Để người dân tái định cư sớm được an cư

Với 37 hộ dân, cả trăm nhân khẩu tại khu tái định cư (TĐC) thôn Bố, xã Lũng Cao (Bá Thước) đã và đang đứng trước nhiều nỗi lo khi bắt đầu cuộc sống mới ở khu TĐC. Diện tích đất ở eo hẹp, không có đất sản xuất, tạo kế sinh nhai; nhiều hộ nghèo, cận nghèo mặc dù đã rất khó khăn mới di chuyển đến dựng nhà mới ở khu TĐC với hàng loạt những chi phí xây dựng phát sinh nhưng đến nay vẫn chưa được nhận số tiền hỗ trợ.

Khu TĐC thôn Bố, xã Lũng Cao (Bá Thước) còn nhiều ngổn ngang, dang dở.

Gặp khó ở khu TĐC mới

Ngồi trong căn nhà sàn mới cất dựng nhưng anh Hà Văn Hiên, thôn Bố, xã Lũng Cao vẫn chưa thể nào quên nỗi lo sợ khi ở căn nhà cũ có nguy cơ biến mất do sạt lở bất cứ lúc nào, nhất là vào mỗi khi mưa lũ. Anh Hiên kể, cả gia đình ở trong ngôi nhà sàn rộng gần 100m2, dưới chân đồi. Mùa nắng ấm thì không sao, nhưng hễ đến mùa mưa thì nước từ trên đồi đổ xuống con suối quanh nhà, nước suối chảy xiết, người dân đành chịu bó gối ngồi trong nhà. “Có lần mưa lớn, nước lũ đổ về giữa đêm, người dân trong thôn rồng rắn nhau chạy lũ. Chạy được người thì mất hết tài sản, sau lũ bà con tay trắng trở về” - Anh Hiên nhớ lại.

Nói đến đây anh Hiên rưng rưng, bản thân bị tật ở chân, không có khả năng lao động. Gánh nặng kinh tế lo cho 3 nhân khẩu trong gia đình đè nặng lên vợ anh, vì thế khi có chính sách TĐC anh Hiên và các thành viên trong gia đình đều rất vui mừng. Anh Hiên bảo “cảm ơn Đảng, Nhà nước đã quan tâm cho nhà tôi ra đây lại còn được nhận thêm tiền hỗ trợ nữa. Ra nơi ở mới rồi cũng yên cái bụng mỗi khi mùa mưa bão nhưng vẫn đang lo lắm. Lo bởi, số tiền Nhà nước hỗ trợ để ổn định TĐC đã dành hết cho việc xây cất nhà cửa phát sinh mà vẫn không đủ”. Cực chẳng đã, anh Hiên phải dừng việc xây dựng đang dang dở dù mùa đông đang cận kề.

Cũng theo anh Hiên, trước đây ở nơi ở cũ, đất của gia đình rộng hơn 500m2. Không để đất bỏ hoang, lãng phí gia đình anh trồng luồng, nuôi lợn gà, trâu, bò... Được tuyên truyền về TĐC để ổn định cuộc sống, gia đình anh Hiên đồng ý đi ngay. Người đi nhưng con trâu, con bò cũng không thể dắt đi được. Vì thế, hằng ngày vợ anh vẫn đi vào nơi ở cũ cách bản TĐC gần 1km để canh tác, chăn nuôi. “Đất ở bản TĐC chỉ rộng 120m2, đủ xây cái nhà cho người ở chứ không có nơi nuôi lợn gà, hay buộc con trâu, con bò... bất tiện với người dân vùng cao như chúng tôi lắm!” - anh Hiên nói.

Tương tự hộ anh Hiên, đã hơn 2 tháng ra nơi ở mới, song gia đình anh Vi Văn Tý ở khu TĐC thôn Bố vẫn đang chờ được giải ngân số tiền hỗ trợ di dời TĐC theo quy định. Anh Tý cho biết: “Được cán bộ tuyên truyền là hoàn thành nhà cửa sẽ được hỗ trợ tiền di dời TĐC nhưng đến nay gia đình vẫn chưa được nhận”. Được biết, để di chuyển được ngôi nhà sàn cũ ra nơi ở mới, với những chi phí xây dựng phát sinh như các công trình phụ (nhà bếp, nhà vệ sinh, tường rào, cổng...) anh Tý đã phải thuê người làm. Tiền công cao, giá nguyên vật liệu cũng liên tục tăng đã gây ra cho gia đình anh những khó khăn. Anh Tý cho biết, gia đình tích góp được hơn 30 triệu đồng đã sử dụng hết cho chi phí di dời. Anh Tý tiếp tục làm hồ sơ vay thêm 70 triệu đồng của ngân hàng để có thể dựng được căn nhà sàn và một số chi phí xây dựng phát sinh. Tuy nhiên, làm được nhà nhưng anh Tý lại không còn tiền để làm bếp, công trình vệ sinh còn dang dở. “Nghe nói tiền hỗ trợ di dời dành cho các hộ dân là 50 triệu đồng. Nếu sớm được nhận số tiền hỗ trợ di dời này thì phần nào cũng giúp gia đình đỡ khó khăn hơn” - anh Tý khẳng định.

