Công tác giải phóng mặt bằng vẫn còn nhiều khó khăn

Nhiều năm nay, lãnh đạo TP Thanh Hóa đặc biệt quan tâm tới công tác giải phóng mặt bằng (GPMB). UBND thành phố luôn coi công tác GPMB thực hiện dự án là nhiệm vụ trọng tâm để xây dựng phát triển kinh tế - xã hội.

Mặt bằng 1876 thuộc phường Đông Hương (TP Thanh Hóa) vẫn chưa được giải phóng mặt bằng xong do một số hộ dân (trong ảnh phía cuối đường) chưa nhận tiền bồi thường giải phóng mặt bằng. Ảnh: V.L

Nhiều dự án lớn đã được thành phố huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để tuyên truyền vận động người dân đồng thuận, phối hợp với chính quyền đẩy nhanh tiến độ GPMB, tạo điều kiện cho đơn vị thi công triển khai dự án đúng theo tiến độ. Từ năm 2012 đến nay, thành phố đã giải phóng các mặt bằng nhanh, tạo điều kiện phục vụ cho trên 2.000 dự án, trong đó có 70 dự án lớn như Đại lộ Nam Sông Mã, đường vành đai Đông - Tây, các hợp phần phát triển toàn diện kinh tế xã hội thành phố I, II, III, Trung tâm hành chính mới thành phố, Đại lộ Nguyễn Hoàng... Nhiều dự án số tiền bồi thường GPMB lên đến hàng trăm tỷ đồng, như: Khu đô thị phường Điện Biên, Dự án tiêu úng Đông Sơn, dự án phát triển toàn diện kinh tế - xã hội thành phố...

Tuy nhiên, công tác GPMB nhiều dự án trên địa bàn thành phố vẫn còn gặp khó khăn, vướng mắc.

Dự án khó khăn và kéo dài nhất về GPMB là dự án tiêu úng Đông Sơn. Dự án này có tổng mức đầu tư trên 733 tỷ đồng từ nguồn vốn Trái phiếu Chính phủ. Số hộ bị ảnh hưởng lên tới gần 3.000 hộ, chủ yếu thuộc địa bàn thành phố. Dự án được triển khai từ năm 2007 nhưng đến nay mới chỉ hoàn thành được 30% dự án với kinh phí giải ngân gần 226 tỷ đồng. Nguyên nhân do phạm vi triển khai dự án rộng, số hộ bị ảnh hưởng lớn. Việc xây dựng các khu tái định cư để bố trí chỗ ở cho gần 3.000 hộ bị ảnh hưởng cũng gặp rất nhiều khó khăn về quỹ đất, nguồn vốn, tiến độ thi công. Bên cạnh đó, trong quá trình kiểm kê tài sản có rất nhiều hộ sử dụng đất không có giấy tờ, hoặc đất có yếu tố lấn chiếm. Việc xác định nguồn gốc đất cũng mất rất nhiều thời gian. Ngoài ra, nguồn vốn cấp trên rót xuống để chi trả cho bồi thường còn chậm. Nhiều nhà thầu năng lực yếu kém, không tích cực nên tiến độ thi công chậm. Để tháo gỡ khó khăn, hiện thành phố đang chỉ đạo các ban, ngành chức năng của thành phố rà soát lại để thu hồi tạm ứng đối với các nhà thầu không đủ năng lực, thực hiện thanh lý hợp đồng đối với các đơn vị chưa hoàn trả tạm ứng trước ngày 30-6-2018, đồng thời giải quyết những vướng mắc của các hộ bị ảnh hưởng để các gói thầu tiếp tục được triển khai thực hiện.

Trung tâm khai thác quỹ đất thành phố hiện được thành phố giao thực hiện GPMB, tái định cư 17 dự án. Đến thời điểm này hầu hết các dự án đều được triển khai thuận lợi, nhưng có 2 dự án lớn công tác GPMB còn dang dở. Dự án Đại lộ Đông – Tây có tổng mức đầu tư 401 tỷ đồng, ảnh hưởng tới 377 hộ có đất thổ cư, 26 tổ chức, đơn vị và 23 hộ có đất canh tác nông nghiệp. Đến thời điểm này tỉnh đã cho ứng kinh phí chi trả đền bù cho 23 hộ có đất nông nghiệp, đoạn từ Quốc lộ 47 đến giáp huyện Đông Sơn dài hơn 700m với tổng kinh phí 7 tỷ đồng. Riêng đoạn từ Quốc lộ 1A đến Quốc lộ 47 mặc dù đã kiểm kê xong từ tháng 10-2017 nhưng vẫn chưa thực hiện được việc chi trả bồi thường do chưa có kinh phí. Ngoài ra, tỉnh mới bàn giao cho thành phố mặt bằng tái định cư 931 gồm 116 lô tại phường Đông Vệ. Riêng mặt bằng 506 tại khu vực núi Long với 506 lô dù đã xây dựng xong nhưng vẫn chưa được bàn giao cho thành phố do chưa định giá xong.

