Nâng cao hiệu quả chăn nuôi bằng phương pháp thụ tinh nhân tạo

Phương pháp thụ tinh nhân tạo (TTNT) được đánh giá là biện pháp hữu hiệu giúp nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi, nhất là đối với đối tượng con nuôi gia súc như trâu, bò. Ngành nông nghiệp đã và đang phối hợp với chính quyền các địa phương đẩy mạnh thực hiện việc truyền tinh nhân tạo phối với bò, trâu cái nền địa phương để tăng đàn bò, trâu lai năng suất, chất lượng cao. Đồng thời, không ngừng chọn lọc, du nhập và lai tạo các giống gia súc, nguồn tinh mới có năng suất cao, chất lượng tốt, phù hợp với từng địa phương, như: Tinh trâu Murah, tinh bò Brahman, bò Drougtmaster, RedAgus, bò BBB...

Đàn bò lai tại xã Tam Lư (Quan Sơn).

Bên cạnh đó, tăng cường thực hiện công tác khuyến nông, chuyển giao khoa học - kỹ thuật, xây dựng và nhân rộng các mô hình, chương trình TTNT để cải tạo đàn giống gia súc địa phương. Thông qua công tác cải tạo đàn giống vật nuôi, nhất là TTNT, ngành nông nghiệp và chính quyền các địa phương còn tuyên truyền, hướng dẫn các hộ chăn nuôi tiếp cận với các tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi trâu, bò sinh sản, nắm bắt được kỹ thuật mới, thời điểm phối giống thích hợp, quy trình chăm sóc trâu, bò theo giai đoạn và từng đối tượng. Từ đó, nâng cao nhận thức trong phát triển chăn nuôi, hạn chế tình trạng chăn nuôi theo phương thức tự do, thả rông, không kiểm soát đối với các hộ chăn nuôi, nhất là các hộ ở khu vực miền núi.

Việc đẩy mạnh thực hiện phương pháp TTNT những năm qua đã giúp nhiều địa phương, hộ dân nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi. Đơn cử như tại Thiệu Hóa, nhận thấy việc TTNT mang lại hiệu quả kinh tế cho các hộ chăn nuôi gia súc, nên từ năm 2014, huyện đã thực hiện hỗ trợ tinh trâu, tinh bò ngoại cho các hộ chăn nuôi phối bằng phương pháp TTNT với giống trâu, bò cái địa phương để tạo ra con lai có tầm vóc, năng suất cao. Ngoài ra, huyện còn hỗ trợ 1 phần kinh phí cho các hộ dân mua bò đực lai F1 BBB để thuần dưỡng, sau đó lựa chọn bò cái nền Zebu trên 75% máu ngoại, có ngoại hình đẹp, trọng lượng đạt từ 280 kg trở lên để phối giống. Tinh bò BBB hợp với bò cái nền Zebu thông qua phương pháp TTNT hoặc phối giống trên địa bàn huyện có tỷ lệ phối giống đạt cao, do kết hợp được cả đặc tính tốt của bố và mẹ, nên bê lai thế hệ F1 sinh ra có trọng lượng phù hợp, khỏe mạnh, thích nghi tốt với điều kiện môi trường sống, dễ nuôi, tạp ăn, tốc độ sinh trưởng cao, bình quân đạt 20-24 kg/tháng. Không những thế, bê lai còn có chất lượng thịt thơm, ngon, mềm, khi mổ đạt tỷ lệ thịt khoảng 60%, cao hơn giống bò thịt địa phương khoảng 20%.

Tại gia đình bà Lương Thị Của, xã Quang Hiến (Lang Chánh), trước đây, mỗi khi trâu đến thời điểm sinh sản, gia đình đều thực hiện nhân giống theo phương pháp nhảy truyền thống. Năm 2016, được sự hỗ trợ của cán bộ thú y xã, gia đình bà ứng dụng lai giống bằng phương pháp sử dụng tinh trâu Murah để thực hiện TTNT; đồng thời sử dụng thức ăn hỗn hợp để chăm sóc trâu cái sau khi được TTNT và cả quá trình mang thai. Nhờ đó, nghé sinh ra có ngoại hình to, khỏe, đạt năng suất cao hơn khoảng 20-25% so với trâu địa phương.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, mỗi năm toàn tỉnh sử dụng khoảng 3.000 liều tinh trâu Murrah, 45.000 liều tinh bò Brahman lai tạo với đàn trâu, bò địa phương, nâng tỷ lệ đàn bò lai Zebu trên địa bàn tỉnh đạt 60,5%. Cùng với đó, du nhập một số giống bò, như: Drouhgtmaster, RedAgus để phối giống với đàn bò cái nền lai Zebu nhằm nâng cao năng suất và chất lượng đàn bò thịt. Hiện tổng đàn bò của toàn tỉnh đạt khoảng 250.426 con, trong đó, bò thịt chất lượng cao 74.725 con; đàn trâu 185.831 con, sản lượng thịt hơi đạt khoảng 13.500 tấn/năm.

Đánh giá về hiệu quả của công tác TTNT trong chăn nuôi, ông Lê Trần Thái, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa, cho biết: Áp dụng phương pháp TTNT giúp khả năng đậu thai đạt tới 90%. Việc TTNT với các giống trâu, bò ngoại những năm qua đã giúp cải tạo đáng kể tầm vóc đàn gia súc của địa phương. Hầu hết con lai F1 sau khi được sinh ra bằng phương pháp TTNT đều có tầm vóc cao hơn so với giống gia súc địa phương từ 20-30%. Hơn nữa, phương pháp này còn giúp tăng nhanh đàn trâu, bò lai và khả năng di truyền, cho phép sử dụng rộng rãi những giống đực có năng suất cao đến các hộ, trang trại chăn nuôi gia súc. Từ đó, tạo bước đột phá trong việc nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi.

Bài và ảnh: Tiến Xuân