Hiệu quả bước đầu của Câu lạc bộ Chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết xã Mường Chanh

Lễ ra mắt CLB Chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết xã Mường Chanh.

Xã Mường Chanh (Mường Lát) có 815 hộ (hơn 3.000 nhân khẩu), với 34,72% là hộ nghèo, do trình độ dân trí không đồng đều, một số hủ tục còn tồn tại, trong đó tình trạng tảo hôn vẫn còn diễn ra.

Tại đây không hiếm trường hợp những đứa trẻ ở tuổi 13 đã đi lấy chồng, làm mẹ ở tuổi 15 thay vì đến trường. Năm 2019, trên địa bàn xã có hơn 10 cặp tảo hôn.

Theo giới thiệu của cán bộ xã, chúng tôi đến nhà em Lương Thị Tới (dân tộc Thái) ở bản Chai, xã Mường Chanh khi cả hai vợ chồng vừa mới đi nương về. Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà tềnh toàng, nhìn người phụ nữ có khuôn mặt đượm buồn, ít ai nghĩ rằng cô mới chỉ 16 tuổi. Tới nhớ lại: Trước kia, em cũng có ước mơ, cũng khao khát được học con chữ, được làm cô giáo cắm bản như những cô giáo miền xuôi. Nhiều lần thầy cô cùng cán bộ về tận nhà để động viên bố mẹ cho em được đến trường, nhưng nhà nghèo, theo bố em cái chữ không làm cho cái bụng no được, chỉ có lên nương làm rẫy mới có cái để ăn... Rồi như những bạn bè cùng trang lứa khác, 14 tuổi em lấy chồng, sinh đứa con đầu lòng khi mới 15 tuổi, cuộc sống quanh quẩn bên nương rẫy, bếp núc. Cuộc sống vất vả đã lấy đi vẻ ngây thơ, trong sáng ở cái tuổi đẹp nhất của đời người con gái.

Trong những năm qua, cấp uỷ, chính quyền xã luôn xác định được tính cấp bách cũng như tầm quan trọng của công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Do vậy, cấp ủy, chính quyền xã đã phát huy vai trò của trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng phối hợp với các tổ chức đoàn thể tổ chức tuyên truyền về sức khỏe sinh sản, những hệ lụy từ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; chỉ đạo cho mạng lưới cán bộ dân số và các cộng tác viên tăng cường các biện pháp tuyên truyền, vận động, hướng dẫn cho chị em phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ thực hiện các biện pháp KHHGĐ. Ngoài cán bộ chuyên trách dân số tại xã thì tại mỗi bản đều có nhân viên y tế hoạt động. Để tuyên truyền về công tác dân số - KHHGĐ, hàng tháng, hàng quý, chi hội phụ nữ xã cùng nhân viên y tế xuống các bản để tuyên truyền, vận động chị em. Công tác tuyên truyền được tập trung vào truyền thông giáo dục vận động, xem băng đĩa về sức khoẻ sinh sản, chính sách dân số đã được đưa vào hương ước, quy ước tại các bản... Thông qua tờ rơi, các tranh ảnh cổ động, các buổi sinh hoạt tập trung... cán bộ chuyên trách dân số xã cùng các nhân viên y tế đặc biệt chú trọng vào tiêu chí cơ bản về xây dựng gia đình hạnh phúc, có điều kiện phát triển kinh tế và con cái được ăn học. Bên cạnh đó, cán bộ chuyên trách dân số, nhân viên y tế tích cực tuyên truyền trực tiếp hoặc lồng ghép trong các buổi họp bản về tác hại, hệ lụy của việc lấy chồng sớm, kết hôn cận huyết.

Chị Vi Thị Chít, chuyên trách dân số xã Mường Chanh, chia sẻ: Nhiều khi nói lý thuyết bà con không hiểu, chúng tôi đưa ra những hình ảnh hàng ngày như việc trồng ngô thu hoạch non sẽ không có năng suất giống như trẻ em gái lấy chồng, lấy vợ sớm sẽ không có sức khỏe tốt, con sinh ra không được như những đứa trẻ bình thường khác, không được hưởng quyền lợi chăm sóc y tế, không được khai sinh cho trẻ... Nói một lần không hiểu thì nói nhiều lần, cứ thế tư tưởng của người dân cũng dần thay đổi. Từ khi thành lập Câu lạc bộ Chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết đến nay, ban chủ nhiệm câu lạc bộ tổ chức 4 buổi truyền thông trực tiếp tại các bản, tư vấn kiến thức về sức khỏe sinh sản thanh niên, vị thành niên, các bệnh lây qua đường tình dục, HIV/AIDS và cách phòng tránh, tổ chức khám sức khỏe cho thanh niên, vị thành niên tiền hôn nhân; định kỳ sinh hoạt 1 tháng/lần lồng ghép chương trình của hội phụ nữ và các tổ chức hội. Nội dung của các buổi sinh hoạt đa dạng, phong phú, như: Tư vấn cho thanh niên, vị thành niên tiền hôn nhân về kiến thức sức khỏe sinh sản, KHHGĐ; tuyên truyền về Luật Bình đẳng giới; phòng, chống bạo lực gia đình; xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc... Qua các buổi sinh hoạt, các hội viên được chia sẻ, giúp đỡ nhau giải quyết những khúc mắc thường gặp trong cuộc sống.

Ông Lò Văn Thoàn, Phó Chủ tịch UBND xã, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết xã Mường Chanh, cho biết: Trước đây trên địa bàn xã tỷ lệ tảo hôn ở mức cao. Để giải quyết vấn đề này, được sự hỗ trợ của Trung tâm Y tế huyện, kết hợp cùng đội ngũ cán bộ y tế xã, cộng tác viên dân số tại các bản, trưởng bản, người có uy tín tuyên truyền cho người dân hiểu được các phong tục, tập quán sinh hoạt của đồng bào như, tuyên truyền tại các buổi họp của bản, xã bằng việc phát tờ rơi, nói chuyện với bà con về hậu quả của việc tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đối với sức khỏe của thế hệ tương lai cũng như chất lượng giống nòi; tổ chức tập huấn cho cán bộ y tế, dân số của xã về vấn đề làm mẹ an toàn, nguy cơ và các tai biến có thể xảy ra khi kết hôn cận huyết thống, kỹ năng tư vấn; tổ chức tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh của xã... Bên cạnh đó, huyện chủ trương xây dựng mô hình Chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết tại xã, đến nay mô hình này đã được triển khai và bước đầu đem lại hiệu quả thiết thực, có vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, tư vấn cho thanh niên, vị thành niên tiền hôn nhân về kiến thức sức khỏe sinh sản, phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục, làm mẹ an toàn, nuôi dạy con theo khoa học, đồng thời tuyên truyền về chính sách dân số..., góp phần không nhỏ trong việc nâng cao nhận thức về vấn đề tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cho đồng bào trên địa bàn xã.

Tô Hà