Đẩy nhanh tiến độ hỗ trợ xây nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo

Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến vấn đề nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo (NCN), đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; giúp các hộ “yếu thế” có nhà ở an toàn, ổn định, từng bước nâng cao mức sống, góp phần giảm nghèo bền vững.

Hộ cận nghèo tại xã Trung Xuân (Quan Sơn) đang hoàn thiện nhà ở từ nguồn hỗ trợ của Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Cùng với sự quan tâm, đầu tư của Trung ương, tỉnh ta cũng có nhiều chính sách hỗ trợ về nhà ở, thế nhưng là địa phương nằm trong khu vực hay xảy ra mưa bão, lốc, lũ lụt nên vẫn còn nhiều gia đình đang phải sinh sống trong những ngôi nhà tạm bợ, dột nát, hư hỏng, xuống cấp, có nguy cơ mất an toàn khi có thiên tai xảy ra. Nhằm thực hiện Nghị quyết số 24/2021/QH15, ngày 28-7-2021 của Quốc hội về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững (MTQG GNBV) giai đoạn 2021-2025; các nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư của Bộ Xây dựng về hỗ trợ nhà ở cho hộ NCN theo Chương trình MTQG GNBV giai đoạn 2021-2025, ngày 15-6-2023, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 2079/QĐ-UBND phê duyệt Đề án Hỗ trợ nhà ở cho hộ NCN trên địa bàn các huyện nghèo của tỉnh Thanh Hóa thuộc Chương trình MTQG GNBV giai đoạn 2021-2025.

Nguyên tắc hỗ trợ là bảo đảm công khai, dân chủ, phát huy quyền làm chủ và sự tham gia tích cực, chủ động của cộng đồng và người dân. Ưu tiên sử dụng nguyên vật liệu địa phương và sử dụng lao động tại chỗ để thực hiện hỗ trợ nhà ở cho hộ NCN trên địa bàn các huyện nghèo thuộc chương trình;... ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo dân tộc thiểu số và hộ nghèo có thành viên là người có công với cách mạng. Huy động từ nhiều nguồn vốn để thực hiện, kết hợp giữa Nhà nước và Nhân dân cùng làm theo nguyên tắc: Nhà nước hỗ trợ, cộng đồng giúp đỡ, hộ gia đình tự tổ chức xây dựng nhà ở. Đối tượng được hỗ trợ nhà ở, là các hộ NCN (theo tiêu chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2021-2025) trong danh sách hộ NCN do UBND cấp xã quản lý, đang cư trú trên địa bàn 6 huyện nghèo (Thường Xuân, Lang Chánh, Bá Thước, Quan Hóa, Quan Sơn, Mường Lát) được phê duyệt tại Quyết định 353/QĐ-TTg, ngày 15-3-2022 của Thủ tướng Chính phủ. Các hộ phải là hộ độc lập có thời gian tách hộ đến khi chương trình có hiệu lực thi hành tối thiểu 3 năm. Các đối tượng thụ hưởng không bao gồm các hộ đã được hỗ trợ nhà ở thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 và các chương trình, đề án, chính sách khác.

Để triển khai hỗ trợ nhà ở cho hộ NCN theo đúng quy định, huyện Quan Sơn đã tiến hành rà soát chất lượng nhà ở của các hộ NCN trên địa bàn và lập danh sách để làm căn cứ quyết định hỗ trợ. Trên cơ sở đó, ngày 17-5-2023, UBND huyện Quan Sơn ban hành Quyết định 746 về việc phê duyệt điều chỉnh kết quả rà soát hộ NCN thuộc diện được hỗ trợ xây mới hoặc sửa chữa nhà ở trên địa bàn huyện Quan Sơn, thuộc Chương trình MTQG GNBV giai đoạn 2021-2025. Theo đó, toàn huyện có 1.326 hộ cần hỗ trợ làm nhà ở, trong đó xây mới 671 hộ, sửa chữa 655 hộ. Các xã có số lượng hộ NCN cần hỗ trợ nhà ở nhiều, như: xã Trung Hạ hỗ trợ 195 hộ (xây mới 124 hộ, sửa chữa 71 hộ); xã Tam Thanh hỗ trợ 144 hộ (xây mới 42, sửa chữa 102); Trung Xuân hỗ trợ 145 hộ (xây mới 76, sửa chữa 69); xã Na Mèo hỗ trợ 139 hộ (xây mới 78, sửa chữa 61)...

