Đặc phái viên Mỹ chấp nhận yêu cầu lãnh thổ của Nga, các đồng minh lo ngại

Chưa đầy 48 giờ sau khi dùng bữa tối với một nhà đàm phán do Tổng thống Nga Vladimir Putin cử đến Washington vào tuần trước, Steve Witkoff, đặc phái viên Mỹ dẫn đầu các cuộc đàm phán với Moscow, đã ngồi lại với Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng và truyền tải một thông điệp rõ ràng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Steve Witkoff tại Saint Petersburg, Nga, ngày 11/4/2025. Ảnh: Sputnik.

Witkoff cho biết cách nhanh nhất để làm trung gian cho lệnh ngừng bắn ở Ukraine là ủng hộ chiến lược trao quyền sở hữu cho Nga đối với 4 khu vực phía đông Ukraine mà Nga sáp nhập vào năm 2022.

Đây là quan điểm mà Witkoff đã nêu trước đó và công khai trong một cuộc phỏng vấn podcast với nhân vật truyền thông bảo thủ Tucker Carlson vào tháng trước. Nhưng Kiev đã nhiều lần bác bỏ, một số quan chức Mỹ và châu Âu cũng bác bỏ vì cho rằng đó là yêu cầu tối đa của Nga.

Trong cuộc gặp với Donald Trump, Tướng Keith Kellogg, phái viên của tổng thống Mỹ về Ukraine, đã phản bác lại Witkoff, cho rằng Ukraine mặc dù sẵn sàng đàm phán một số điều khoản liên quan đến vùng đất tranh chấp, nhưng sẽ không bao giờ đồng ý đơn phương nhượng toàn bộ quyền sở hữu các vùng lãnh thổ này cho Nga.

Cuộc họp kết thúc mà Donald Trump không đưa ra quyết định thay đổi chiến lược của Mỹ. Witkoff đã đến Nga hôm 11/4 để gặp Putin.

Các quan chức chính quyền Mỹ ngày càng bất đồng quan điểm về cách phá vỡ bế tắc giữa Ukraine và Nga, khi Witkoff và Kellogg không đồng tình về hướng đi tốt nhất trong tương lai.

Trong một động thái phá vỡ các thủ tục an ninh thông thường, Witkoff đã mời Kirill Dmitriev, đặc phái viên Nga đến nhà riêng của mình để dùng bữa tối trước cuộc họp tại Nhà Trắng. Điều đó đã gây náo động Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao. Các quan chức Mỹ tránh tiếp đón các quan chức từ Nga - quốc gia có năng lực tình báo tinh vi - đến nhà của họ. Bữa tối sau đó được lên lịch lại và diễn ra tại Nhà Trắng.

Witkoff, một người bạn cũ của Tổng thống Donald Trump, người đã giúp đảm bảo những chiến thắng ngoại giao quan trọng cho tổng thống, đã giành được sự ủng hộ từ những người hoài nghi về Ukraine trong Đảng Cộng hòa nhưng những đề xuất của ông gây ra sự phẫn nộ trong số những người Cộng hòa khác vì họ tin chính quyền Mỹ đã chuyển hướng quá đột ngột sang Moscow.

Một số đảng viên Cộng hòa tại Đồi Capitol lo ngại về lập trường ủng hộ Nga rõ ràng của Witkoff đến nỗi sau đó một số người đã gọi điện cho Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz và Ngoại trưởng Marco Rubio để phàn nàn.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1, Donald Trump đã đảo ngược chính sách đối ngoại của Mỹ, gây sức ép để buộc Ukraine đồng ý ngừng bắn trong khi nới lỏng nhiều biện pháp mà chính quyền Biden đã thực hiện để trừng phạt Nga.

Một số quan chức Mỹ và châu Âu lo ngại khi Witkoff theo đuổi chiến lược của Donald Trump, người Nga sẽ lợi dụng việc ông thiếu kinh nghiệm đàm phán.

