Trang bị kiến thức cho sinh viên trước vấn nạn lừa đảo trực tuyến

Trong kỷ nguyên số, không gian mạng mở ra cơ hội học tập, khám phá và sáng tạo vô tận, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với mỗi cá nhân, nhất là giới trẻ, học sinh, sinh viên khi các hình thức lừa đảo trực tuyến ngày càng bùng phát với nhiều chiêu trò tinh vi, khó lường. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc trang bị kỹ năng phòng vệ, xử lý tình huống cho học sinh, sinh viên để tự bảo vệ mình.

Chương trình “Tăng cường giáo dục kỹ năng phòng, chống lừa đảo cho sinh viên” của Trường Đại học Hồng Đức.

Thời gian qua, tại một số tỉnh, thành trong cả nước xảy ra tình trạng các đối tượng giả danh lực lượng công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện đe dọa, thao túng tâm lý; học sinh, sinh viên liên tục nhận được thông báo liên quan đến vụ án đang được điều tra rồi yêu cầu gia đình chuyển tiền chuộc người với tên gọi là “bắt cóc online”. Không ít sinh viên đã trở thành nạn nhân của những kịch bản lừa đảo được dựng sẵn từ “việc nhẹ, lương cao”, vay tiền online, chiêu trò trúng thưởng, quà tặng miễn phí, đầu tư ảo... tất cả đều hướng đến mục đích cuối cùng là chiếm đoạt tài chính. Nhằm ngăn chặn các hành vi lừa đảo, ngành giáo dục đã ban hành văn bản cảnh báo thủ đoạn tội phạm lợi dụng không gian mạng để dụ dỗ, lôi kéo học sinh, sinh viên; đồng thời yêu cầu các cơ sở giáo dục, đào tạo tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức phòng tránh cho người học.

Trước yêu cầu trên, Trường Đại học Hồng Đức đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng phòng vệ, xử lý tình huống cho sinh viên như: lồng ghép nội dung nhận diện lừa đảo, kỹ năng bảo mật và sử dụng mạng xã hội an toàn vào Tuần sinh hoạt công dân cho sinh viên đầu khóa và các học kỳ; tổ chức chuyên đề định kỳ với sự phối hợp của phòng chức năng Công an tỉnh giúp sinh viên hiểu rõ và nhận diện sớm các thủ đoạn lừa đảo mới. Cùng với đó, các phòng, ban chức năng của trường như: Phòng Học sinh, sinh viên, đoàn thanh niên, hội sinh viên, các khoa đào tạo đều sử dụng các kênh truyền thông của trường (website,

fanpage, zalo...) để kịp thời cảnh báo thủ đoạn lừa đảo tới đông đảo học viên, sinh viên.

Đặc biệt, mới đây, nhà trường đã tổ chức chương trình “Tăng cường giáo dục kỹ năng phòng, chống lừa đảo cho sinh viên”, với sự tham gia của gần 150 sinh viên. Chương trình phổ biến các hình thức lừa đảo trực tuyến hiện nay; kịch bản lừa đảo thường hướng đến sinh viên; kỹ năng nhận biết và phòng vệ thiết yếu; quy trình xử lý nhanh khi gặp tình huống nghi ngờ lừa đảo. Thông qua những câu chuyện thật, những tình huống giả định sinh động, sinh viên được trải nghiệm cảm giác bị lừa trong môi trường an toàn để từ đó rút ra bài học cho chính mình. Ngoài ra, các em còn được hướng dẫn kỹ năng phân biệt tin giả, nhận diện cuộc gọi, tin nhắn, email lừa đảo và quy trình báo cáo, xử lý khi gặp sự cố. Em Nguyễn Bảo Ngọc, sinh viên K27, Đại học Ngôn ngữ Anh, Khoa Ngoại ngữ, Trường Đại học Hồng Đức chia sẻ: “Chương trình đã giúp em hiểu thêm kiến thức thực tế và bổ ích về an toàn mạng. Qua phần chia sẻ của giảng viên, em nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, cảnh giác với các hình thức lừa đảo trực tuyến và sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm. Em sẽ lan tỏa những thông tin tích cực, đồng thời chủ động nâng cao hiểu biết để trở thành một công dân số an toàn và văn minh. Em cũng mong muốn những chương trình như thế này sẽ được tổ chức rộng rãi ở các trường phổ thông trong tỉnh”.

Cùng với Trường Đại học Hồng Đức, thời gian qua, các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh như: Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa... cũng đã quan tâm tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề, tăng cường công tác tuyên truyền trên mạng xã hội nhằm nâng cao kỹ năng phòng, chống lừa đảo cho sinh viên. Điều này cho thấy, việc giáo dục kỹ năng sống đang được các cơ sở giáo dục đại học xem là nhiệm vụ song hành cùng đào tạo tri thức.

Thực tế, lừa đảo qua mạng không chỉ là vấn đề tài chính mà còn là mối nguy đe dọa đến sự an toàn, niềm tin và tinh thần của người học. Trong khi đó, trẻ em, học sinh, sinh viên là đối tượng dễ bị tổn thương và cần được trang bị kiến thức, kỹ năng để tự bảo vệ mình trên môi trường mạng. Vì vậy, việc triển khai các giải pháp nhằm giúp học sinh, sinh viên tăng cường “sức đề kháng số” cần được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hiện nay. Đây vừa là nhiệm vụ trước mắt và cũng là lâu dài nhằm giúp các em nâng cao khả năng tự bảo vệ trước các rủi ro trực tuyến. Tuy nhiên, cùng với nhà trường, điều kiện tiên quyết để “đánh bại” những chiêu trò lừa đảo trực tuyến vẫn là mỗi học sinh, sinh viên cần tự nâng cao ý thức, sử dụng internet thông minh, nhân văn, có trách nhiệm để không trở thành nạn nhân của những “cái bẫy” công nghệ.

Bài và ảnh: Lê Phong