Nghề may đo giữa làn sóng đồ hiệu

Sự xuất hiện ngày càng nhiều các nhãn hàng thời trang đã khiến nghề may đo đắt khách một thời rơi vào tình trạng ế ẩm. Trong hoàn cảnh đó, nhiều thợ may đã tìm cho mình một lối đi, dẫu thu nhập thấp nhưng vẫn có thể sống bằng nghề...

Một tiệm may đo ở phường Trường Thi (TP Thanh Hóa).

Sướng, khổ cũng bởi cái nghề

Bên chiếc bàn máy may đã lỗi thời, chị Nguyễn Thị Tâm, xã Xuân Hòa (Thọ Xuân) tỉ mỉ thực hành cho chúng tôi xem những công đoạn để ráp thành công một chiếc áo. Đã rất lâu rồi không có khách tìm đến đặt may đồ, nay có dịp trổ tài, chị luôn miệng kể về thời hoàng kim của những người thợ may, cái nghề vốn dĩ rất thịnh hành đối với những cô gái quê như chị... Gia đình chị Tâm vốn đông anh em, lại khốn khó nên từ thuở “ăn chưa no, lo chưa tới”, chị phải sớm phụ cha mẹ lo tảo tần việc đồng áng. Mong con có cái nghề nhẹ nhàng hơn, gia đình đã gửi chị đến nhà một người quen ở TP Thanh Hóa học nghề may. “Hồi đó, phần lớn các cô gái nông thôn không có điều kiện ăn học đều muốn theo nghề may. Bởi, trong suy nghĩ của nhiều người, nghề may vừa có thể kiếm được nhiều tiền, người thợ không phải lao động tay chân nặng nhọc như ra đồng” - chị Tâm cho biết. Với suy nghĩ đó, chị ôm giấc mộng kiếm tiền từ những bộ đồ mà chị dày công tạo ra.

Vào những năm, chi phí theo học nghề may không hề rẻ, với vùng nông thôn như chị Tâm ít nhất cũng phải mất 1 chỉ vàng/năm. Khi ra nghề, những người thợ buộc phải trang bị cho mình những loại máy khâu, máy vắt sổ và những dụng cụ chuyên dùng cho nghề may. Anh Trần Minh, xã Hòa Lộc (Hậu Lộc) thổ lộ: “Lúc mới vào nghề luống cuống tay chân chẳng biết làm gì cả, thợ cả sai đâu làm đó, mình chẳng biết đâu mà lần. Đến lúc cáu quá, họ mắng mình xối xả, rồi sai làm những việc chẳng liên quan gì đến may vá”. Dù ức lắm nhưng những người thợ trẻ như chị Tâm, anh Minh... cũng phải ráng nhẫn nhịn, bởi bỏ ngang, là xem như mất hết số tiền học nghề đã đóng trước. Mãi đến khi ra nghề, làm cứng tay và nhận những lớp học trò do chính tay mình uốn nắn, các anh, các chị mới hiểu rõ những chỉ dẫn khắt khe của thầy dạy trước đây vốn là những bài học để thử thách tính kiên nhẫn vốn rất cần có của người thợ may.

Trước đây, vào mỗi dịp đầu năm mới, trước tết vài tháng, khách đến đặt hàng các thợ may gia đình rất nhiều. Khách nào cũng muốn vải của mình được thợ chú ý đến và nhanh nhận lại những bộ đồ bắt mắt, kiểu cọ... không “đụng hàng”. Chị Tâm hồi tưởng: “Ngày trước, thợ may gia đình như chúng tôi làm quanh năm suốt tháng, chẳng lấy đâu ra ngày nghỉ. Sáng mới hơn 7 giờ đã mở cửa hàng và làm đến 22 giờ mới nghỉ tay. Dù làm mệt nhưng chúng tôi thấy vui, vì như vậy đồng nghĩa với thu nhập ổn định và khách càng tin tưởng vào tay nghề của mình”.

Theo lời anh Minh, lúc trước bình quân mỗi người thợ may gia đình phải có 1-2 thợ phụ, nhà nào đông khách thì càng nhiều “lính” hơn. Nay, do các mốt thời trang tây, tàu du nhập vào Việt Nam, cùng với sự xuất hiện ồ ạt của những bộ quần áo thời trang may sẵn với giá phải chăng nên những người thợ may gia đình không còn được khách ưu ái như trước. Đối với họ, thời hoàng kim của nghề thợ may là trong quá khứ, dù hiện tại cũng có không ít người ăn nên làm ra từ nghề may gia đình, nhưng con số đó chẳng thấm vào đâu so với số thợ bỏ nghề.

