Vươn mình ra biển lớn: Việt Nam đi đầu trong đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa

Thế kỷ XXI là thế kỷ của đại dương và Việt Nam xác định phát triển kinh tế biển xanh là một trong những động lực chiến lược. Trong bối cảnh đó, quản lý tổng hợp biển và đại dương không chỉ tạo sự thống nhất, mà còn là trụ cột chiến lược, giúp Việt Nam khai thác bền vững tiềm năng kinh tế biển, đổi mới sáng tạo về giảm thiểu nhựa, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ môi trường và khẳng định vị thế quốc gia biển có trách nhiệm.

Phát triển biển theo hướng bền vững. (Ảnh minh họa. Nguồn: Vietnam+)

Đây là thông điệp của Chương trình “Đổi mới sáng tạo giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa đại dương,” do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam tổ chức, ngày 11/9.

Giảm thiểu nhựa, phát triển bền vững biển

Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - ông Nguyễn Đức Toàn, nhấn mạnh hiện nay, ô nhiễm rác thải nhựa đại dương là một trong những thách thức nghiêm trọng mang tính xuyên biên giới. Đây cũng là mối đe dọa to lớn đối với hệ sinh thái và môi trường ven biển cũng như đại dương và rõ ràng giải quyết vấn đề này không phải là trách nhiệm của một quốc gia, một tổ chức hay cộng đồng đơn lẻ.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó, ông Toàn cho biết Dự án “Thách thức đổi mới sáng tạo chấm dứt ô nhiễm nhựa” (EPPIC) đã được Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) triển khai từ 2020 đến nay, nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa đại dương tại khu vực ASEAN, và đã thu được nhiều kết quả tích cực.

Đối với Việt Nam, nhiệm vụ về phòng, chống, giảm thiểu rác thải nhựa đại dương đã được nêu rõ tại Nghị quyết số 26/NQ-CP của Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam và Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến 2030.

Dự án EPPIC cũng đã được triển khai ở Việt Nam trong giai đoạn 2020 - 2022 với các mục tiêu phù hợp với khung thể chế, chính sách về quản lý rác thải nhựa đại dương; góp phần khẳng định vai trò của Việt Nam trong việc tích cực tham gia đề xuất và thực hiện các sáng kiến hợp tác trong khu vực.

Từ năm 2022 đến nay, dự án EPPIC tiếp tục được Chính phủ Na Uy hỗ trợ, thông qua Cơ quan Hợp tác phát triển Na Uy, nhằm nhân rộng các giải pháp sáng tạo trong khu vực. Trong đó, UNDP phối hợp với Cục Biển và Hải đảo Việt Nam góp ý xây dựng và hoàn thiện Sách Đổi mới sáng tạo về nhựa.

“Ngoài việc nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của đổi mới sáng tạo là một trong những động lực chính thúc đẩy triển khai hiệu quả chính sách về giảm thiểu rác thải nhựa đại dương, ấn phẩm còn cung cấp thông tin hữu ích để thực hiện nhiệm vụ đã được Thủ tướng phê duyệt thuộc Chương trình truyền thông về biển và đại dương đến năm 2030,” ông Toàn nói.

Trong thời gian tới, ông Toàn cho rằng Việt Nam rất cần có sự hỗ trợ các tổ chức quốc tế, đồng hành doanh nghiệp và tham gia cộng đồng địa phương để đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông, nâng cao nhận thức về phát triển bền vững biển; tạo đồng thuận chiến lược giữa các bên; tích hợp chính sách - công nghệ - truyền thông trong một khung quản trị thống nhất.

Bên cạnh đó, với mục tiêu tăng cường hợp tác nhiều bên nhằm giải quyết ô nhiễm nhựa theo chuỗi giá trị, ông Toàn cũng khuyến nghị các địa phương đẩy mạnh chuyển đổi hệ thống quản lý nhựa, thúc đẩy đầu tư vào giải pháp tuần hoàn và đổi mới sáng tạo theo đúng chủ trương, đường lối của Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Đặc biệt, sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính để mở rộng không gian phát triển, lãnh đạo Cục Biển và Hải đảo Việt Nam đề nghị các địa phương cần phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của các tỉnh, thành có biển trên cả nước, nhằm góp phần thúc đẩy sinh kế bền vững cho cộng đồng ven biển.

Khẳng định vai trò lãnh đạo của Việt Nam

Phát biểu tại sự kiện, bà Francesca Nardini - Phó Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, nhấn mạnh ngoài việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, dự án EPPIC còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ xây dựng chính sách và thúc đẩy cách tiếp cận bao trùm trong quản lý rác thải nhựa tại các nước, trong đó có Việt Nam.

Bà Francesca Nardini - Phó Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam.

Một trong số những trọng tâm lớn là thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) mang tính bao trùm, đảm bảo lợi ích cho khu vực lao động phi chính thức - những người giữ vai trò quan trọng trong chuỗi thu gom và tái chế.

Bên cạnh đó, theo bà Francesca Nardini, dự án cũng đã cung cấp hỗ trợ cần thiết cho Việt Nam trong quá trình chuẩn bị và tham gia đàm phán hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa, qua đó khẳng định vai trò lãnh đạo của Việt Nam trên trường quốc tế.

“Trong bối cảnh hiệp ước toàn cầu về nhựa sắp tới, chúng tôi tin tưởng rằng Việt Nam và các quốc gia ASEAN sẽ tiếp tục đi đầu trong những nỗ lực đổi mới sáng tạo giảm nhựa, dựa trên nền tảng vững chắc mà EPPIC đã xây dựng,” bà bà Francesca Nardini chia sẻ.

Đánh giá cao nỗ lực đổi mới sáng tạo chấm dứt ô nhiễm nhựa của Việt Nam thông qua dự án EPPIC, ông Erlend Skutlaberg, Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Na Uy tại Hà Nội, nhấn mạnh: “Na Uy tự hào đã hỗ trợ EPPIC ngay từ những ngày đầu.”

Thực tế thời gian qua cho thấy EPPIC đã tiếp cận đa chiều, kết hợp đổi mới sáng tạo, xây dựng chính sách và hợp tác khu vực nhằm tăng cường phản ứng tại địa phương trước một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất hiện nay.

Những nỗ lực đổi mới giảm nhựa cũng được củng cố thông qua Quan hệ Đối thoại Khu vực giữa Na Uy và ASEAN. EPPIC là minh chứng rõ ràng cho thấy hợp tác khu vực có thể dẫn đến đổi mới và tạo ra tác động thực sự, góp phần giảm rác thải nhựa và quản lý bền vững đại dương - ở cấp địa phương, khu vực và quốc tế.

Tại sự kiện, các đại biểu cũng đã cùng nhìn lại hành trình đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nhựa giai đoạn 2020-2025, với những khuyến nghị quan trọng nhằm tăng cường đầu tư cho các cơ hội trong tương lai.

Ngoài ra, các phần trình bày, thuyết trình gọi vốn cũng đã giúp các nhà đổi mới tiếp xúc trực tiếp với doanh nghiệp, nhà đầu tư. Một trọng tâm khác của đổi mới và công nghệ là thị trường minh bạch cho vật liệu thứ cấp. Các chuyên gia từ Viện Chiến lược và Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, phối hợp với GIZ, đã chia sẻ cách thức giao dịch nhựa và dệt may thứ cấp qua các sàn giao dịch, mở ra cơ hội mới cho kinh tế tuần hoàn./.

Theo TTXVN