Gia tăng bệnh nhân mắc bệnh lý hô hấp liên quan đến thuốc lá

Là bệnh viện chuyên khoa hạng II, mỗi năm Bệnh viện Phổi Thanh Hóa tiếp nhận hàng chục nghìn lượt bệnh nhân đến khám và điều trị. Theo thống kê của bệnh viện, tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh lý hô hấp liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến thuốc lá vẫn ở mức cao và có xu hướng tăng. Những bệnh phổ biến nhất bao gồm viêm phổi, viêm phế quản mạn, hen phế quản, đặc biệt là bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

Bệnh nhân mắc bệnh lý hô hấp liên quan đến thuốc lá điều trị tại Bệnh viện Phổi Thanh Hóa.

Tại nhiều khoa lâm sàng, số lượng bệnh nhân COPD chiếm trên 30% tổng số ca điều trị nội trú. Đáng chú ý, trong nhóm bệnh nhân có tiền sử hút thuốc, tỷ lệ mắc COPD chiếm tới hơn 70%. Đây là con số phản ánh trực tiếp tác động của khói thuốc tới hệ hô hấp, nhất là khi nhiều người hút thuốc kéo dài trên 20 năm mới phát bệnh và khi phát hiện thì tình trạng đã nặng.

Các bác sĩ tại bệnh viện cho biết lượng bệnh nhân nhập viện vì các đợt cấp của COPD, viêm phế quản mạn hoặc hen phế quản thường tăng cao vào thời điểm giao mùa. Tuy nhiên, điểm chung của đa số trường hợp là đều có lịch sử phơi nhiễm lâu năm với khói thuốc lá hoặc sống trong môi trường có người hút thuốc. Nhiều bệnh nhân thậm chí phải nhập viện nhiều lần trong năm, có người phải thở oxy hoặc sử dụng máy thở không xâm nhập thường xuyên để duy trì chức năng hô hấp.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo thuốc lá là nguyên nhân gây tử vong của hơn 8 triệu người mỗi năm. Riêng tại Việt Nam, ước tính có hơn 40.000 người tử vong mỗi năm do các bệnh liên quan đến thuốc lá - con số tương đương hơn 100 người tử vong mỗi ngày. Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó ít nhất 70 chất được chứng minh gây ung thư. Không chỉ người hút chịu ảnh hưởng trực tiếp, người hít phải khói thuốc thụ động cũng đối mặt với nguy cơ mắc ung thư phổi, COPD, bệnh tim mạch và đột quỵ.

Tại Thanh Hóa, thực trạng hút thuốc lá, đặc biệt ở nam giới vẫn còn phổ biến. Điều này khiến số lượng bệnh nhân mắc các bệnh lý phổi - hô hấp ngày càng tăng. Theo báo cáo của Bệnh viện Phổi Thanh Hóa, khoảng 60 đến 65% bệnh nhân điều trị nội trú có tiền sử hút thuốc hoặc tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc. Nhiều bệnh nhân nhập viện trong tình trạng khó thở nặng, viêm phổi tái diễn hoặc đợt cấp COPD, phải dùng thuốc liều cao, thở máy và điều trị kéo dài. Không ít bệnh nhân, dù đã được cảnh báo nhiều lần về thói quen hút thuốc nhưng vẫn không thể từ bỏ, khiến bệnh nhanh tiến triển và gây tổn thương không thể hồi phục cho phổi.

Bác sĩ CKI Phạm Quang Hải, Trưởng Khoa Nội 1, Bệnh viện Phổi Thanh Hóa cho biết: "Số bệnh nhân hút thuốc lá và mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản mạn hoặc ung thư phổi đang tăng đều qua từng năm. Chúng tôi tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân chỉ nhập viện khi đã khó thở dữ dội hoặc suy hô hấp, phải can thiệp sớm bằng thở máy. Điều đáng tiếc là phần lớn các biến chứng này đều có thể phòng tránh nếu người dân không hút thuốc hoặc bỏ thuốc sớm".

Theo bác sĩ Hải, nhiều bệnh nhân tái nhập viện vì tiếp tục duy trì thói quen hút thuốc, không tuân thủ phác đồ điều trị hoặc chủ quan với triệu chứng ban đầu. Điều này không chỉ gây nguy hiểm cho họ, mà còn tạo áp lực lớn cho công tác điều trị và chăm sóc của bệnh viện.

Một vấn đề khác đang nổi lên là sự gia tăng của thuốc lá điện tử, đặc biệt trong giới trẻ. Nhiều người lầm tưởng thuốc lá điện tử ít hại hơn thuốc lá truyền thống, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nicotine trong thuốc lá điện tử có thể gây tổn thương phổi cấp tính, làm rối loạn nhịp tim, ảnh hưởng hệ thần kinh và gây nghiện mạnh. Các bác sĩ tại Bệnh viện Phổi Thanh Hóa ghi nhận một số trường hợp viêm phổi cấp, kích ứng phổi hoặc khó thở kéo dài liên quan đến việc sử dụng thuốc lá điện tử. Đây là dấu hiệu cảnh báo sự nguy hiểm của loại sản phẩm đang được quảng cáo một cách thiếu kiểm soát trên mạng xã hội.

Trong bối cảnh bệnh tật gia tăng và gánh nặng điều trị ngày càng lớn, kiểm soát thuốc lá từ sớm là yếu tố mang tính quyết định. Việc xây dựng môi trường không khói thuốc, tăng cường truyền thông về tác hại của thuốc lá và hỗ trợ người hút bỏ thuốc là các giải pháp đang được ngành y tế Thanh Hóa đẩy mạnh.

Theo khẳng định của các chuyên gia, bỏ thuốc lá càng sớm, hiệu quả cải thiện sức khỏe càng cao; chỉ sau 1 đến 2 năm nguy cơ mắc bệnh tim mạch giảm 30 đến 50%, sau 10 đến 15 năm nguy cơ ung thư phổi cũng giảm đáng kể. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả bền vững, cần sự chung tay của cả cộng đồng. Mỗi gia đình, khu dân cư, cơ quan, trường học cần tích cực xây dựng môi trường không khói thuốc. Mỗi cá nhân cần tự nhận thức rõ tác hại của thuốc lá và chủ động từ bỏ.

Bài và ảnh: Tô Hà