Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội thẩm Nhân dân

Thời gian qua, Hội thẩm Nhân dân (HTND) 2 cấp trên địa bàn tỉnh đóng vai trò quan trọng trong công tác xét xử, góp phần thực thi công lý, đảm bảo tính khách quan, công bằng, đưa ra các bản án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Toàn cảnh hội nghị tổng kết công tác Hội thẩm Tòa án Nhân dân tỉnh nhiệm kỳ 2016-2021.

Hiện toàn tỉnh có gần 600 HTND; trong đó, cấp tỉnh 32 người, cấp huyện, thị xã, thành phố có từ 15 - 22 người. Đa số các vị HTND đều có trình độ cử nhân luật và hoạt động kiêm nhiệm trong các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh, huyện như: ủy ban MTTQ, liên đoàn lao động, hội nông dân, hội phụ nữ... Để nâng cao chất lượng hoạt động của HTND, Thường trực HĐND tỉnh và Thường trực HĐND các huyện, thị xã, thành phố luôn chú trọng giám sát, kiểm tra, đôn đốc tòa án Nhân dân (TAND) tổ chức tập huấn nghiệp vụ xét xử, trang bị các văn bản pháp luật cần thiết phục vụ cho công tác xét xử, cũng như đảm bảo các điều kiện để HTND nghiên cứu hồ sơ, thanh toán chế độ theo luật định. Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành nghị quyết quy định mức hỗ trợ đối với HTND cấp tỉnh từ nguồn ngân sách của tỉnh. Ngoài ra, các cơ quan, tổ chức, đoàn thể có cán bộ, công chức là hội thẩm tạo điều kiện về thời gian, công việc để các hội thẩm tham gia xét xử khi được phân công và các hoạt động tập huấn nghiệp vụ.

Bên cạnh đó, TAND hai cấp trong tỉnh luôn tạo điều kiện để các vị HTND đều được phân công xét xử. Trong đó, hàng năm TAND tỉnh duy trì 2 đợt tập huấn nghiệp vụ cho các vị HTND trong toàn ngành. Nội dung tập huấn tập trung phổ biến, triển khai các quy định mới về lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính; trao đổi những kinh nghiệm và giải đáp những vấn đề còn vướng mắc trong công tác xét xử các loại án để HTND áp dụng có hiệu quả vào thực tiễn công tác xét xử. Ngoài ra, TAND tỉnh còn thường xuyên trang bị các bộ luật cơ bản và các văn bản pháp luật mới, bố trí nơi nghiên cứu hồ sơ, trang phục cho HTND khi tham gia xét xử... Do đó, khi được phân công làm nhiệm vụ xét xử, các hội thẩm thực hiện đúng chức năng, thẩm quyền theo quy định của pháp luật, có quan điểm rõ ràng, độc lập, góp phần cùng hội đồng xét xử đưa ra phán quyết đúng pháp luật. Đặc biệt, trong quá trình xét xử các vụ án điểm, án hình sự có tính chất điển hình về tội danh, hành vi phạm tội, các vụ án rất nghiêm trọng, được dư luận quan tâm, các loại tội phạm đang có xu hướng gia tăng, gây bức xúc trong Nhân dân như: xâm hại trẻ em, mua bán trái phép chất ma túy, giết người..., các HTND đã phân tích, giải thích chính sách, pháp luật cho bị cáo và người tham dự phiên tòa, nhất là với đối tượng thanh, thiếu niên hiểu rõ, nhận biết được hành vi vi phạm pháp luật để điều chỉnh hành vi, tránh vi phạm pháp luật. Chỉ tính riêng đối với Đoàn hội thẩm TAND tỉnh, nhiệm kỳ 2016-2021 đã tham gia xét xử 1.342 vụ án các loại với tổng số 3.598 lượt hội thẩm tham gia; trong đó 561 vụ án hình sự; 427 vụ án hành chính; 227 vụ án kinh doanh thương mại, lao động...

Tuy nhiên, thẳng thắn nhìn nhận thực tế, công tác HTND vẫn còn những hạn chế nhất định. Bởi HTND còn mang tính kiêm nhiệm và đa số là lãnh đạo các cơ quan, ban, ngành nên công việc khá nhiều, ít thời gian tham gia xét xử. Từ đó, dẫn đến việc các HTND tham gia xét xử không đều. Bên cạnh đó, do đặc thù kiêm nhiệm, chủ yếu tập trung vào công việc chuyên môn, nên không ít HTND không có nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu tham gia xét xử; thậm chí, một số HTND khi tham gia xét xử khá “mờ nhạt”, chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình...

Ông Lê Minh Trực, Trưởng Đoàn hội thẩm TAND tỉnh cho biết, để khắc phục những hạn chế thời gian qua, HTND sẽ chủ động hơn khi tham gia xét xử theo lịch của tòa án và tích cực nghiên cứu hồ sơ trước khi mở phiên tòa, chủ động xét hỏi làm rõ nội dung vụ án tại phiên tòa. Đồng thời, tham gia đầy đủ các lớp tập huấn nghiệp vụ, hội thảo, chuyên đề, phiên tòa rút kinh nghiệm để không ngừng nâng cao kỹ năng xét xử. Đoàn HTND sẽ phối hợp chặt chẽ với TAND tỉnh để tổ chức sơ kết, tổng kết, đánh giá công tác đúng quy định và đảm bảo chế độ, chính sách, khen thưởng cho các hội thẩm tích cực tham gia xét xử. Ngoài ra, sẽ kiến nghị với thủ trưởng các đơn vị có HTND tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện cho hội thẩm tham gia xét xử.

Bài và ảnh: Lê Quốc