Người dân được quyền đề nghị cấp giấy phép xây dựng có thời hạn trên đất quy hoạch “treo”

Tình trạng quy hoạch “treo”, dự án “treo” là nỗi ám ảnh của những hộ dân nằm trong vùng quy hoạch. Chẳng phải đâu xa, giữa lòng TP Thanh Hóa, dự án khu tái định cư phường Đông Thọ (hay gọi là MBQH 35/XD-UB) do UBND tỉnh phê duyệt ngày 22-3-2004 thực hiện đã 17 năm nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành. Hàng chục hộ dân ở ngõ 449, đường Bà Triệu, phường Đông Thọ nằm trong diện quy hoạch dự án này đã chịu đựng cảnh sống “treo”.

Những căn nhà bị xuống cấp trong khu vực quy hoạch của Dự án MBQH 35, phường Đông Thọ, TP Thanh Hóa.

Gặp gỡ một số người dân ở ngõ 449, các bà, các chị tỏ ra bức xúc, nhiều hộ dân muốn chuyển nhượng, cho tặng, sang tên quyền sử dụng đất... nhưng không thể thực hiện do “vướng” quy hoạch. Hạ tầng nhà ở dân cư ở đây kém hơn so với các mặt bằng dân cư xung quanh, thành thử ở ngõ 449 lại trở thành “rốn” đựng nước. Những năm trước, mùa mưa tháng nào cũng ngập mấy lần, có lần ngập nặng, không thể chịu đựng được, các hộ bức xúc kéo nhau lên phường, thành phố để kiến nghị. Vài năm gần đây, phường cho xây thêm cống thoát nước thì cảnh ngập lụt cũng đỡ hơn phần nào, nhưng nhìn cảnh khu dân cư tuềnh toàng vẫn khiến họ ngán ngẩm. Nhà cửa cơi nới, tu sửa theo kiểu chắp vá, tạm bợ, muốn xây dựng mới cũng không được phép. Chuyện gia đình ông Mai Văn L. bị nhắc nhở, xử phạt và buộc phải tháo dỡ công trình là một ví dụ. Gia đình ông L. có 3 thế hệ cùng sinh sống trong căn nhà cấp 4 cũ chật chội. Cuối năm 2019, ông L. xây thêm vài gian phía sau nhà để cho gia đình con gái ra ở riêng, nhưng mới xây được móng nhà thì chính quyền đã đến buộc phải tháo dỡ... Thế là cả gia đình vẫn phải sống trong căn nhà cấp 4 cũ và lo lắng về tương lai khi con trai ông sắp đến lúc xây dựng gia đình?! Được biết, năm 2020, dự án này đã được điều chỉnh quy hoạch, thành phố đang triển khai các bước theo trình tự để thực hiện dự án. Người dân ở đây mong ngóng bước điều chỉnh lần này sẽ sớm được thực hiện để họ thoát khỏi cảnh sống “treo”.

Từ ngày 1-1-2021, Luật Xây dựng sửa đổi năm 2020 có hiệu lực thi hành với nhiều quy định mới tạo thuận lợi cho người dân. Trong đó, cho phép người dân được quyền đề nghị cấp phép xây dựng có thời hạn nếu phần đất thuộc diện quy hoạch treo trên 3 năm.

Theo luật sư Phạm Văn Mạnh, Công ty Luật Năm Châu, thuộc Đoàn Luật sư tỉnh, cho biết: Nếu như trước đây, theo Khoản 5, Điều 94, Luật Xây dựng năm 2014, công trình, nhà ở riêng lẻ thuộc khu vực đã có quy hoạch phân khu xây dựng được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt và có kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện thì không cấp giấy phép xây dựng có thời hạn cho việc xây dựng mới, mà chỉ cấp giấy phép xây dựng có thời hạn để sửa chữa, cải tạo.

Tuy nhiên, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng được Quốc hội thông qua ngày 17-6-2020 có nhiều quy định mới “cởi mở”, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp, người dân trong quản lý và hoạt động xây dựng. Trong đó, cho phép người dân được quyền xin cấp giấy phép xây dựng để xây dựng nhà mới nếu phần đất thuộc diện quy hoạch “treo” trên 3 năm. Tuy nhiên, cần phải hiểu rõ rằng việc xây nhà trên đất quy hoạch “treo” phải được cơ quan có thẩm quyền đồng ý cấp giấy phép xây dựng có thời hạn.

Cụ thể, tại mục 5 (Khoản 33, Điều 1) – sửa đổi, bổ sung Điều 94 Luật Xây dựng năm 2014, quy định về điều kiện cấp giấy phép xây dựng có thời hạn: “Trường hợp sau 3 năm kể từ ngày công bố kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chưa có quyết định thu hồi đất hoặc chưa cho phép chuyển mục đích sử dụng đất theo kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện đã được công bố mà không điều chỉnh, hủy bỏ hoặc có điều chỉnh, hủy bỏ nhưng không công bố việc điều chỉnh, hủy bỏ kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện thì người sử dụng đất được quyền đề nghị cấp giấy phép xây dựng có thời hạn theo quy định tại Khoản 2 và Khoản 3 điều này”.

Luật cũng quy định điều kiện chung cấp giấy phép xây dựng có thời hạn, gồm: Thuộc khu vực có quy hoạch phân khu xây dựng, quy hoạch phân khu xây dựng khu chức năng hoặc quy hoạch chi tiết, quy hoạch chi tiết xây dựng khu chức năng đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, công bố nhưng chưa thực hiện và chưa có quyết định thu hồi đất của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; phù hợp với quy mô công trình do UBND cấp tỉnh quy định cho từng khu vực và thời hạn tồn tại của công trình theo kế hoạch thực hiện quy hoạch phân khu xây dựng, quy hoạch phân khu xây dựng khu chức năng hoặc quy hoạch chi tiết, quy hoạch chi tiết xây dựng khu chức năng đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; phù hợp với mục đích sử dụng đất được xác định tại giấy tờ hợp pháp về đất đai của người đề nghị cấp giấy phép xây dựng có thời hạn; khi hết thời hạn tồn tại của công trình ghi trong giấy phép xây dựng có thời hạn và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có quyết định thu hồi đất, chủ đầu tư cam kết tự phá dỡ công trình, nếu không tự phá dỡ thì bị cưỡng chế và chịu mọi chi phí cho việc phá dỡ. Trường hợp quá thời hạn này mà quy hoạch xây dựng chưa thực hiện được, chủ đầu tư được tiếp tục sử dụng công trình cho đến khi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có quyết định thu hồi đất. Việc hỗ trợ khi phá dỡ được thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai.

Đánh giá về lợi ích của các quy định mới này, luật sư Phạm Văn Mạnh cho rằng: Việc cho phép người dân xây dựng nhà mới trong đất quy hoạch “treo” là hoàn toàn phù hợp, bảo vệ quyền chính đáng của người dân, đồng thời hạn chế tình trạng để “treo” các dự án của các nhà đầu tư. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất để hạn chế tình trạng quy hoạch “treo” tồn tại nhiều năm như hiện nay, đó là cần đẩy mạnh hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiên quyết thu hồi, chấm dứt những dự án vượt quá thời hạn mà vẫn chưa triển khai, có như vậy mới giải quyết những bức xúc trong Nhân dân.

Bài và ảnh: Minh Hiền