Cần có giải pháp phát huy hiệu quả trang thiết bị y tế ở tuyến cơ sở

Máy siêu âm đầu tư ở Trạm Y tế xã Quảng Ngọc (Quảng Xương) chưa phát huy được hiệu quả.

Nhằm tăng cường năng lực cho tuyến y tế cơ sở, nhiều trạm y tế xã trên địa bàn tỉnh đã được đầu tư các thiết bị hiện đại, phục vụ công tác khám, chữa bệnh cho Nhân dân. Tuy nhiên, trên thực tế, những thiết bị này hoạt động rất cầm chừng, có nguy cơ lãng phí nếu không sớm có giải pháp khắc phục.

Đến năm 2020, toàn tỉnh có hơn 93% xã, phường, thị trấn đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế. Nhằm tăng cường công tác chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe Nhân dân tại tuyến y tế cơ sở, những năm qua, trạm y tế xã, phường, thị trấn được quan tâm đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, nhân lực và trang thiết bị y tế, đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe Nhân dân. Năm 2018, Chủ tịch UBND tỉnh cũng đã phê duyệt “Đề án liên doanh đầu tư trang thiết bị, nâng cấp cơ sở vật chất, kỹ thuật cho 134 trạm y tế xã, phường, thị trấn theo hình thức xã hội hóa trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa” với tổng nguồn vốn trên 100 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách tỉnh là 6,7 tỷ đồng, còn lại là vốn của Công ty TNHH Thương mại và Đầu tư y tế Nhật Quang (gọi tắt là Công ty Nhật Quang) đầu tư. Theo dự án, 134 trạm y tế xã, phường, thị trấn trong tỉnh được đầu tư đồng bộ 4 loại trang thiết bị gồm: 1 máy siêu âm Dopler màu 4D, 1 máy xét nghiệm huyết học tự động, 1 máy xét nghiệm sinh hóa máu bán tự động, 1 máy xét nghiệm nước tiểu tự động. Đến thời điểm hiện tại, đã hoàn thành toàn bộ việc cải tạo phòng lắp đặt thiết bị chuyên môn, mua sắm dụng cụ, thiết bị văn phòng từ nguồn ngân sách Nhà nước hỗ trợ theo các quyết định được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt. 116 trạm y tế xã, phường, thị trấn ở các địa phương trong tỉnh đã được lắp đặt đủ 3 loại máy xét nghiệm và đang tiếp tục chuẩn bị nhận bàn giao lắp đặt máy siêu âm. Các trang thiết bị được lắp đặt hệ thống đếm điện tử, kết nối phần mềm lên Hệ thống HIS/VNPT vào cổng dữ liệu của BHYT. Toàn bộ vật tư tiêu hao phục vụ cho hoạt động của hệ thống trang thiết bị của đề án (gel, hóa chất xét nghiệm, vật tư tiêu hao...) do Công ty Nhật Quang cung ứng, trên cơ sở kết quả đấu thầu mua sắm hóa chất, vật tư tiêu hao hàng năm của Sở Y tế. Việc đào tạo cấp chứng chỉ siêu âm cho 47 bác sĩ, 129 xét nghiệm viên tại các trạm y tế đã hoàn thành. Các trạm y tế trong đề án còn lại, trước khi tham gia đề án đều đã được đào tạo cấp chứng chỉ siêu âm, xét nghiệm tại các cơ sở đào tạo đủ điều kiện. Từ tháng 6-2019 đến nay, Công ty Nhật Quang liên tục mở các lớp đào tạo hướng dẫn sử dụng trang thiết bị tại thực địa, cho các trạm y tế đã được đầu tư trang thiết bị chuyên môn... Thế nhưng hiện nay, các trang thiết bị này có hiệu quả sử dụng thấp, gây lãng phí trong đầu tư.

