Sức khỏe tâm thần: Cần quan tâm, thấu hiểu

Sức khỏe tâm thần là một bộ phận không thể tách rời của sức khỏe con người. Tuy nhiên, trong nhịp sống hiện đại với nhiều áp lực từ học tập, công việc, kinh tế và các mối quan hệ xã hội, lĩnh vực này vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Không ít người chỉ chú trọng đến bệnh lý thể chất mà vô tình bỏ qua những tổn thương tinh thần âm thầm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Tư vấn tâm lý cho người dân tại Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa.

Th. là học sinh từng có thành tích học tập tốt từ nhỏ, luôn đặt ra cho mình mục tiêu phải đứng trong nhóm đầu và xây dựng hình ảnh chỉn chu trong mắt mọi người. Khi bước vào giảng đường đại học, em tiếp tục là sinh viên giỏi, tích cực tham gia các hoạt động xã hội. Tuy nhiên, theo thời gian, Th. bắt đầu xuất hiện các biểu hiện bất ổn về tâm lý như lo âu kéo dài, mất hứng thú với những hoạt động quen thuộc, kết quả học tập sa sút, thu mình và thường xuyên nghỉ học. Áp lực phải duy trì hình ảnh “hoàn hảo” khiến Th. sợ ánh nhìn và sự quan tâm của mọi người. Em dần tránh giao tiếp, không chia sẻ với gia đình và bạn bè, cuối cùng quyết định bảo lưu kết quả học tập. Khi tìm đến cơ sở y tế, Th. khá khép kín, chưa sẵn sàng bộc lộ cảm xúc. Qua quá trình tư vấn và trị liệu tâm lý, em dần chia sẻ những suy nghĩ tiêu cực, cảm giác thất bại khi không đạt được kỳ vọng của bản thân. Các bác sĩ đã phối hợp chặt chẽ với gia đình, đồng hành trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho Th., giúp em từng bước nhận diện cảm xúc, điều chỉnh kỳ vọng và phục hồi tinh thần.

Trường hợp của chị V.A. lại bắt nguồn từ những tổn thương gia đình kéo dài. Lớn lên trong một gia đình không hòa thuận, khi lập gia đình riêng, chị tiếp tục đối mặt với nhiều mâu thuẫn trong hôn nhân, thiếu sự sẻ chia và quan tâm về mặt tinh thần. Những áp lực tích tụ khiến chị rơi vào trạng thái trầm cảm, mất ngủ kéo dài, thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, tuyệt vọng nhưng không biết tâm sự cùng ai. Chỉ đến khi tìm đến bác sĩ và được lắng nghe, tư vấn, chị mới nhận ra tình trạng của mình và chủ động tham gia điều trị tâm lý, từng bước ổn định tinh thần.

Theo các chuyên gia y tế, sức khỏe tâm thần không đơn thuần là việc không mắc các rối loạn tâm thần, mà là trạng thái thoải mái về tinh thần, cân bằng cảm xúc, có khả năng ứng phó hiệu quả với căng thẳng, làm việc năng suất và duy trì các mối quan hệ xã hội tích cực. Khi sức khỏe tâm thần bị ảnh hưởng, người bệnh có thể xuất hiện những biểu hiện như lo âu, buồn chán kéo dài, mất ngủ, giảm khả năng tập trung, mệt mỏi, thu mình hoặc thay đổi hành vi, cảm xúc theo chiều hướng tiêu cực.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 8 người thì có 1 người gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần; trong đó, trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm khả năng lao động và chất lượng cuộc sống. Tại Thanh Hóa, thống kê từ hệ thống y tế cơ sở cho thấy mỗi năm có trên 10.000 lượt người đến khám và tư vấn các rối loạn liên quan đến tâm thần như rối loạn lo âu, trầm cảm, mất ngủ kéo dài, rối loạn hành vi... Thời gian gần đây, tại Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa số lượng người đến khám, tư vấn các vấn đề tâm lý ngày càng gia tăng, không chỉ ở người trưởng thành mà còn ở trẻ em, thanh thiếu niên và người cao tuổi. Đáng chú ý, do tâm lý e ngại, sợ bị kỳ thị hoặc cho rằng “chỉ là mệt mỏi tạm thời”, nhiều người không tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời, khiến tình trạng bệnh kéo dài, dễ diễn biến phức tạp.

Trước thực trạng đó, Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa đang đẩy mạnh công tác tư vấn, sàng lọc, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các rối loạn tâm thần cho người dân. Bệnh viện chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chuyên môn; tích cực tuyển dụng và cử bác sĩ đi đào tạo chuyên sâu về tâm thần và tâm lý. Đến nay, đã có 20 bác sĩ tham gia đào tạo chuyên ngành tâm thần, tâm lý. Khoa Tâm lý lâm sàng - Nhi của bệnh viện hiện có quy mô 55 giường bệnh, tập trung điều trị các rối loạn tâm lý và rối loạn tâm thần ở trẻ em, thanh thiếu niên, với đội ngũ 6 bác sĩ có chuyên ngành tâm thần và thạc sĩ tâm lý, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người bệnh.

Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa Lê Bật Tân cho biết, "các rối loạn tâm thần không còn là bệnh của một nhóm nhỏ trong xã hội. Nhu cầu khám, tư vấn của người dân tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm tuổi lao động và trẻ vị thành niên. Bệnh viện đã triển khai nhiều gói khám sàng lọc, tư vấn theo hẹn; đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin trong theo dõi, quản lý bệnh nhân ngoại trú. Cùng với điều trị bằng thuốc, các liệu pháp tâm lý và phục hồi chức năng xã hội được triển khai đồng bộ. Hệ thống phòng trị liệu cá nhân, trị liệu nhóm và phòng phục hồi chức năng được cải tạo theo hướng thân thiện, giảm căng thẳng cho người bệnh, với mục tiêu giúp người bệnh từng bước trở lại cuộc sống bình thường".

Chăm sóc sức khỏe tâm thần không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành y tế mà cần sự phối hợp đồng bộ từ gia đình, nhà trường và cộng đồng. Khi có dấu hiệu bất ổn về tâm lý, mỗi người cần chủ động tìm đến cơ sở y tế sớm để được tư vấn và hỗ trợ đúng hướng. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị, hạn chế những ảnh hưởng lâu dài. Sức khỏe tâm thần cần được nhìn nhận một cách đúng đắn, đầy đủ và không định kiến. Sự quan tâm, lắng nghe, chia sẻ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng có thể giúp người gặp khó khăn tinh thần giảm áp lực, lấy lại cân bằng. Với mỗi cá nhân, việc duy trì lối sống lành mạnh, nghỉ ngơi hợp lý, rèn luyện thể chất, giữ kết nối xã hội và chia sẻ cảm xúc là những yếu tố quan trọng trong chăm sóc sức khỏe tâm thần.

Bài và ảnh: Tô Hà