Ông Hà Văn Nghị, Chủ tịch UBND xã Trung Xuân (Quan Sơn), cho biết: Địa phương tiến hành rà soát, dựa trên tiêu chí hộ NCN chưa có nhà ở hoặc nhà ở thuộc loại không bền chắc (trong ba kết cấu chính là nền - móng, khung - tường, mái thì có ít nhất hai kết cấu được làm bằng vật liệu không bền chắc). Diện tích nhà ở bình quân đầu người của hộ NCN nhỏ hơn 8m2. Chưa được hỗ trợ nhà ở từ các chương trình, đề án, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội hoặc tổ chức xã hội khác... Hộ NCN được hỗ trợ xây mới hoặc sửa chữa nhà ở phải đảm bảo tiêu chí tối thiểu về diện tích 30m2, đảm bảo “3 cứng” (nền - móng cứng, khung - tường cứng, mái cứng) và tuổi thọ căn nhà từ 20 năm trở lên và báo cáo UBND xã khi hoàn thành các phần việc theo giai đoạn (hoàn thành phần móng đối với những hộ xây dựng nhà ở mới, hoàn thành từ 30% khối lượng công việc trở lên đối với những hộ sửa chữa nhà ở hiện có) hoặc hoàn thành toàn bộ công trình để tổ chức nghiệm thu làm cơ sở thực hiện giải ngân vốn hỗ trợ...

Hiện trên địa bàn xã đã có nhiều hộ tiến hành xây dựng và sửa chữa. Địa phương có trách nhiệm theo dõi, hướng dẫn, giám sát và giúp đỡ các hộ NCN trong quá trình xây mới hoặc sửa chữa nhà ở đảm bảo tiến độ và chất lượng. Tiến hành lập biên bản xác nhận hoàn thành theo giai đoạn và biên bản xác nhận hoàn thành công trình đưa vào sử dụng.

Theo kết quả rà soát, tổng số hộ NCN thuộc diện đối tượng được hỗ trợ xây mới hoặc sửa chữa nhà ở (tính đến thời điểm Chương trình MTQG GNBV giai đoạn 2021-2025 có hiệu lực thi hành) là 8.517 hộ (6.045 hộ nghèo; 2.472 hộ cận nghèo). Trong đó, hỗ trợ xây mới 4.637 hộ (40 triệu đồng/hộ); sửa chữa, cải tạo 3.880 hộ (20 triệu đồng/hộ). Kinh phí thực hiện từ vốn ngân sách Trung ương 263,08 tỷ đồng; vốn ngân sách địa phương và nguồn xã hội hóa; UBND tỉnh giao cho Sở Tài chính căn cứ điều kiện thực tế và khả năng cân đối của ngân sách tỉnh, tham mưu để UBND tỉnh quyết định việc hỗ trợ thêm từ ngân sách địa phương... Về vốn và phân bổ vốn: Năm 2023, Trung ương đã phân bổ cho tỉnh 182 tỷ 140 triệu đồng. Đến nay, số vốn này đã được phân bổ 100% cho 6 huyện nghèo để tổ chức thực hiện. Các huyện đã tiến hành rà soát, lập danh sách người được hỗ trợ trong năm 2023 theo thứ tự ưu tiên quy định tại Quyết định số 2079/QĐ-UBND, ngày 15-6-2023 của UBND tỉnh để tiến hành hỗ trợ theo trình tự, thủ tục. Hiện nay, Sở Xây dựng đã chỉ đạo đơn vị trực thuộc là trung tâm kiểm định chất lượng xây dựng tổ chức thiết kế các mẫu nhà ở điển hình kèm theo dự toán kinh phí, dự trù vật liệu (theo quy định tại Thông tư số 01/2022/TTBXD, ngày 30-6-2022 của Bộ Xây dựng), hiện tại đang tổ chức lấy ý kiến các địa phương thuộc phạm vi điều chỉnh của đề án về các mẫu thiết kế nêu trên làm cơ sở hoàn thiện và giới thiệu cho người dân tham khảo, lựa chọn theo quy định.

Để góp phần thực hiện tốt việc hỗ trợ làm nhà ở cho hộ NCN; thời gian tới, các ban, sở, ngành liên quan cần hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, không để xảy ra thất thoát, tiêu cực; đảm bảo các hộ NCN có nhà ở đạt chất lượng theo đúng quy định. Bên cạnh nguồn ngân sách hỗ trợ của Trung ương, rất cần sự ủng hộ và hỗ trợ nguồn lực của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, nhà hảo tâm và bà con lối xóm... cả về nhân lực, vật lực, giúp các hộ NCN có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn triển khai xây dựng nhà ở kiên cố, đảm bảo theo quy định.

Bài và ảnh: Trần Hằng