Tự tìm những lối đi riêng

Có một thực tế là trong vòng chục năm trở lại đây, những tiệm may quần áo nho nhỏ ở các làng quê đã dần dần đóng cửa bởi vắng khách. Lý do hầu hết là tay nghề của các chị, các mẹ ở quê không đáp ứng kịp thời mẫu mã cho khách hàng. Trong khi đó, chỉ cần ra cửa hàng may mặc sẵn, khách được tự do lựa chọn kiểu dáng, loại vải, không tốn nhiều thời gian chờ đợi như ở tiệm may đo (thường từ 7 đến 10 ngày), chưa nói sản phẩm nhiều khi không vừa ý. Sự ảnh hưởng đó xuất phát từ thực tế ngày càng có nhiều nhãn hàng thời trang, cửa hiệu quần áo may sẵn được mở ra. Hơn nữa, các nhãn hàng và cửa hiệu này lại thường chạy chương trình giảm giá sâu vào đúng thời điểm giao mùa nên khách hàng thường mua sẵn”. Chị Phan Thanh Hương, phường Ba Đình (TP Thanh Hóa) cho biết: “Trước đây, để may được một cái áo, cái váy phải chờ đợi cả tuần, thậm chí hai, ba tuần mà thợ may còn hẹn lần, hẹn lữa. Nay chỉ cần ra các cửa hiệu thời trang là có thể sắm ngay cho mình một bộ cánh. Không chỉ có thế, chất liệu đồ của các nhãn hàng như Elise, Ivy, Ivy Moda, Eva de Eva, Patio, Fomat... “ăn đứt” vải mua ở chợ. Các nhãn hàng này cũng thường chạy chương trình sale 30%, 50%, 70%, thậm chí đồng giá nên tôi thường đợi mùa sale để mua sắm”.

Trước tình trạng đó, để thu hút khách hàng, nhà may Mai, phường Trường Thi (TP Thanh Hóa) đã bỏ tiền ra mua vải và may những mẫu quần áo theo xu hướng thời trang mới treo mẫu trong cửa hàng. Chị cũng dành thời gian tham khảo nhiều mẫu áo váy trên mạng và nghiên cứu cách cắt may để đáp ứng yêu cầu về mẫu mã của khách hàng. Chị Mai chia sẻ: Khách hàng của mình thường khó tính, kỹ lưỡng trong việc ăn mặc. Vì vậy, họ thích được may đồ theo số đo, theo “phom dáng”. Nhiều lúc, khách hàng thấy thích kiểu dáng chiếc váy cô người mẫu mặc nhưng không phù hợp với hình dáng, nên nhờ tôi phối kiểu lại”.

Là một tiệm may tồn tại khá lâu tại phường Ba Đình, TP Thanh Hóa, ngoài sự khéo léo, sáng tạo của người thợ, nhà may Trang lại có những “chiêu” giữ chân khách khá độc đáo. Cùng với việc liên tục cập nhật mẫu mới, chị Trang còn nhập về nhiều loại vải chất lượng, đáp ứng yêu cầu cao của khách hàng. Đặc biệt, chị luôn giao đồ đúng hẹn, khi có yêu cầu, còn giao đồ tận nhà hoặc gửi xe buýt về tận các huyện, thị xã trong tỉnh cho khách hàng. Chính vì thế, khách hàng của chị không chỉ ở TP Thanh Hóa mà còn mở rộng đến tận các địa phương trong tỉnh.

“Lách mình” giữa làn sóng ưa chuộng đồ hiệu, để tồn tại, một số tiệm chuyển sang nhận may gia công theo đơn đặt hàng của một số cửa hàng, quầy hàng thời trang ở chợ trung tâm thành phố hoặc là nhận thay khóa, sửa chữa quần áo. Chị Hà - chủ một tiệm may ở chợ Vườn Hoa cho biết: “Nhận may gia công theo đơn đặt hàng tuy thu nhập thấp hơn nhưng đổi lại tôi vẫn duy trì được nghề của mình và vẫn có thể nuôi được thợ. Đó cũng là một may mắn, bởi không phải ai cũng tìm được mối để may gia công như tôi”.

Có thể nói, sự xuất hiện của các nhãn hàng thời trang với mẫu mã đa dạng, chất liệu tốt mà giá cả lại phải chăng đã tạo nên làn sóng áp đảo nghề may đo. Vì vậy, nghề may đo nếu muốn tồn tại cần phải tìm cho mình một lối đi riêng.

Bài và ảnh: Trần Hằng