“Witkoff phải ra đi và Rubio phải thế chỗ ông ấy”, một lá thư ngày 26/3 từ Eric Levine, một nhà tài trợ lớn của Đảng Cộng hòa, viết. Lá thư được gửi đến một nhóm bao gồm các nhà tài trợ của Đảng Cộng hòa, được viết sau cuộc phỏng vấn của Carlson và một lần xuất hiện trên Fox News, chỉ trích Witkoff vì đã ca ngợi Putin.

Donald Trump đã nhiều lần khẳng định ông muốn làm trung gian cho lệnh ngừng bắn ở Ukraine vào tháng 5, với lý do Mỹ phải chấm dứt cuộc xung đột đã giết chết hàng trăm nghìn người. Nhưng hai thỏa thuận ngừng bắn một phần, một về cơ sở hạ tầng năng lượng và một ở Biển Đen, đã bị đình trệ.

Witkoff đóng vai trò trung tâm trong chính sách đối ngoại của chính quyền Mỹ. Ông đã tới Nga hôm 11/4 để gặp Tổng thống Putin và dự kiến ​​sẽ tới Trung Đông để hội đàm với Iran.

Witkoff lần đầu tiên công khai đưa ra ý tưởng bàn giao 4 khu vực của Ukraine - Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson cho Nga trong cuộc phỏng vấn với Carlson vào ngày 21/3.

“Họ nói tiếng Nga,” ông nói về các vùng lãnh thổ phía đông Ukraine. “Đã có những cuộc trưng cầu dân ý mà phần lớn người dân cho biết họ muốn trở về Nga.”

Bình luận của Witkoff đã gây sốc cho nhiều quan chức an ninh quốc gia Mỹ khi họ cho rằng lời lẽ của ông phản ánh quan điểm của Nga. Tờ Wall Street Journal đã đăng một bài xã luận có tựa đề “Steve Witkoff đứng về phía Điện Kremlin”.

Ned Price, cựu phát ngôn viên Bộ Ngoại giao dưới thời Tổng thống Joe Biden, cho biết: “Witkoff và Donald Trump đã phạm phải lỗi ngoại giao nghiêm trọng, họ đã thể hiện rõ sự tuyệt vọng của mình trong việc đạt được thỏa thuận”.

Đối với các đồng minh của Mỹ, các lập luận và việc không đạt được tiến triển nào hướng tới một thỏa thuận hòa bình góp phần tạo nên cảm giác Mỹ thiếu một kế hoạch rõ ràng để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Hai quan chức châu Âu, những người gần đây đã có liên lạc với chính quyền, cho biết nhóm đàm phán đang chịu áp lực phải nhanh chóng đạt được kết quả, điều này khiến họ lo ngại Mỹ không chỉ chấp nhận những động thái có thể làm suy yếu Ukraine mà còn cả cấu trúc an ninh của châu Âu.

Các quan chức giấu tên cho biết họ vẫn chưa cảm thấy yên tâm sau các cuộc thảo luận và không cảm thấy có mục tiêu cuối cùng rõ ràng nào từ phía Mỹ.

Mặc dù có những cuộc trao đổi thường xuyên giữa Witkoff và Kellogg, chính quyền vẫn chưa thiết lập được một quy trình chính sách phối hợp về Ukraine. Trái với thông lệ, Hội đồng An ninh Quốc gia chỉ tổ chức cuộc họp bao gồm tất cả hoặc hầu hết các cố vấn an ninh quốc gia hàng đầu của tổng thống về vấn đề này, dẫn đến sự nhầm lẫn lớn hơn trong chính quyền và các đồng minh châu Âu về hướng đàm phán hòa bình.

Hai nhà ngoại giao cấp cao phương Tây có liên hệ với chính quyền cho biết họ tin rằng Washington thiếu “kế hoạch rõ ràng” về cách tiến lên phía trước và phải làm gì nếu Nga tiếp tục trì hoãn.

“Đôi khi chúng tôi nghe những điều trái ngược nhau từ các bộ phận khác nhau của chính quyền”, một trong những nhà ngoại giao giấu tên cho biết. “Điều đó cũng làm tăng thêm cảm giác rằng không có kế hoạch thực sự nào ở đây”.

TD