Dự án mặt bằng 790 khu dân cư phường Đông Vệ, có diện tích đất xây dựng 7,6 ha, do Tổng Công ty CP Hợp Lực làm chủ đầu tư. Dự án này chỉ có 22 hộ có đất thổ cư nhưng lại có 3.500 ngôi mộ cần phải di chuyển. Thời gian qua, trung tâm khai thác quỹ đất thành phố đã tuyên truyền vận động nhân dân di dời được 500 ngôi mộ, còn lại 3.000 ngôi mộ vẫn chưa di dời được do người dân chưa đồng thuận. Vì vậy dự án vẫn đang dậm chân tại chỗ.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn, Trưởng phòng GPMB, Ban GPMB TP Thanh Hóa cho biết: Hiện ban thực hiện GPMB 42/70 dự án đang triển khai trên địa bàn thành phố, trong đó có 4 dự án của tỉnh và Trung ương, còn lại là dự án của thành phố. Hầu hết các dự án mà ban đang thực hiện là dự án lớn, diện tích GPMB rộng, số hộ bị ảnh hưởng đông, nên không tránh khỏi khó khăn và chậm tiến độ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Đó là khi kiểm kê, đo đạc xác định nguồn gốc đất đai nhiều trường hợp không xác định được do đất không có giấy tờ, mồ mả vô chủ, do chủ nhà vắng mặt đi làm ăn xa, một số hộ không đồng thuận với mức giá bồi thường, không chấp nhận kết quả kiểm kê, trong khi đó thành phố - đơn vị thực hiện GPMB lại không có quyền thay đổi mức giá bồi thường do Nhà nước quy định.

Công tác lập phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB cũng gặp khó khăn do một số hạng mục tài sản, vật kiến trúc không có trong bảng giá trị xây dựng nhà ở mới, nhà tạm công trình kiến trúc làm cơ sở xác định giá trị bồi thường, hỗ trợ. Một số dự án của tỉnh, Trung ương triển khai trên địa bàn nhưng đơn vị chủ đầu tư dự án lại không phối hợp với thành phố trong việc GPMB. Nhiều dự án thiếu vốn chi trả bồi thường và thiếu mặt bằng để bố trí tái định cư nên dẫn đến chậm tiến độ. Nhiều nhà thầu thiếu năng lực không chủ động thi công hoặc thi công cầm chừng mặc dù đã ứng vốn trước hoặc ứng một phần vốn.

Để thực hiện tốt công tác GPMB ở TP Thanh Hóa nói riêng và các địa phương khác nói chung cần tiếp tục hoàn thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ GPMB, không bỏ sót các vị trí chưa có giá đất. Giá đất phải phù hợp với từng vị trí để tránh việc so sánh kiến nghị về giá đất bồi thường. Đối với các dự án vốn ngân sách cần có kế hoạch vốn trước khi triển khai dự án, tránh tình trạng đã tiến hành công tác GPMB nhưng chưa có vốn để thực hiện. Đối với các dự án của các nhà đầu tư cần cam kết nguồn vốn khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án và chi trả. Cần phải xây dựng các khu tái định cư tập trung trước khi thực hiện dự án để đảm bảo kịp thời khi thực hiện tái định cư cho các hộ dân. Các ngành của tỉnh cũng cần quan tâm hơn nữa kịp thời hướng dẫn các nội dung vướng mắc, tham mưu cho UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo giải quyết các vướng mắc thuộc thẩm quyền. Bên cạnh đó, chính quyền các phường, xã cũng cần phối hợp tích cực với các phòng, ban chức năng của thành phố trong GPMB, cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của bản thân khi tham gia thực hiện GPMB.