Đó là cái khó về kinh tế, gia đình anh Tý cũng như các hộ khác cho rằng, cái khó nhất vẫn là quỹ đất ở eo hẹp. Người dân quen sống ở nơi ở cũ rộng hàng trăm mét vuông có thể nuôi trâu bò, lợn gà; trồng rau, cây ăn quả... Tuy nhiên, ra nơi ở mới chỉ đủ để làm nhà và xây dựng công trình phụ. “Hiện tại trâu, bò, lợn gà vẫn ở ngoài khu nhà cũ cách xa khu TĐC. Dù bao lần anh Tý muốn đưa đàn gà, con trâu, con bò về nhà mới cột dưới sàn cho yên tâm nhưng lại lo không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của gia đình mà còn gây ô nhiễm môi trường cho cả khu TĐC. “Mong muốn chính quyền sau khi thu hồi khu đất ở cũng tạo điều kiện cho người dân được sử dụng nền đất ở nơi ở cũ để làm chuồng trại, phát triển chăn nuôi” - anh Tý mong mỏi.

Trong khi đó, hoàn cảnh gia đình ông Ngân Văn Thủy dù đã 60 tuổi nhưng việc phải một mình chăm, lo cho 2 cháu (1 cháu lớp 1 và 1 cháu lớp 3) và một đứa con trai bị tâm thần đã là không dễ dàng. Là hộ nghèo có hoàn cảnh éo le của bản, thế nhưng nơi ở cũ của gia đình ông Thủy lại nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở buộc phải di dời. Nhưng di dời, TĐC ra nơi ở mới với những chi phí phát sinh cũng như việc phải dựng xong nhà ở tại khu TĐC xong mới được nhận khoản tiền hỗ trợ di dời như một thách thức với gia đình ông.

Mong chính sách mở cho bà con TĐC

Khu TĐC thôn Bố, xã Lũng Cao được UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt trong trường hợp xử lý khẩn cấp đối với các hộ có nguy cơ sạt lở cao. Khu TĐC được thiết kế cho 44 hộ dân. Đến thời điểm hiện tại, xã đã bố trí được 37 hộ dân ra nơi ở mới. Tuy nhiên, việc thiết kế quỹ đất eo hẹp cũng như đời sống kinh tế của bà con gặp nhiều khó khăn, chủ yếu là hộ nghèo, cận nghèo nên việc TĐC và ổn định cuộc sống đang gặp rất nhiều khó khăn. Dẫn chúng tôi đi thăm khu TĐC thôn Bố đang dang dở, anh Ngân Văn Chuẩn, trưởng thôn Bố cho rằng: “Ra nơi ở mới sẽ không còn nỗi lo sạt lở nhưng cuộc sống của các hộ còn rất nhiều khó khăn. Đa phần các hộ TĐC đều là hộ nghèo, hộ cận nghèo. Hiện khu TĐC thôn Bố có 37 hộ TĐC nhưng mới có 14 hộ được nhận tiền hỗ trợ. Có một số hộ đặc biệt khó khăn dù đã nhận đất nhưng chưa có khả năng dựng nhà mới. Bên cạnh đó, quỹ đất sản xuất không có, người dân không có kế sinh nhai nên họ rất mong được cơ quan chức năng tạo điều kiện được tiếp tục sử dụng nền đất cũ”.

Trao đổi với chúng tôi về những khó khăn, bất cập tại khu TĐC thôn Bố, ông Lương Văn Thuân, Chủ tịch UBND xã Lũng Cao cho biết: “Để bảo đảm cho các hộ yên tâm, ổn định cuộc sống tại nơi ở mới, chính quyền cũng như các đoàn thể xã, thôn đã có nhiều hoạt động, từ việc tuyên truyền, vận động các hộ rời nơi ở cũ ra nơi ở mới an toàn, xây dựng cuộc sống mới, đến việc hỗ trợ ngày công, hỗ trợ người dân di dời một cách thuận lợi". Cũng theo ông Thuân, trong thời gian tới, để làm tốt công tác ổn định cuộc sống ở khu TĐC mới, xã cũng đề xuất với các cấp, ngành chức năng sớm thực hiện một số chính sách hiện hành đã có. Thứ nhất, là tiền hỗ trợ di dời. Đối với các hộ đã làm nhà xong, hiện nay đã có 37 hộ đã hoàn thành việc làm nhà, nhưng mới có 14 hộ nhận được tiền hỗ trợ. Trong 37 hộ có một số hộ đặc biệt khó khăn, 4 hộ vừa không có khả năng lao động, không có thu nhập vì vậy để di dời, làm nhà mới tại khu TĐC là rất khó khăn. “Tôi đề xuất với các cấp, ngành nếu như có các chương trình lồng ghép, ví dụ như các chương trình hỗ trợ từ thiện, nhân đạo hoặc chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo thì xin được lồng ghép để hỗ trợ thêm cho các hộ đặc biệt khó khăn này” - Ông Thuân mong mỏi.

Bên cạnh đó, theo ông Thuân, về nguyên tắc đất ở tại vị trí cũ, sau khi các hộ chuyển đến khu TĐC sẽ bị thu hồi. Hiện đã thu hồi, tuy nhiên xã cũng đang linh động để người dân tiếp tục sử dụng làm nơi trồng rau, nuôi giữ trâu, bò. Sở dĩ phải linh động như vậy cho bà con cũng bởi, diện tích thiết kế cấp đất cho các hộ dân ở khu TĐC chỉ dao động từ 120-130m2. Với diện tích này, người dân chỉ có thể dựng nhà ở và công trình phụ, còn điều kiện để sinh kế khác như chăn nuôi, trồng trọt là không có. Đây là bất cập mà UBND xã Lũng Cao cũng xin được đề xuất với các cấp chính quyền, ngành chức năng xem xét, có giải pháp chuyển đổi phần đất người dân ở trước đây thành đất nông nghiệp, đất trồng cây lâu năm và tiếp tục giao cho các hộ dân sử dụng canh tác, tạo điều kiện phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống cho người dân ở khu TĐC mới.

Bài và ảnh: Đình Giang