Động lực thúc đẩy phát triển hạ tầng chiến lược

Đầu tư công không chỉ là “đòn bẩy” kích hoạt tăng trưởng, mà còn thúc đẩy phát triển hạ tầng chiến lược, mở đường cho thu hút đầu tư xã hội. Thanh Hóa là địa phương có quy mô dân số lớn, không gian phát triển rộng, yêu cầu hoàn thiện hạ tầng chiến lược càng trở nên cấp bách. Những con số về phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 và định hướng năm 2026 cho thấy quyết tâm chính trị rất rõ ràng của tỉnh trong việc khơi thông nguồn lực, song cũng đặt ra những thách thức không nhỏ trong tổ chức thực hiện.

Cây cầu dây văng vượt đường sắt Bắc - Nam tại phường Hạc Thành chuẩn bị hoàn thành đưa vào sử dụng.

Theo báo cáo của UBND tỉnh, năm 2025 tổng kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách Nhà nước của tỉnh đạt 25.557,448 tỷ đồng, trong đó kế hoạch vốn năm 2025 là 21.836,4 tỷ đồng, cao hơn gần 7.936 tỷ đồng so với mức Thủ tướng Chính phủ giao; ngoài ra còn có 3.721 tỷ đồng vốn năm 2024 chuyển sang năm 2025. Đây là nguồn lực rất lớn để tỉnh ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng. Đến giữa tháng 11/2025, toàn tỉnh giải ngân đạt 16.024,1 tỷ đồng, bằng 64% kế hoạch; riêng vốn năm 2025 giải ngân đạt 15.225 tỷ đồng, tương đương 71,5% kế hoạch. Kết quả này cho thấy sự nỗ lực rõ rệt của hệ thống chính trị, đặc biệt trong bối cảnh tỉnh đang vận hành thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Dẫu vậy, kết quả giải ngân chưa tương xứng với kỳ vọng. Điểm nghẽn lớn nhất hiện nay không nằm ở thiếu kinh phí đầu tư, mà nằm ở năng lực tổ chức thực hiện. Theo thống kê của Sở Xây dựng, toàn tỉnh vẫn còn 122 chủ đầu tư giải ngân chưa đạt mục tiêu của “Chiến dịch 90 ngày đêm”; trong đó 63 chủ đầu tư giải ngân dưới mức bình quân toàn tỉnh. Cá biệt, có đơn vị giải ngân ở mức rất thấp như: Sở Giáo dục và Đào tạo đạt 0,2%, Bệnh viện Ung bướu 0,6%, Bệnh viện Đa khoa tỉnh 6,4%, Ban Quản lý Khu Kinh tế Nghi Sơn và các Khu công nghiệp 19,8%. Đáng chú ý, nhóm dự án giao thông - hạ tầng động lực có tỷ lệ giải ngân thấp như: tuyến đường nối cao tốc Bắc - Nam với Cảng Nghi Sơn chỉ đạt 14,9%, đường ven biển Nga Sơn - Hoằng Hóa 8%, tuyến Đông Xuân - Đông Tiến gần như “đứng hình” với 0,3%... Đây đều là những trục kết nối chiến lược có vai trò trực tiếp trong mở không gian phát triển công nghiệp, đô thị và logistics, nhưng lại đang chậm tiến độ làm cản trở sự phát triển của tỉnh. Một điểm nghẽn điển hình khác là công tác giải phóng mặt bằng (GPMB). Hiện nhiều xã, phường thiếu cán bộ chuyên môn đất đai, tài chính, xây dựng; hồ sơ dự án bàn giao qua nhiều thời kỳ, kéo theo tiến độ GPMB chậm, làm “tắc” chuỗi thi công.

Để thúc đẩy công tác đầu tư công, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành hàng loạt giải pháp quyết liệt như: Chiến dịch cao điểm 90 ngày đêm hoàn thành giải ngân vốn đầu tư công năm 2025, trong đó quy định cụ thể các mốc giải ngân đạt được theo từng tuần, tháng, quý đối với từng chủ đầu tư, dự án; chỉ đạo rà soát, điều chỉnh kế hoạch vốn giữa các dự án không có khả năng giải ngân hết, giải ngân chậm sang các dự án giải ngân tốt hơn và còn thiếu vốn. UBND tỉnh thành lập các tổ công tác và ban chỉ đạo để giải quyết các khó khăn, vướng mắc, khắc phục những hạn chế, yếu kém trong phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện các dự án đầu tư lớn, trọng điểm trên địa bàn tỉnh... Qua thực tiễn cho thấy, ở đâu người đứng đầu sâu sát, biết “đi cùng công trình”, ở đó tiến độ rõ rệt. Ngược lại, ở đâu còn tâm lý sợ trách nhiệm, đùn đẩy, né việc, ở đó vốn vẫn “nằm trên giấy”.

Trong kế hoạch năm 2026, tổng nguồn vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh dự kiến khoảng 13.503 tỷ đồng; trong đó vốn ngân sách địa phương chiếm 13.235,8 tỷ đồng, đặc biệt nguồn thu từ tiền sử dụng đất ước đạt 11.390 tỷ đồng. Cùng với đó, toàn xã hội dự kiến huy động 168.000 tỷ đồng vốn đầu tư, tăng 17,8% so với năm 2025; GRDP phấn đấu tăng 11% trở lên. Những con số này đặt ra yêu cầu rất rõ: đầu tư công phải đi trước một bước, đóng vai trò “vốn mồi” dẫn dắt đầu tư tư nhân, hình thành hệ trục giao thông, khu công nghiệp, đô thị động lực, hạ tầng số, hạ tầng y tế - giáo dục. Nếu chỉ dừng ở mục tiêu “giải ngân cho hết”, mà không gắn với cấu trúc phát triển dài hạn, thì đầu tư công sẽ mất vai trò chiến lược. Chính vì vậy, muốn khơi thông thực chất nguồn lực đầu tư công, trước hết phải đột phá về tư duy điều hành. Đầu tư công không phải là “chia tiền”, mà là tổ chức một chuỗi hành động từ chuẩn bị dự án, GPMB, lựa chọn nhà thầu, thi công, nghiệm thu, quyết toán. Chỉ cần một khâu tắc, cả chuỗi đình trệ.

Tại hội nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy đầu tháng 12/2025, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh đã nhấn mạnh: "Phải siết chặt kỷ luật hành chính trong đầu tư công. Tỉnh đã xác định rõ giải ngân là tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức. Vấn đề còn lại là thực thi đến cùng, không nể nang, không “giơ cao đánh khẽ”. Phải nâng năng lực cấp xã về công tác GPMB, nếu cần có cơ chế tăng cường cán bộ chuyên môn về cho cấp xã để giải quyết các thủ tục về đất đai. Cùng với đó, giải quyết dứt điểm bài toán vật liệu xây dựng. Mỗi tuyến đường mới được mở ra, mỗi dự án hạ tầng xã hội được hoàn thành sẽ khơi thông nguồn lực, không chỉ tạo động lực phát triển về kinh tế, mà còn là thước đo năng lực quản trị của bộ máy chính quyền địa phương trong quá trình phát triển".

Bài và ảnh: Minh Hiếu