Ứng dụng khoa học công nghệ trong công nghiệp - xây dựng

Trong bối cảnh CNH, HĐH diễn ra mạnh mẽ, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch hành động số 27-KH/TU nhằm thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ trong giai đoạn 2021-2025. Trên cơ sở đó, các sở, ngành và địa phương đã xây dựng chương trình hành động cụ thể, gắn kết mục tiêu phát triển công nghiệp - xây dựng với định hướng phát triển bền vững và chuyển đổi số. Theo đánh giá, đến nay tỉnh đã có 9 chỉ tiêu vượt kế hoạch, 16 chỉ tiêu hoàn thành 100%, 9 chỉ tiêu đang thực hiện đúng tiến độ và chỉ 1 chỉ tiêu dự kiến không đạt. Những con số này cho thấy sự chủ động và quyết tâm cao của hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan nghiên cứu khoa học trên địa bàn.

Hệ thống thu hồi nhiệt dư tại Nhà máy xi măng Long Sơn giúp tiết kiệm điện, giảm khí thải ra môi trường.

Trong lĩnh vực công nghiệp, việc hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ được xác định là trọng tâm. Thông qua Đề án phát triển doanh nghiệp tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2021-2025, nhiều đơn vị đã được hướng dẫn, hỗ trợ và khuyến khích ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số trong sản xuất. Doanh nghiệp được khuyến khích đầu tư mới hoặc cải tiến dây chuyền, thiết bị, tập trung vào các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và khả năng cạnh tranh lớn. Đồng thời, công tác số hóa hệ thống thông tin, quản lý dữ liệu sản xuất và phát triển sản phẩm cũng được triển khai mạnh mẽ.

Cùng với đó, Đề án phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo đến năm 2030 đã tạo khung chính sách rõ ràng, giúp các doanh nghiệp định hướng phát triển theo hướng hiện đại, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường. Nhiều doanh nghiệp trong các khu, cụm công nghiệp đã áp dụng thành công công nghệ tự động hóa, điều khiển thông minh, tạo bước chuyển căn bản trong năng lực sản xuất.

Đặc biệt, việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ tận thu nhiệt thừa để phát điện trong các nhà máy xi măng là điểm sáng trong giai đoạn này. Đây là giải pháp vừa giúp giảm phát thải khí nhà kính, vừa tiết kiệm chi phí năng lượng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển công nghiệp xanh. Đến nay, 3 đơn vị đã và đang đầu tư công nghệ, cùng 2 đơn vị lập dự án đầu tư mới, khẳng định hướng đi đúng đắn trong việc kết hợp sản xuất và bảo vệ môi trường.

Nếu lĩnh vực công nghiệp ghi dấu ấn bằng sự đổi mới công nghệ và số hóa sản xuất, thì ngành xây dựng lại nổi bật ở việc phát triển vật liệu mới thân thiện với môi trường. Thực hiện Đề án phát triển vật liệu xây dựng thời kỳ 2021-2030, định hướng đến năm 2045, Thanh Hóa đã thu hút và khuyến khích nhiều doanh nghiệp đầu tư vào các dự án sản xuất vật liệu mới, thay thế dần nguồn tài nguyên khai thác tự nhiên truyền thống. Hiện toàn tỉnh có 15 mỏ đá đầu tư dây chuyền sản xuất cát nghiền (cát nhân tạo) với tổng công suất khoảng 1,24 triệu m3/năm, góp phần giảm áp lực khai thác cát sông, hạn chế sạt lở và bảo vệ môi trường sinh thái. Bên cạnh đó, Nhà máy sản xuất vôi công nghiệp tại phường Bỉm Sơn với công suất 150.000 tấn/năm cùng các dây chuyền sản xuất bột nhẹ, vôi công nghiệp đã góp phần đa dạng hóa sản phẩm vật liệu xây dựng của địa phương.

Công nghệ mới cũng được ứng dụng trong thiết kế, thi công và quản lý công trình xây dựng. Các mô hình BIM (Building Information Modeling) được thử nghiệm ở nhiều dự án trọng điểm, giúp rút ngắn tiến độ thi công, giảm chi phí và kiểm soát chất lượng hiệu quả hơn. Một số đơn vị đã áp dụng vật liệu thông minh, công nghệ in 3D trong xây dựng, mở ra hướng đi mới cho ngành xây dựng hiện đại.

Từ thực tiễn triển khai cho thấy, sự kết nối giữa nghiên cứu khoa học - cơ quan quản lý - doanh nghiệp sản xuất là yếu tố quyết định thành công. Tỉnh Thanh Hóa đã chú trọng liên kết “ba nhà”: nhà nước - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp, tạo cơ chế thuận lợi để chuyển giao công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và khuyến khích sáng tạo...

Nhờ sự vào cuộc đồng bộ, bức tranh công nghiệp - xây dựng đã có nhiều khởi sắc. Các sản phẩm mới như cát nhân tạo, vôi bột nhẹ, xi măng tận thu nhiệt điện hay các dự án vật liệu xanh không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ trong bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Với tầm nhìn đến 2030, Thanh Hóa tiếp tục ưu tiên đầu tư nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong công nghiệp và xây dựng, hướng đến mô hình tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn.

Ứng dụng khoa học và công nghệ trong công nghiệp - xây dựng không chỉ là xu thế, mà còn là yêu cầu sống còn trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu. Thanh Hóa đang đi đúng hướng khi kiên định thực hiện mục tiêu “phát triển nhanh, bền vững, dựa trên đổi mới sáng tạo”. Từ chính sách đến hành động thực tiễn, mọi nỗ lực đều đang hướng tới một nền công nghiệp - xây dựng hiện đại, xanh và hiệu quả.

Bài và ảnh: Trần Hằng