gia đình ông Trần Văn Trường (48 tuổi, thôn Giổi, xã Ái Thượng) nuôi cá lồng hơn 10 năm qua, nhưng năm nay là năm đầu tiên khiến gia đình ông kiệt quệ vì cá lồng chết liên tục. “Gia đình tôi nuôi 2 lồng cá, mỗi lồng hơn 100 con. Vì có 3 sào ruộng đều thuộc vùng nghập của lòng hồ thủy điện, nên gần 10 năm nay kinh tế gia đình phụ thuộc vào nghề nuôi cá lồng. Trước đây, cá lồng cũng chết, nhưng đó là do những đợt lũ lụt lớn thôi, còn giờ, không lũ lụt, cá không bệnh cũng chết. Gần 1 tháng qua, tôi phải chạy cá liên tục. Cứ mấy hôm lại kéo lồng cá từ sông Mã vào gầm cầu Hón La, rồi lại kéo ra sông. Vì nếu để trong này (ở gầm cầu Hón La) lâu cá cũng không sống được do nước ở đây không đủ sâu”, ông Trường nói.

Ông Trường cho biết thêm, 2 lồng cá của gia đình ông gần 1 tháng qua chết lẻ tẻ nhiều đợt, đến ngày 9-4 chỉ còn vài chục con sót lại nên ông đang cố gắng bơm nước cầu mong cá sống được ngày nào hay ngày đó. Cá của gia đình ông Trường loại từ 3-5 kg, nhưng thời điểm này muốn bán cũng không ai mua, do người dân biết hiện tượng cá chết chưa rõ nguyên nhân nên sợ không dám ăn.

Tiếp tục xuôi xuống vùng hạ du sông Mã, đoạn qua xã Lương Ngoại (huyện Bá Thước). Hơn 20 lồng cá của người dân bản Măng (xã Lương Ngoại) nuôi ở lòng hồ thủy điện Bá Thước 2 cũng chỉ còn sót lại vài lồng do người dân nhanh chân đưa cá vào các ao, hồ lánh nạn.

Anh Trương Văn Hoàng (44 tuổi, bản Măng, xã Lương Ngoại) những ngày qua cũng mệt mỏi khi phải túc trực ngày đêm trông cá. Mỗi khi thấy cá có hiện tượng bất thường, lại hô hoán người “chạy cá” vào các ao lánh nạn.

“Tôi nuôi 2 lồng mỗi lồng hơn 100 con cá, cận nặng 2 - 3 kg. Từ giữa tháng 3 đến nay, cá chết nhiều lần, cũng gần hết rồi. Giờ còn mấy chục con, cũng phải canh để nếu có gì bất thường, lại đưa cá vào trong ao. Đưa vào ao cũng chỉ là tạm thời, vì để trong ao cá cá không lớn được, nước không đủ sâu, không hợp với môi trường sống”, anh Hoàng cho biết.

Không chỉ người nuôi cá lồng ở xã Lương Ngoại, Ái Thượng mà ở các xã Hạ Trung, Lương Trung, Thiết Kế, Ban Công, Thiết Ống và thị trấn Cành Nàng của huyện Bá Thước cũng đang quay cuồng để cứu vớt những con cá cuối cùng. Dù vậy, những khe nước, con suối cũng chỉ là nơi để cá lánh nạn tạm thời, hoặc bơm nước tạo khí chứ cũng chưa rõ khi nào sông Mã mới ổn định, để họ trở lại nghề nuôi cá lồng như bao năm qua.

Mặc dù chưa có cơ sở khẳng định nguyên nhân các loài thủy sản trên sông Mã chết, chỉ biết cá chết không phải do dịch bệnh, hay mắc bệnh truyền nhiễm.

Còn đối với người nuôi cá, họ đều cho rằng chính nguồn nước sông Mã bị ô nhiễm là nguyên nhân khiến cá chết. Những nhận định đó chỉ bằng kinh nghiệm và bằng quan sát trực quan của người dân.

Anh Trần Văn Lập (39 tuổi, thôn Giổi, xã Ái Thượng) là người nuôi cá lồng 5 năm qua. Gia đình anh có 3 lồng cá, những ngày qua cá cũng đã chết gần hết, dù anh đã tìm nhiều cách cứu cá. Khi nói về nguyên nhân, anh Lập quả quyết rằng do nguồn nước sông Mã bị ô nhiễm khiến cá chết, chứ không phải do cá bị nhiễm bệnh gì cả.

“Bình thường nước sông Mã đoạn chảy qua huyện Bá Thước mùa này trong xanh, nhưng từ giữa tháng 3 đến nay, nước đổi màu đen, mùi hôi tanh. Chúng tôi múc nước còn khó ngửi, thì sao cá sống được. Dân thì chỉ biết nhìn nhận bên ngoài, chứ cũng không có điều kiện mà đi phân tích xem nước có thành phần gì, thành phần nào khiến cá chết”, anh Lập nói.

Theo thống kế từ UBND huyện Bá Thước, từ ngày 15-3 đến 8-4, đã có gần 12,4 tấn cá lồng bị chết, và khoảng 380 kg các loài thủy sản tự nhiên chết vớt được. Cá lồng chết xuất hiện 4 đợt, cụ thể: Đợt 1 từ ngày 15 đến 20 - 3; đợt 2 vào ngày 26 - 3; đợt 3 vào ngày 30 - 3; đợt 4 từ ngày 4 đến 9 - 4. Cá chết tập trung ở các xã Ái Thượng, Hạ Trung, Lương Ngoại, Lương Trung, Thiết Kế, Ban Công, Thiết Ống và thị trấn Cành Nàng.

Ông Võ Minh Khoa, Chủ tịch UBND huyện Bá Thước cho biết, trước mắt, UBND huyện Bá Thước quyết định hỗ trợ người dân 20.000 đồng/1 kg cá chết. Huyện cũng đang tiếp tục đề nghị UBND tỉnh hỗ trợ thêm cho người dân để người dân bớt thiệt hại. Ngày 9-4, UBND huyện Bá Thước cũng đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành tiến hành rà soát tất cả các cơ sở sản xuất có thải nước thải ra sông Mã để xác định các doanh nghiệp có xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Mã gây ô nhiễm nguồn nước hay không.

Hoàng Đông