Tiếng nói từ London: Mối đe dọa hiện hữu, người Anh có thể học tiếng Nga

Trong bài phát biểu tại Chatham House ở London, Tổng thư ký NATO Mark Rutte đã đưa ra lời cảnh báo nghiêm trọng tới phương Tây, kêu gọi Mỹ và các đồng minh tăng mạnh chi tiêu quốc phòng để ứng phó với bối cảnh an ninh toàn cầu đang xấu đi nhanh chóng.

Phát biểu chỉ vài tuần trước hội nghị thượng đỉnh quan trọng của NATO tại The Hague, Rutte đã vẽ nên một bức tranh ảm đạm về tương lai khi Nga có thể sẵn sàng thách thức liên minh về mặt quân sự trong vòng 5 năm, một mối đe dọa mà ông nhấn mạnh bằng một câu nói khiêu khích nhắm vào Anh: không tăng ngân sách quốc phòng có nghĩa là phải học “nói tiếng Nga”.

Bài phát biểu được trình bày trước đông đảo các nhà hoạch định chính sách, nhà phân tích và nhà báo, đã phác thảo tầm nhìn về một NATO “mạnh hơn, công bằng hơn và nguy hiểm hơn”, với mục tiêu chi tiêu quốc phòng được đề xuất là 5% GDP cho các quốc gia thành viên, một bước nhảy vọt đáng kể so với mức chuẩn hiện tại là 2%.

Những phát biểu của Rutte được đưa ra vào thời điểm liên minh xuyên Đại Tây Dương đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Lời kêu gọi của ông về việc tăng 400% khả năng phòng thủ tên lửa và không quân, cùng với động thái thúc đẩy sản xuất quân sự, báo hiệu sự chuyển hướng sang chuẩn bị cho NATO trước một cuộc xung đột quy mô lớn tiềm tàng.

Trong khi Rutte cho biết NATO vẫn là một liên minh phòng thủ, ông nhấn mạnh rủi ro chưa bao giờ cao hơn, với các hành động thù địch như tấn công mạng, phá hoại và các nỗ lực ám sát đã nhắm vào các quốc gia thành viên.

Tính cấp thiết trong thông điệp của Rutte được khuếch đại khi ông nhắc đến sự gia tăng quân sự của Nga. Ông lưu ý chi tiêu quốc phòng của Nga dự kiến ​​sẽ đạt 7-8% GDP vào năm 2025, mức chưa từng thấy kể từ Chiến tranh Lạnh, ngành công nghiệp quốc phòng của nước này sản xuất xe tăng, xe bọc thép và đạn dược với tốc độ chóng mặt.

Sự leo thang, Rutte lập luận, đòi hỏi một phản ứng mạnh mẽ từ NATO, đặc biệt là từ Mỹ, hiện chiếm hơn 60% chi tiêu quốc phòng của liên minh. “Chúng ta chưa sẵn sàng cho những gì sẽ đến trong 4 đến 5 năm nữa”, Rutte cảnh báo trong một bài phát biểu đầu năm nay.

Kế hoạch đầy tham vọng mà ông mong đợi các đồng minh sẽ chính thức hóa tại hội nghị thượng đỉnh sắp tới vào ngày 24-25/6, đã gây ra cuộc tranh luận trên khắp liên minh. Tại Mỹ, nơi chi tiêu quốc phòng ước tính ở mức 3,19% GDP vào năm 2024, giảm so với mức 3,68% của một thập kỷ trước, đề xuất này phù hợp với yêu cầu lâu nay của Tổng thống Donald Trump về việc các đồng minh đóng góp nhiều hơn cho an ninh tập thể.

Rutte thừa nhận áp lực, lưu ý việc Donald Trump nhấn mạnh việc chia sẻ gánh nặng một cách công bằng là có cơ sở và các quốc gia châu Âu cùng Canada phải tăng cường giải quyết thách thức này.

Tập trung vào phòng thủ tên lửa và phòng không là nền tảng trong tầm nhìn của Rutte, phản ánh bản chất đang phát triển của chiến tranh hiện đại. Ông kêu gọi tăng 400% các khả năng này, viện dẫn nhu cầu chống lại các hệ thống tên lửa tiên tiến do đối thủ triển khai.

Nỗ lực tăng cường phòng không của Rutte cũng bao gồm các khoản đầu tư vào các thế hệ tiếp theo, như Hệ thống chỉ huy chiến đấu phòng không và tên lửa tích hợp (IBCS) của Quân đội Mỹ, tích hợp nhiều cảm biến và máy bay đánh chặn để cải thiện khả năng phối hợp.

Ngoài phòng không, Rutte nhấn mạnh nhu cầu NATO phải tăng cường cơ sở công nghiệp quốc phòng để theo kịp các đối thủ. Ông nhấn mạnh sự chậm trễ của liên minh trong việc sản xuất các thiết bị quan trọng, từ máy bay chiến đấu đến xe tăng, so với Nga và Trung Quốc.

Bối cảnh lịch sử của các cuộc tranh luận về chi tiêu quốc phòng của NATO càng làm tăng thêm sức nặng cho sự cấp bách của Rutte. Kể từ khi liên minh được thành lập vào năm 1949, Mỹ đã gánh vác phần lớn gánh nặng quân sự. Năm 2014, chỉ có 3 thành viên NATO đạt được mục tiêu chi tiêu 2% GDP.

Đến năm 2024, 22 đồng minh đã đạt hoặc vượt mục tiêu này, trong đó Ba Lan dẫn đầu với hơn 4%. Tuy nhiên, mục tiêu 5% mới của Rutte lại làm lu mờ những nỗ lực này, phản ánh quy mô của mối đe dọa được nhận thức. Lần cuối cùng chi tiêu quốc phòng đạt mức tương đương là trong Chiến tranh Lạnh, khi Mỹ và các đồng minh đầu tư mạnh để chống lại sức mạnh quân sự của Liên Xô.

Những tác động của kế hoạch của Rutte đối với Mỹ là rất đáng kể. Trong khi Mỹ vẫn là xương sống của NATO, đóng góp hơn 800 tỷ đô la hàng năm cho quốc phòng, mục tiêu 5% được đề xuất sẽ cần thêm 200 tỷ đô la hoặc hơn, tùy thuộc vào tăng trưởng kinh tế.

Điều này có thể gây căng thẳng cho ngân sách trong nước, đặc biệt là khi Mỹ đang vật lộn với các ưu tiên cạnh tranh như cơ sở hạ tầng và chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, việc Rutte nhấn mạnh vào việc chia sẻ gánh nặng nhằm mục đích giảm bớt áp lực này bằng cách khuyến khích các đồng minh châu Âu đóng góp nhiều hơn.

Phản ứng của công chúng đối với đề xuất của Rutte khá trái chiều, một số người khen ngợi sự thẳng thắn của ông và những người khác đặt câu hỏi về tính khả thi của các mục tiêu chi tiêu đầy tham vọng như vậy. Những người chỉ trích cho rằng ngoại giao, thay vì quân sự hóa, nên được ưu tiên trong việc giải quyết căng thẳng toàn cầu. Tuy nhiên, những người ủng hộ coi kế hoạch của Rutte là một phản ứng cần thiết.

Khi thế giới theo dõi diễn biến căng thẳng tại The Hague, một câu hỏi vẫn còn đó: liệu NATO có thể tự chuyển mình kịp thời để ứng phó với các mối đe dọa trong tương lai hay không, hay liên minh này bị các đối thủ sẵn sàng khai thác điểm yếu để qua mặt?

TD