Liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản:

Cần phát huy vai trò HTX nông nghiệp

Diện tích đậu tương rau liên kết sản xuất của HTX dịch vụ nông nghiệp xã Phú Lộc (Hậu Lộc). Ảnh: Lê Ngọc

Đứng trước yêu cầu phát triển nông nghiệp, nông thôn và hội nhập kinh tế, HTX nông nghiệp ngày càng có vai trò quan trọng trong việc định hướng, hỗ trợ và nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân. Từ đó, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất hiệu quả giữa người dân với doanh nghiệp, thị trường; tạo ra sức cạnh tranh hàng hóa và chuỗi giá trị nông sản.

Trong bối cảnh nhiều loại nông sản chưa tìm được đầu ra ổn định thì người dân xã Phú Lộc (Hậu Lộc) đã phần nào yên tâm vì trong nhiều năm qua, HTX nông nghiệp và dịch vụ Phú Lộc đã đảm nhận khá tốt vai trò là cầu nối giữa nông dân và doanh nghiệp. Theo đó, HTX đã ký hợp đồng liên kết với doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm nông nghiệp và giúp người dân yên tâm sản xuất. Đơn cử như vụ đông 2018-2019, HTX đã ký hợp đồng liên kết cung ứng giống, vật tư sản xuất, hỗ trợ kỹ thuật thâm canh và bao tiêu sản phẩm với 230 ha các loại cây rau màu vụ đông, như: Đậu tương rau, ngô ngọt, ớt xuất khẩu, hành lá, dưa bao tử, khoai tây... Các doanh nghiệp được HTX liên kết như: Công ty CP Nông nghiệp quốc tế An Việt, Công ty CP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, HTX Toàn Năng (Thái Bình)...; giá trị sản xuất đạt trung bình từ 200 đến 350 triệu đồng/ha. Việc liên kết sản xuất đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế từ 3 đến 5 lần trên cùng 1 diện tích canh tác. Mỗi năm, trên địa bàn xã, việc liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm đạt trung bình 1.200 tấn/năm và đang có xu hướng tăng dần. Vụ đông năm nay gia đình ông Nguyễn Văn Dũng, thôn Phú Đa trồng 2 sào ớt. Nếu như trước kia phải tự tìm kiếm đầu ra hoặc tiêu thụ tại thị trường tự do, thì nay gia đình ông hoàn toàn yên tâm khi có HTX nhận bao tiêu toàn bộ sản phẩm. Ông Dũng hồ hởi cho biết: “Sau khi tham gia chuỗi sản xuất, bao tiêu sản phẩm của HTX, nông sản thu được bao nhiêu thì HTX thu mua hết bấy nhiêu. Không còn cảnh rao bán khắp chợ lớn, chợ nhỏ như trước nữa. Không chỉ riêng gia đình tôi, bà con nông dân trong vùng rất phấn khởi, yên tâm sản xuất”. Theo giám đốc HTX Trần Thanh Tú, 70% hộ dân trong xã có liên kết với HTX. Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao, phương thức sản xuất mới đang làm thay đổi tư duy sản xuất của thành viên HTX và người nông dân trên địa bàn, các tiêu chuẩn về vệ sinh thực phẩm, bảo vệ môi trường được người dân chú trọng hơn. Bên cạnh đó, HTX sử dụng vốn tích lũy và vốn đóng góp của xã viên cung cấp các dịch vụ, như: Cung ứng vật tư, cây giống, phân bón (đáp ứng 80% nhu cầu của người dân); áp dụng cơ giới hóa (2 máy cấy, 9 máy gieo hạt, máy thu hoạch...); thủy lợi (100% nhu cầu tưới tiêu); chuyển giao khoa học - kỹ thuật...

HTX dịch vụ nông nghiệp và điện năng xã Định Tiến (Yên Định) có 81 ha sản xuất giống lúa lai F1 theo mô hình liên kết với 240 hộ tham gia sản xuất. Được biết, toàn bộ diện tích sản xuất giống lúa lai F1 đều được 2 doanh nghiệp là Công ty CP Giống cây trồng Trung ương và Công ty CP Nam Dương liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm. Để hỗ trợ cho người dân, HTX chủ động đứng ra liên kết với các doanh nghiệp, bao tiêu toàn bộ sản phẩm đạt chất lượng ngay sau khi người dân thu hoạch. Đồng thời, trong quá trình sản xuất đã ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, vì vậy giá trị kinh tế gấp khoảng 2 lần so với giống lúa thương phẩm. Đại diện lãnh đạo Công ty CP Giống cây trồng Trung ương, cho biết: Ngoài việc ổn định đầu ra cho sản phẩm, mang lại hiệu quả kinh tế cho người dân, HTX còn có vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp khi đáp ứng được nhu cầu kinh doanh, cung ứng cho thị trường số lượng hàng hóa có chất lượng cao.

Hiện nay, phần lớn các doanh nghiệp không có mạng lưới thu mua nông sản mà phải thông qua thương lái. Do các doanh nghiệp không thể trực tiếp ký kết hợp đồng với hàng vạn hộ nông dân có quy mô sản xuất nhỏ lẻ để sản xuất, thu mua sản phẩm. Bên cạnh đó, trong cơ chế thị trường hiện nay, người nông dân chưa có đủ kỹ năng đàm phán với doanh nghiệp, nên dễ bị ép giá, thua lỗ khi thị trường có biến động về giá cả. Vì vậy, đối với việc tổ chức sản xuất, tiêu thụ nông sản theo hợp đồng thì HTX hiện đóng vai trò quan trọng, nhằm phát huy hiệu quả kinh tế trong quá trình sản xuất - chế biến - tiêu thụ nông sản cho nông dân và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Được biết, toàn tỉnh có 516 HTX nông nghiệp, trong đó có 160 HTX đã thực hiện tốt việc liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm cho các thành viên và người dân, như: HTX dịch vụ nông nghiệp và nông sản hữu cơ Trúc Phượng, xã Yên Thọ (Như Thanh), HTX dịch vụ nông nghiệp Nga Yên (Nga Sơn), HTX dịch vụ nông nghiệp và điện năng Hoằng Hợp (Hoằng Hóa)... Ông Nguyễn Văn Hưng, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Để duy trì và nâng cao vai trò của HTX trong liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản, cần xây dựng và hoàn thiện mô hình các HTX nông nghiệp theo đúng quy định của Luật HTX năm 2012. Tăng cường hỗ trợ các HTX nâng cao nhận thức và bản lĩnh, phản ứng thị trường, năng lực quản trị, đàm phán, xây dựng và quảng bá thương hiệu, duy trì quan hệ với doanh nghiệp. Đồng thời, các HTX cần chú trọng nâng cao trình độ quản lý, tiếp tục thực hiện đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cho các chức danh chủ chốt và thành viên của HTX theo kế hoạch được UBND tỉnh phê duyệt. Hỗ trợ các HTX tham gia hội chợ, triển lãm, tìm kiếm thị trường, quảng bá thương hiệu và xây dựng các gian hàng giới thiệu sản phẩm nông sản của địa phương... Qua đó mới phát huy vai trò của HTX nông nghiệp trong giai đoạn hiện nay và được ví như là người đại diện, bảo hộ cho nông dân tham gia chuỗi liên kết. Đây cũng là hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp, HTX và nông dân khi thị trường nông sản ngày càng mở cửa và cạnh tranh quyết liệt.

Lê Ngọc