Phát huy hiệu quả Công trình Thủy lợi Cửa Đạt phục vụ nước tưới cho gần 87.000 ha cây trồng

Công trình Thủy lợi Cửa Đạt là một dự án lớn khai thác tổng hợp nguồn nước sông Chu để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.

Tràn xả lũ Công trình Thủy lợi Cửa Đạt.

Hồ chứa có diện tích lưu vực 5.938km2, trong đó thuộc địa phận Thanh Hóa 593km2. Dung tích toàn bộ hồ chứa 1,45 tỷ m3 nước, dung tích hữu ích 794 triệu m3, dung tích phòng lũ 387 triệu m3. Đập chính là đập đá đổ chống thấm bằng bê tông bản mặt, cao trình đỉnh đập +121,3m, chiều cao 118,75m. Tràn xả lũ với lưu lượng thiết kế 3.400m3/s; 3 đập phụ là đập đất (Dốc Cáy, Hón Can, Bản Trác). Cống lấy nước (tuy-nen Dốc Cáy) dài 505,4m, đường kính 3m. Kênh chính dài 16,276km, lưu lượng thiết kế đầu kênh 36,4m3/s.

Cho đến thời điểm này, hồ Cửa Đạt lớn thứ hai toàn quốc (sau hồ Dầu Tiếng), có nhiệm vụ: giảm lũ với tần suất 0,6%, bảo đảm mực nước tại Xuân Khánh không vượt quá cao trình +13,71m (lũ lịch sử năm 1962). Cấp nước cho công nghiệp và sinh hoạt với lưu lượng 7,715m3/s. Các năm vừa qua, công trình đã tạo nguồn nước tưới ổn định cho 86.862 ha đất canh tác (trong đó, Nam sông Chu là 54.031 ha và Bắc sông Chu - Nam sông Mã là 32.831 ha). Kết hợp phát điện với công suất lắp máy khoảng 97MW (từ năm 2017 là 112MW do thêm Thủy điện Dốc Cáy 15MW). Bổ sung nước mùa kiệt cho hạ du để đẩy mặn, cải tạo môi trường sinh thái trong vùng.

Ngày 7-2-2017, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 166/QĐ-TTg đưa Công trình Thủy lợi Cửa Đạt vào danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia; Quyết định số 124/QĐ-TTg ngày 24-1-2019 ban hành danh mục đập, hồ chứa Thủy lợi Cửa Đạt thuộc loại đập, hồ chứa nước quan trọng đặc biệt. Vùng hưởng lợi của dự án nằm trên địa phận 11 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Thanh Hóa, với tổng diện tích tự nhiên khoảng 365.182ha.

Vào trung tuần tháng 4-2022, mực n­ước hồ Cửa Đạt đạt cao trình +91,1m (cao hơn 1,52m so với cùng kỳ năm 2021). Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Cửa Đạt (đư­ợc giao quản lý và khai thác công trình đầu mối hồ Cửa Đạt) đã triển khai các giải pháp ư­u tiên nguồn nước phục vụ t­ưới cho chăm sóc và chống hạn cho gần 87.000 ha cây trồng vụ đông xuân của các huyện, thị xã, thành phố.

Các tháng vừa qua, Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Cửa Đạt đã chủ động rà soát, kiểm tra và sửa chữa, bảo dưỡng các hạng mục công trình và thiết bị, máy móc bảo đảm công trình an toàn vận hành theo thiết kế. Công ty đã phối hợp tốt với Nhà máy Thủy điện Hủa Na (tỉnh Nghệ An), để Nhà máy Thủy điện Hủa Na xả nư­ớc về hồ Cửa Đạt theo đúng quy trình. Đồng thời, Nhà máy Thủy điện Cửa Đạt, Nhà máy Thủy điện Dốc Cáy (tại huyện Thường Xuân) có kế hoạch phát điện hợp lý, ư­u tiên xả nư­ớc xuống hệ thống thủy lợi Bái Thượng, hệ thống thủy lợi Nam sông Mã phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh. Phối hợp với các bộ, ngành Trung ương để điều tiết nước hợp lý trong từng thời điểm, nhằm cung cấp đủ nguồn nước phục vụ sản xuất và dân sinh trên địa bàn. Chỉ đạo Nhà máy Thủy điện Cửa Đạt, Nhà máy Thủy điện Dốc Cáy (tại huyện Thường Xuân) vận hành cấp nước qua tuy-nen theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường, có kế hoạch phát điện hợp lý, ưu tiên xả nư­ớc xuống hệ thống thủy lợi Bái Th­­ượng phục vụ gieo cấy và chăm bón cây trồng vụ đông xuân. Chủ động phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa và các đơn vị dùng nước để vận hành, điều tiết nước hồ Cửa Đạt hợp lý trong từng thời điểm. Để Công trình Thủy lợi Cửa Đạt an toàn, phát huy tốt hiệu quả phục vụ sản xuất, dân sinh trong năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự tỉnh đã tập trung chỉ đạo Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Cửa Đạt chủ động triển khai phương án bảo đảm an toàn hồ Cửa Đạt, phương án phòng, chống lũ vùng hạ du hồ Cửa Đạt. Các huyện, thị xã, thành phố vùng hạ du đã chỉ đạo bổ sung phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp hồ chứa nước Cửa Đạt.

Bài và ảnh: Thu Hòa