Xây dựng vùng nuôi ngao an toàn thực phẩm

Để nghề nuôi ngao phát triển ổn định, mang lại thu nhập cao cho người dân, các địa phương có bãi triều nuôi đang tập trung triển khai các giải pháp bảo đảm an toàn thực phẩm từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.

Vùng nuôi ngao tập trung tại xã Hải Lộc (Hậu Lộc).

Huyện Hậu Lộc hiện có khoảng 650 ha diện tích mặt nước nuôi ngao; trong đó, tập trung tại các xã Đa Lộc 411 ha, Minh Lộc 68 ha, Hải Lộc 171 ha. Với năng suất bình quân 14 tấn/ha/năm, sản lượng nuôi ngao hàng năm đạt khoảng 10.000 tấn, tạo việc làm cho khoảng 600 lao động với thu nhập bình quân 5 triệu đồng/người/tháng. Mỗi ha nuôi ngao trừ chi phí cho lợi nhuận từ 200 - 250 triệu đồng. Với mục đích phát triển bền vững nghề nuôi ngao, năm 2019, UBND huyện Hậu Lộc đã thành lập Hội sản xuất và kinh doanh ngao huyện Hậu Lộc. Hội ra đời nhằm giúp đỡ các tổ chức, cá nhân trong sản xuất, kinh doanh sản phẩm ngao. Đại diện bảo vệ lợi ích hợp pháp cho hội viên, liên kết các hội viên để cùng nhau phát triển sản xuất, tiêu thụ ngao. Tổ chức hướng dẫn các hội viên thực hiện đúng quy trình kỹ thuật nuôi và thu hoạch ngao để từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm. Tổ chức kiểm tra, giám sát, quản lý nội bộ, tổ chức đào tạo tập huấn về kỹ thuật và kỹ năng quản lý. Nghiên cứu nắm bắt tâm tư nguyện vọng của người nuôi ngao. Để sản phẩm ngao nuôi của huyện Hậu Lộc ngày càng được thị trường biết đến và tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại..., UBND tỉnh đã phê duyệt dự án “Tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể ngao Hậu Lộc cho sản phẩm ngao huyện Hậu Lộc”. Đồng thời, cho phép Hội sản xuất và kinh doanh ngao huyện Hậu Lộc, được sử dụng địa danh “Hậu Lộc” để đăng ký nhãn hiệu tập thể “Ngao Hậu Lộc”.

Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025” xác định ngao là đối tượng tập trung ưu tiên phát triển trong nuôi trồng thủy sản. Hiện nay, diện tích ngao nuôi toàn tỉnh 1.247 ha; trong đó, huyện Nga Sơn 440 ha, Hậu Lộc 650 ha, Hoằng Hóa 22 ha, Quảng Xương 62 ha, Tĩnh Gia 73 ha; sản lượng hàng năm đạt 15.000 tấn. Doanh thu trung bình từ 300-400 triệu đồng/ha, lợi nhuận đạt 30-40% doanh thu. Từ năm 2015 đến nay, Công ty CP Xuất khẩu thủy sản Thanh Hóa đã thu mua, chế biến xuất khẩu sản phẩm ngao đi các thị trường các nước Mỹ, Hàn Quốc, Nhật... với sản lượng từ 15-18.000 tấn/năm. Để ổn định nguồn nguyên liệu phục vụ xuất khẩu, công ty đã thực hiện liên kết với các hộ nuôi ngao và thuê 200 ha tại các huyện Nga Sơn, Hậu Lộc để trực tiếp sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Trong quá trình sản xuất, công ty và các hộ nuôi ngao đã thực hiện mô hình quản lý đồng bộ, nghiêm ngặt theo chuỗi từ khu vực nuôi, người nuôi đến quy trình thu hoạch, vận chuyển và xử lý nguyên liệu chế biến. Tuy nhiên, những năm gần đây, tình trạng ngao chết hàng loạt thường xuyên xảy ra tại các vùng nuôi với thiệt hại hàng trăm ha, tỷ lệ chết 40-70%, thậm chí hơn 90%. Trong năm 2019, diện tích ngao chết tại vùng nuôi ngao huyện Hậu Lộc lên tới 475 ha và một vùng nuôi ngao ở huyện Quảng Xương và Tĩnh Gia cũng bị ảnh hưởng. Nguyên nhân được các cơ quan chuyên ngành xác định do thời tiết thay đổi làm môi trường nuôi biến động theo hướng bất lợi, nhất là do người dân chưa tuân thủ quy hoạch vùng nuôi và hướng dẫn quy trình kỹ thuật. Vì vậy, công tác quản lý vùng nuôi, giám sát vùng thu hoạch ngao bảo đảm an toàn thực phẩm, phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu gặp nhiều khó khăn.

Nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, phát triển vùng nuôi ngao tập trung bảo đảm an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc đáp ứng nhu cầu xuất khẩu. Hiện các địa phương có vùng nuôi ngao tập trung tuyên truyền, hướng dẫn các hộ nuôi, cơ sở thu mua, sơ chế trên địa bàn về quy định, kiểm soát vệ sinh, an toàn thực phẩm. Các tổ kiểm soát thu hoạch thực hiện đăng ký thu hoạch và cấp phiếu kiểm soát thu hoạch cho 100% sản lượng thu hoạch loài ngao Bến Tre trên địa bàn theo quy định. Cử cán bộ đã được tập huấn nghiệp vụ kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm trong thu hoạch thực hiện kiểm soát thu hoạch tại hiện trường.

Bài và ảnh: Lê Hợi