Đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến

Mặc dù là tỉnh có nền công nghiệp phát triển mạnh, nhưng trong lĩnh vực chế biến, Thanh Hóa chưa có sự bứt phá, ghi dấu trên thị trường bởi sự hạn chế về số lượng, quy mô nhà máy và những thương hiệu sản phẩm đã qua chế biến. Do đó, để công nghiệp chế biến trên địa bàn tỉnh phát triển đòi hỏi sự vào cuộc của các cấp chính quyền, doanh nghiệp (DN) để tìm ra những giải pháp và đầu tư mang tính đột phá nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp quan trọng này.

Hệ thống giết mổ và chế biến hiện đại của Công ty CP Thực phẩm VietAvis, xã Hoằng Quỳ (Hoằng Hóa).

Theo đánh giá của Sở Công Thương, những năm gần đây, công nghiệp luôn giữ vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, dự kiến đến hết năm 2020, công nghiệp chiếm 49,3% trong cơ cấu các ngành kinh tế. Đồng thời, trong nội ngành công nghiệp, ngành công nghiệp chế biến luôn chiếm tỷ lệ cao, dự ước năm 2020 chiếm tỷ trọng 98%, tăng 2,3% so với năm 2015. Tuy nhiên, sự phát triển này chỉ thể hiện rõ nét ở khu vực chế biến sản phẩm công nghiệp khai thác. Trong đó, sự đóng góp của các nhóm ngành chế biến sản phẩm sau lọc hóa dầu Nghi Sơn, sản xuất xi măng, vật liệu xây dựng... đã góp phần tạo nên sự phát triển chung của ngành công nghiệp. Còn lĩnh vực chế biến nông sản - vốn là lĩnh vực thế mạnh của tỉnh lại chưa có sự đột phá. Chính vì vậy, muốn phát triển toàn diện ngành công nghiệp chế biến, tỉnh ta cần đầu tư phát triển nhóm chế biến nông, lâm, thủy sản, tạo khâu đột phá cho Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đáp ứng được yêu cầu sản xuất nguyên liệu và thị trường tiêu thụ sản phẩm, nhất là hướng tới xuất khẩu.

Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh đã và đang hình thành nhiều khu, vùng sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa tập trung. Cùng với việc đẩy mạnh sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm theo hướng hàng hóa, các địa phương trong tỉnh đã liên kết, hợp tác, trao đổi, kết nối tiêu thụ nông sản. Với lợi thế về phát triển nông nghiệp, trong đó lúa là cây chủ lực, với diện tích gieo trồng hơn 236-238 nghìn ha, sản lượng đạt từ 1,38 đến 1,39 triệu tấn/năm; hơn 56 nghìn ha rau, quả, sản lượng đạt khoảng 580.700 tấn... Ngoài ra, còn hơn 4.100 ha nuôi tôm, 1.250 ha ngao nuôi, hơn 125.000 ha rừng gỗ, 128.000 ha tre luồng... Đây chính là nguồn nguyên liệu phong phú phục vụ cho công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản.

Nắm bắt được những điểm yếu của lĩnh vực chế biến nông sản, tỉnh yêu cầu ngành nông nghiệp phối hợp chặt chẽ với các địa phương chủ động tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho nông nghiệp, nông dân và các DN đầu tư vào nông nghiệp phát triển. Đồng thời, chủ động tìm kiếm, mở rộng thị trường xuất khẩu; khuyến khích nông dân, DN chủ động ứng dụng công nghệ trong sản xuất, chế biến sản phẩm để người dân được sử dụng sản phẩm nông sản an toàn.

Cụ thể, tỉnh đã xây dựng, ban hành và triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách để tạo sự đột phá, gồm: Cơ chế, chính sách khuyến khích thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp; cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất giống cây trồng, vật nuôi; cơ chế, chính sách khuyến khích xây dựng nông thôn mới; cơ chế hỗ trợ xây dựng huyện nông thôn mới. Đồng thời, tiếp tục triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách của Trung ương đã ban hành về phát triển nông nghiệp, nông thôn. Trong đó, ưu tiên, tạo điều kiện cho DN đầu tư chế biến sâu các sản phẩm nông sản. Cùng với đó, tỉnh đã tích cực phối hợp với các bộ, ngành Trung ương, các nhà tài trợ để vận động, thu hút các nguồn vốn ODA, vốn tài trợ của các tổ chức phi chính phủ. Mở rộng hợp tác với các tổ chức tài chính lớn, như WB, ADB, Keximbank, JICA, KOICA,... nhằm thu hút vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. Mở rộng hợp tác đầu tư phát triển sản xuất và xây dựng kết cấu hạ tầng. Từ đó, tạo điều kiện thu hút DN, HTX, nhất là các tập đoàn lớn trong và ngoài nước đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp.

Điển hình cho sự phát triển của công nghiệp chế biến nông sản trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020, chính là Dự án thành lập Công ty CP Thực phẩm VietAvis tại xã Hoằng Quỳ (Hoằng Hóa) của Tập đoàn Master Good, Cộng hòa Hungary liên kết với Công ty CP Nông sản Phú Gia đầu tư trên diện tích gần 6 ha, với hệ thống thiết bị, công nghệ tự động tiên tiến. Dự án đã hoàn thành đi vào hoạt động từ tháng 11-2019 với công suất giết mổ giai đoạn 1 đạt 2.500 con/giờ gắn với chuỗi liên kết chăn nuôi gà công nghệ cao tại 20 cụm trại gà liên kết 4A trên địa bàn tỉnh. Trong các chuỗi liên kết, DN đều cam kết thu mua, chế biến và thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm trên thị trường trong, ngoài tỉnh.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trên địa bàn tỉnh hiện có 235 DN, HTX đầu tư vào công nghiệp chế biến, kinh doanh gỗ và lâm sản; 29 DN chế biến kinh doanh nông sản, thực phẩm, muối và 80 DN chế biến, kinh doanh thủy, hải sản... Tuy vậy, thực tế cho thấy, giá trị kinh tế mà ngành công nghiệp chế biến mang lại cho tỉnh còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế sẵn có. Nguyên nhân được các cấp, ngành đưa ra, chính là việc đầu tư vào sản xuất nông nghiệp vẫn phụ thuộc nhiều vào thiên tai, thời tiết và dịch bệnh nên tính rủi ro cao, hiệu quả đầu tư thấp và thời gian thu hồi vốn thường chậm hơn các lĩnh vực khác. Một số DN muốn đầu tư vào nông nghiệp nhưng địa điểm thực hiện dự án không nằm trong các quy hoạch của tỉnh; thị trường tiêu thụ sản phẩm chưa ổn định, dẫn đến người sản xuất gặp rủi ro...

Nhằm khắc phục những hạn chế trên và để cơ chế, chính sách, nhất là chính sách hỗ trợ khuyến khích DN đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 25/CT-TTg ngày 4-6-2020 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp phát triển công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản và cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp. Trong kế hoạch đã cụ thể hóa chức năng, nhiệm vụ của các ngành, địa phương và đơn vị liên quan nhằm đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến nông sản và ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp.

Bài và ảnh: Lê Hòa