Khắc phục khó khăn trong xây dựng nông thôn mới

Các năm vừa qua, nhiều huyện khu vực miền núi Thanh Hóa đã vận dụng sáng tạo và ban hành các cơ chế đặc thù hỗ trợ và huy động các nguồn lực để đầu tư hệ thống hạ tầng, phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, xây dựng nông thôn mới (XDNTM) hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân gắn với giảm nghèo bền vững.

Nét đẹp trong đời sống văn hóa của người dân xã Trí Nang - xã nông thôn mới của huyện Lang Chánh.

Điển hình như huyện Quan Sơn đã phát huy nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách Trung ương và tỉnh, địa phương, người dân, sự vào cuộc tích cực của cấp ủy, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội. Với cách làm sáng tạo, phù hợp với thực tiễn địa phương, Chương trình Mục tiêu quốc gia XDNTM tại Quan Sơn đã có chuyển biến tích cực. Được sự quan tâm, động viên, hỗ trợ kịp thời thông qua các cơ chế, chính sách hỗ trợ, lồng ghép các chương trình, dự án của các cấp, ban, ngành đã giúp bà con trong bản làm đường giao thông, cải thiện vệ sinh môi trường, xóa nhà tranh, tre dột nát; hỗ trợ bò, lợn, gà giống giúp bà con phát triển sản xuất... Không chỉ hỗ trợ về vật chất, Huyện ủy, UBND huyện Quan Sơn còn cử cán bộ về “cắm bản” cùng ăn, cùng ở để trực tiếp vận động, cầm tay chỉ việc người dân phát triển chăn nuôi, mở rộng diện tích trồng vầu, xóa đói, giảm nghèo, vươn lên làm giàu, bảo vệ môi trường xanh, sạch đẹp... Đến nay, huyện Quan Sơn đã có 2/11 xã về đích NTM; 1 xã đang trình Hội đồng thẩm định NTM tỉnh xét trình Chủ tịch UBND tỉnh ra quyết định công nhận đạt chuẩn NTM; 56/83 bản đạt chuẩn NTM; 9 bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Giai đoạn 2016-2021, tốc độ tăng trưởng sản xuất hàng năm của huyện đạt 12,74%. Thu nhập bình quân đầu người năm 2021 đạt 28 triệu đồng. Tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện hiện giảm xuống còn dưới 3%.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quan Sơn Nguyễn Văn Sinh chia sẻ: “Trong giai đoạn 2022-2025, huyện Quan Sơn xác định đẩy mạnh XDNTM gắn với thực hiện hiệu quả chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững. Phát huy những mặt mạnh đã đạt được, khắc phục những mặt còn hạn chế trong XDNTM giai đoạn vừa qua, đi sâu vào chất lượng, huyện tiếp tục xác định lấy thôn, bản là đơn vị hạt nhân trong XDNTM gắn với nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM bền vững, hiệu quả, tiến tới xây dựng thôn, bản kiểu mẫu, khơi dậy nội lực toàn dân, toàn hệ thống chính trị thực hiện thành công nhiệm vụ chính trị quan trọng này, góp phần xây dựng Quan Sơn sớm trở thành huyện khá của khu vực miền núi”.

Thực tế, giai đoạn đầu thực hiện Chương trình XDNTM của tỉnh, số xã đạt chuẩn NTM đều tập trung ở khu vực đồng bằng. Đối với vùng miền núi việc xây dựng hoàn thành 19 tiêu chí NTM của các xã là rất khó khăn. Do các xã miền núi đều có địa bàn rộng, địa hình chia cắt, dân cư phân bố rải rác, tỷ lệ hộ nghèo cao, mức thu nhập của người dân thấp, mặt bằng dân trí cũng như nhận thức của Nhân dân về chương trình còn hạn chế, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội thiếu và yếu, sản xuất chậm phát triển, thời điểm triển khai XDNTM bình quân mới đạt 3,3 tiêu chí/xã, chưa có xã nào đạt tiêu chí thu nhập và hộ nghèo. Vì vậy, các địa phương này bị “trắng xã NTM”, thậm chí còn “dậm chân tại chỗ”.

Để khắc phục thực trạng nêu trên, từ năm 2013, UBND tỉnh chỉ đạo các huyện miền núi lựa chọn một số thôn, bản có điều kiện làm điểm XDNTM, với phương châm “có nhiều thôn, bản NTM thì sẽ có xã NTM”. Cùng với XDNTM ở cấp xã, thôn, các địa phương miền núi đã chủ động triển khai xây dựng thôn, bản NTM kiểu mẫu làm tiền đề trong xây dựng xã NTM kiểu mẫu, huyện NTM và NTM kiểu mẫu, hướng đến mục tiêu nâng cao thu nhập gắn với giảm nghèo bền vững cho người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ cách làm sáng tạo, linh hoạt đó, Chương trình Mục tiêu quốc gia XDNTM gắn với giảm nghèo bền vững ở khu vực miền núi xứ Thanh thời gian qua đã đạt được những kết quả to lớn, toàn diện, có sức lan tỏa sâu rộng và được cả hệ thống chính trị vào cuộc, mọi tầng lớp Nhân dân chung sức, đồng lòng tham gia, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, thay đổi bộ mặt nông thôn miền núi, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Đến hết tháng 8-2022, trong tổng số 346 xã đã đạt chuẩn NTM toàn tỉnh thì khu vực miền núi đã có 58 xã và 690 thôn, bản miền núi đạt chuẩn NTM; có 5 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 42/171 thôn, bản đặc biệt khó khăn đạt chuẩn NTM. Đặc biệt, tại 11 huyện miền núi đã có 46 thôn, bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Trong đó, huyện Như Xuân đã thoát khỏi diện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ. Tốc độ tăng trưởng khu vực miền núi giai đoạn 2011-2021 đạt hơn 8,7%. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đã được quan tâm, đầu tư nâng cấp, đáp ứng tốt hơn nhu cầu dân sinh và phát triển kinh tế - xã hội. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn tích cực; một số địa phương đã phát huy tốt tiềm năng, lợi thế vùng, miền để đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi kém hiệu quả sang các cây, con có giá trị kinh tế cao, hình thành một số sản phẩm chủ lực, tạo đà cho sản xuất nông nghiệp quy mô tập trung.

Đặc biệt, một số địa phương đã khai thác tốt các sản phẩm đặc sản, truyền thống để phát triển theo Chương trình OCOP, điển hình như các huyện: Như Xuân, Như Thanh, Thường Xuân, Thạch Thành, Quan Hóa... Đến nay, khu vực miền núi đã có 40 sản phẩm được tỉnh đánh giá, xếp hạng OCOP từ 3 - 4 sao.

Thông qua việc triển khai thực hiện XDNTM đã giúp cho người dân khu vực miền núi thực sự phát huy vai trò chủ thể và chủ động hơn trong công việc của mình, giảm phụ thuộc, trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước, từ đó đẩy mạnh phong trào XDNTM ở cấp xã, góp phần thu hẹp khoảng cách về mức sống, thu nhập so với khu vực đồng bằng.

Bài và ảnh: Thu Hòa