Tổng thống Zelensky thăm Mỹ vào thời điểm “nhạy cảm”

Ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump gặp Tổng thống Ukraine Zelensky lần đầu tiên sau 5 năm. Chương trình nghị sự cuộc hội đàm gồm những vấn đề gì và phải chăng Tổng thống Zelensky đang cố gắng tác động cuộc bầu cử Mỹ?

Nội dung chương trình nghị sự

Ngày 27/9, Tổng thống Ukraine Zelensky đã gặp cựu Tổng thống Mỹ, ứng cử viên đảng Cộng hòa cho cuộc chạy đua vào Nhà Trắng vào tháng 11 tới, Donald Trump. Cuộc gặp diễn ra tại Tháp Trump trên Đại lộ số 5 ở New York - vì lý do này, Tổng thống Ukraine Zelensky đã kéo dài chuyến thăm Mỹ thêm một ngày. Mục tiêu chính của cuộc gặp, cũng như chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Zelensky nói chung, là trình bày với lãnh đạo Mỹ về “kế hoạch chiến thắng” của Ukraine, trong đó, thuyết phục phương Tây “bật đèn xanh” cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa phương Tây tấn công sâu vào lãnh thổ nước Nga. Ngay trước cuộc hội đàm với ông Zelensky, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã phê duyệt gói hỗ trợ quân sự mới trị giá 8 tỷ USD cho Kiev, trong đó có cả bom lượn AGM-154 JSOW để trang bị cho các máy bay chiến đấu F-16, nhưng không đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về việc dỡ bỏ các hạn chế đối với sử dụng vũ khí tầm xa. Theo Politico, Chính quyền Tổng thống Joe Biden vẫn đang xem xét yêu cầu của Kiev, song Lầu Năm Góc cho rằng việc cho phép sử dụng tên lửa tầm xa để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga khó có thể mang lại lợi thế chiến lược cho quân đội Ukraine trên chiến trường, đồng thời đẩy nguy cơ xung đột quân sự giữa Nga và phương Tây lên nấc thang mới.

Trong một tuyên bố ngắn với các phóng viên trước cuộc họp, ông Trump khoe rằng ông có “mối quan hệ rất tốt” với cả Tổng thống Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin, đồng thời hứa sẽ “nhanh chóng giải quyết cuộc xung đột Ukraine” nếu ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 11 năm nay.

Xuất hiện bên cạnh ông Zelensky sau đó, ông Trump nói: “Tôi đã biết thêm được rất nhiều điều, nhưng tôi nghĩ rằng tôi không thay đổi quan điểm rằng cả hai chúng tôi đều muốn cuộc xung đột này kết thúc và một thỏa thuận công bằng được thực hiện”. Khi được hỏi ông sẽ làm thế nào để đạt được điều này, ông Trump cho rằng “còn quá sớm để nói về điều đó”. “Tôi có ý tưởng của riêng mình, và tôi chắc chắn rằng Tổng thống Zelensky cũng có ý tưởng của riêng ông ấy”, ông nói thêm.

Về phần mình, Tổng thống Zelensky cũng khẳng định rằng ông muốn xung đột được giải quyết nhanh chóng, song đã loại trừ khả năng làm điều này thông qua đàm phán. Đầu tuần này, ông đã trình lên Tổng thống Mỹ Joe Biden một “kế hoạch chiến thắng”, điều được ông tuyên bố là “lộ trình đánh bại Nga về mặt quân sự”. Mặc dù nội dung “kế hoạch chiến thắng” của ông Zelensky hiện chưa được công bố, tờ The Times tiết lộ kế hoạch này bao gồm 4 điểm: Tiếp tục cuộc tấn công vào vùng Kursk của Nga, yêu cầu phương Tây đảm bảo an ninh theo kiểu NATO cho Ukraine, cung cấp vũ khí tiên tiến hơn và tăng cường hỗ trợ tài chính quốc tế cho nước này.

Chuyến thăm không được đảng Cộng hòa chào đón

Truyền thông phương Tây nhận định rằng, cuộc gặp giữa Tổng thống Zelensky và ông Trump gần như thất bại. Tạp chí Time đưa tin, Tổng thống Zelensky không đồng ý gặp cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tại dinh thự Mar-a-Lago của ông Trump, vì đây có thể được coi là biểu hiện ủng hộ ông Trump trong cuộc bầu cử. Thay vào đó, Kiev yêu cầu chọn một nền tảng trung lập để đàm phán, một động thái mà đảng Cộng hòa cho rằng ông Zelensky không muốn làm “phật lòng” đảng Dân chủ.