Trạm Y tế xã Vĩnh Thịnh (Vĩnh Lộc) là một trong các đơn vị y tế cơ sở tham gia đề án. Trạm được đầu tư hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa. Tuy nhiên, hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa mới chỉ thực hiện cho hơn trăm lượt người bệnh khi mới triển khai thời gian đầu đang được làm miễn phí. Giải thích về việc này, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Vĩnh Thịnh Trần Thị Hòa cho biết, để thu hút được người bệnh đến khám, chữa bệnh thì điều quan trọng nhất là cơ sở y tế phải thực hiện khám bằng BHYT. Mà muốn được Sở Y tế phê duyệt, cơ quan BHXH chấp nhận thanh toán BHYT thì cơ sở y tế đó phải hoàn thiện các tiêu chí về nhân lực (có bác sĩ) và bác sĩ ấy phải được đi đào tạo và cấp giấy phép hành nghề có chuyên môn để sử dụng các thiết bị hiện đại trong việc khám, điều trị cho bệnh nhân. Bên cạnh đó, việc chưa được thẩm định thanh toán dịch vụ BHYT khiến người dân cũng không mặn mà.

Dù đã được đầu tư các trang thiết bị, máy móc hiện đại, được tập huấn chuyên môn, nhưng tại nhiều trạm y tế, các thiết bị đã được đầu tư lắp đặt không được vận hành sử dụng, gây lãng phí rất lớn. Khảo sát tại các trạm y tế: Vĩnh Thịnh (Vĩnh Lộc), Định Hải (thị xã Nghi Sơn), Quảng Ngọc (Quảng Xương), các phòng đặt máy đều cửa đóng, then cài. Khi chúng tôi đề xuất mục sở thị các trang thiết bị được đầu tư thì cán bộ trạm mới đi tìm chìa khóa để mở. Và các cán bộ của các trạm y tế đều cho biết: Khi tham gia đề án, trạm được cung cấp trang thiết bị máy xét nghiệm, máy siêu âm. Thời gian này người dân rất phấn khởi, nhưng khi thu phí người dân không còn mặn mà nữa.

Một trong những khó khăn khi thực hiện đề án hiện nay là cơ chế thanh toán BHYT. Sở Y tế đã có quyết định thành lập phòng khám đa khoa cho 26 trung tâm y tế, cấp giấy phép hoạt động cho 13 trung tâm y tế. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, vẫn còn 6 bệnh viện đa khoa/trung tâm y tế huyện, thị xã, thành phố chưa được BHXH ký hợp đồng là đầu mối quản lý khám, chữa bệnh tại tuyến xã; một số trung tâm y tế không triển khai đầy đủ các nội dung liên quan đến việc bố trí, sắp xếp đủ nhân lực thực hiện đề án...

Được biết, quá trình triển khai thực hiện tại cơ sở còn nhiều khó khăn do một số trung tâm y tế huyện, thị xã, thành phố chưa thực hiện đầy đủ nhiệm vụ theo tinh thần quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh. Đồng thời, chưa chủ động bố trí sắp xếp đủ nhân lực cho các trạm y tế tham gia đề án; chưa thực hiện điều chuyển, tăng cường cán bộ thay thế cho các trường hợp nghỉ phép, nghỉ thai sản, nghỉ BHXH, thuyên chuyển công tác, thôi việc... dẫn đến tình trạng nhiều trạm y tế sau khi đầu tư không có người vận hành sử dụng trang thiết bị. Thêm vào đó, nhân lực tại các trạm y tế tham gia thực hiện đề án mỏng, phổ biến 4 cán bộ, khối lượng công việc tại trạm y tế nhiều, nhân viên thường xuyên phải tham dự các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, nhiều thời điểm không có người vận hành, sử dụng trang thiết bị. Năng lực quản lý điều hành của các trưởng trạm y tế nhìn chung còn hạn chế. Hầu hết các trạm y tế chưa phân công nhiệm vụ theo vị trí việc làm, chưa có quy trình quản lý hoạt động khám, chữa bệnh... Một số trưởng trạm y tế chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc thực hiện đề án, chưa chủ động khắc phục, hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền hỗ trợ, giải quyết những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện đề án.

Những khó khăn, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện đề án cần có giải pháp căn cơ tháo gỡ, để phát huy hiệu quả đầu tư, tránh gây lãng phí cho nguồn ngân sách Nhà nước, cũng như nhà đầu tư.

Hà Phương