Xóa bỏ thói quen “ôn mẹo”, “học vẹt” trong sát hạch lái xe

Nhiều năm qua tình trạng học viên lái xe ô tô và mô tô chủ yếu học theo kiểu “ôn mẹo”, “học vẹt” để vượt qua kỳ thi sát hạch vẫn khá phổ biến ở Thanh Hóa. Không ít người dựa vào từ khóa “mẹo nhớ nhanh” để làm bài thay vì hiểu và nắm chắc Luật Giao thông đường bộ. Thực trạng này dẫn đến hệ quả là nhiều người sau khi cầm bằng lái vẫn lúng túng khi xử lý tình huống thực tế.

Giờ thực hành tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Công nghệ Vicet.

Để khắc phục hạn chế, từ ngày 1/6/2025, Cục Cảnh sát giao thông Bộ Công an đã ban hành và áp dụng bộ đề lý thuyết mới gồm 600 câu hỏi trong kỳ thi sát hạch cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ. Điểm khác biệt lớn của bộ đề mới là loại bỏ hầu hết các “mẹo nhận diện đáp án”, tăng số lượng câu hỏi tình huống thực tiễn và bổ sung nhóm câu điểm liệt về các hành vi vi phạm nghiêm trọng như vượt đèn đỏ, lái xe khi uống rượu bia, không chấp hành hiệu lệnh. Chỉ cần trả lời sai một câu trong nhóm này, thí sinh sẽ bị đánh trượt, bất kể kết quả các phần khác. Thay đổi này buộc người học phải thay đổi cách học để hiểu, để vận dụng, chứ không thể học thuộc lòng.

Tại Thanh Hóa, các cơ sở đào tạo, trong đó có Trường Trung cấp nghề Giao thông - Vận tải (GTVT) đã nhanh chóng triển khai nhiều giải pháp để thích ứng. Năm 2024, nhà trường tuyển sinh đào tạo 20.500 học viên mô tô hạng A1, 103 học viên mô tô hạng A2, 5.405 học viên ô tô các hạng và 82 học viên trung cấp, sơ cấp nghề khác. Trong kỳ sát hạch, tỷ lệ đỗ bằng lái ô tô các hạng đạt 60%, mô tô hạng A1 đạt 70,7%. Hiện nay, nhà trường sở hữu 169 xe ô tô, 18 xe mô tô hạng A1, 2 xe mô tô hạng A2, cùng nhiều cabin mô phỏng và phòng máy tính phục vụ học lý thuyết, là điều kiện quan trọng để chuyển hướng đào tạo từ “học mẹo” sang thực chất.

Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề GTVT Thanh Hóa Phan Thanh Hải cho biết: “Chúng tôi quán triệt rõ ràng đến giáo viên không dạy mẹo, không chỉ đáp án, mà phải phân tích tình huống, gắn lý thuyết với thực hành. Học viên phải hiểu được bản chất để sau này khi ra đường có thể xử lý chính xác, an toàn. Bộ đề mới 600 câu hỏi chính là cơ hội để siết chặt chất lượng đào tạo, buộc học viên phải học thật".

Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Công nghệ Vicet cũng là cơ sở đào tạo, sát hạch giấy phép lái xe ô tô các hạng B1, B2, C và mô tô hạng A1, A2 trên địa bàn tỉnh. Năm 2024, nhà trường đã tuyển sinh được 20.985 học viên, trong đó có 4.248 học viên học cấp GPLX ô tô và 16.767 học viên học cấp GPLX mô tô. Ông Lê Hải Bình, Trưởng phòng Đào tạo nhà trường chia sẻ: “Đề thi mới không còn chỗ cho cách học tủ, học vẹt. Nhà trường đã thay đổi cách giảng dạy, tăng thời lượng phân tích tình huống, tổ chức cho học viên luyện tập trên phần mềm mô phỏng. Học viên cũng được yêu cầu nghiêm túc tham gia đủ giờ học, hạn chế tình trạng học hộ, học đối phó".

Về phía học viên, ông Nguyễn Đình Tiến - người theo học hạng B3 tại trường, chia sẻ: “Nhiều người bảo đề mới khó, nhất là phần mô phỏng tình huống, nhưng nếu chịu học thật, luyện thật thì thi vẫn qua. Còn nếu chỉ dựa vào mẹo thì chắc chắn không làm được".

Để đảm bảo tính nghiêm túc, Trường Trung cấp nghề GTVT Thanh Hóa đã triển khai hệ thống điểm danh bằng công nghệ nhận diện khuôn mặt đối với học viên học lý thuyết từ hạng B2 trở lên, ngăn chặn tình trạng học hộ, học đối phó. Các buổi thi sát hạch được giám sát bằng camera, dữ liệu lưu trữ lâu dài, tạo sự minh bạch trong quá trình đào tạo và kiểm tra.

Tuy nhiên, theo nhiều giáo viên, thói quen “học tắt”, “ôn mẹo” ở một bộ phận học viên vẫn chưa dễ xóa bỏ. Ông Nguyễn Văn Trường, giáo viên nhiều năm giảng dạy tại Trường Trung cấp nghề GTVT Thanh Hóa cho biết: “Thực tế có không ít học viên chỉ tập trung vào học mẹo để qua kỳ thi. Nhưng khi gặp tình huống thật ngoài đường, các em lúng túng, xử lý sai. Vì thế, chúng tôi phải thay đổi cách dạy từ phân tích tình huống, cho học viên thực hành mô phỏng và liên hệ trực tiếp với thực tế. Có như vậy, kiến thức mới thấm và giúp học viên lái xe an toàn hơn".

Ông Trường cũng nhấn mạnh, bộ đề mới với nhiều tình huống đa dạng chính là “bài kiểm tra thật” cho người học. “Nếu không học kỹ, không chịu tìm hiểu luật, thì chắc chắn sẽ trượt. Nhưng nếu nắm chắc, hiểu đúng, thì không chỉ thi đỗ mà khi cầm vô lăng học viên sẽ tự tin hơn. Đây là điều quan trọng nhất mà chúng tôi muốn hướng tới", ông Trường nói.

Việc khắc phục thói quen “ôn mẹo”, “học vẹt” không chỉ góp phần nâng cao tỷ lệ đỗ sát hạch, mà quan trọng hơn là tạo ra những lái xe thực sự có kỹ năng và ý thức. Với sự thay đổi từ bộ đề 600 câu hỏi và những nỗ lực triển khai tại Thanh Hóa, công tác đào tạo, sát hạch lái xe trên địa bàn tỉnh được kỳ vọng ngày càng thực chất, góp phần xây dựng văn hóa giao thông an toàn, văn minh.

Bài và ảnh: Chi Phạm