Trong khuôn khổ chuyến thăm Mỹ, Tổng thống Zelensky đã đến thăm một nhà máy vũ khí ở Scranton, hoạt động đầu tiên và được truyền thông Mỹ đưa tin rầm rộ. Điều này khiến đảng Cộng hòa không khỏi tức giận; bởi lẽ, Tổng thống Joe Biden sinh ra và lớn lên ở thành phố này, và Pennsylvania là một trong 7 bang xung đột mà kết quả của cuộc bỏ phiếu có thể ảnh hưởng đáng kể đến cơ hội trở lại Nhà Trắng của ông Trump. Hơn nữa, trong chuyến đi, ông Zelensky còn đi cùng với Thống đốc bang Pennsylvania Joshua Shapiro, người có tên trong danh sách rút gọn để đề cử phó tổng thống của đảng Dân chủ và các đại diện khác của đảng Dân chủ.

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson viết trên mạng xã hội X rằng, việc không có thành viên đảng Cộng hòa nào được mời tới sự kiện cho thấy chuyến tham quan như một động thái được thiết kế để giúp đỡ đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử sắp tới. Trong khi đó, Ủy ban Giám sát Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát đã tuyên bố sẽ điều tra xem liệu chuyến đi của ông Zelensky có phải là một nỗ lực nhằm can thiệp bầu cử, thúc đẩy chiến dịch tranh cử của bà Harris hay không. Theo các nhân vật chủ chốt của đảng Cộng hòa, rõ ràng ông Zelensky đã thiếu nhạy bén chính trị khi thực hiện chuyến thăm Mỹ ngay trước thềm cuộc bầu cử tổng thống. Trong chuyến thăm, ông Zelensky đã cố gắng thể hiện sự ủng hộ của mình đối với Chính quyền Tổng thống Biden và đảng Dân chủ. Và cuộc gặp của ông với cựu Tổng thống Donald Trump cũng không thể giúp xoa dịu được “sự bất mãn” của đảng Cộng hòa.

Bản thân ông Trump không bình luận về chuyến đi của Tổng thống Zelensky tới Pennsylvania, nhưng đã nhiều lần chỉ trích nhà lãnh đạo Ukraine trong tuần này. Ngày 24/9, tại một sự kiện ở Georgia, ông Trump đã gọi ông Zelensky là “nhà bán hàng giỏi nhất thế giới”, vì “mỗi lần đến Mỹ và mang về hàng tỷ USD” (kể từ tháng 2/2022, Mỹ đã viện trợ 60 tỷ USD cho Ukraine), và cũng nghi ngờ việc Kiev sẽ giành chiến thắng trên chiến trường.

Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ có ý nghĩa quyết định đối với Kiev?

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Zelensky diễn ra chỉ vài tuần trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, mà kết quả của nó sẽ tác động rất lớn tới cuộc xung đột Nga - Ukraine. Ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump đã nhiều lần chỉ trích Chính quyền Tổng thống Joe Biden vì hỗ trợ tài chính và quân sự quá mức cho Kiev, đồng thời hứa sẽ chấm dứt xung đột “trong vòng 24 giờ”; và dường như cách tiếp cận của ông Trump có vẻ như không được Kiev chào đón. Tờ Washington Post cho rằng, trong các cuộc trò chuyện riêng, ông Trump nói rằng ông có kế hoạch buộc Ukraine phải từ bỏ một phần lãnh thổ của mình. Trong khi đó, ứng viên Phó Tổng thống của đảng Cộng hòa, JD Vance nói rằng kế hoạch hòa bình của đảng Cộng hòa đảm bảo tình trạng không liên kết của Ukraine, Nga duy trì quyền kiểm soát các khu vực mới và tạo ra một khu phi quân sự dọc theo đường liên lạc.

Ngay trước cuộc hội đàm giữa ông Trump và Tổng thống Zelensky, Tạp chí Time đã đăng tải bài viết mô tả quan điểm, lập trường của Kiev về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Theo ấn phẩm, dù kết quả của cuộc bầu cử như thế nào thì với Ukraine, tình hình sẽ trở nên xấu hơn. “Bà Harris sẽ tiếp tục đường lối “thận trọng và thiếu quyết đoán” của chính quyền Biden, trong khi nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump sẽ mang theo cả rủi ro và cơ hội”.

Truyền thông phương Tây nhận định rằng, nếu ông Trump giành chiến thắng, rạn nứt trong quan hệ đồng minh giữa Mỹ và các nước châu Âu một lần nữa sẽ bộc lộ, và đối với vấn đề Ukraine, các gói viện trợ tài chính từ Mỹ sẽ khó được bảo đảm. Về lý thuyết, ông Trump có thể thực hiện một số bước đi quyết liệt để ngăn chặn cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Hùng Anh (CTV)