Huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới ở vùng cao Quan Sơn

Về thăm bản Hậu - bản NTM kiểu mẫu của xã Tam Lư (Quan Sơn), chúng tôi được ông Hà Văn Nhượng, Bí thư chi bộ, trưởng bản Hậu cho biết: Bản Hậu phần lớn là người Thái. Đảng ủy, UBND xã Tam Lư đã lãnh đạo, chỉ đạo bản Hậu bảo vệ và phát triển rừng gắn với bảo vệ phên dậu Tổ quốc. Đến nay, bản Hậu đã trồng được 268ha vầu, 138ha luồng, cung cấp nguyên liệu cho các cơ sở chế biến.

Rừng vầu ở xã Tam Lư được bảo vệ, chăm sóc phát triển tốt.

Do bảo vệ, chăm sóc đúng kỹ thuật, măng khỏe, mọc nhiều. Hầu hết các hộ dân trong bản đều có nguồn thu ổn định từ vầu và luồng, bình quân khoảng 20 triệu đồng/ha/năm. 130 hộ/tổng số 160 hộ của bản Hậu chăn nuôi gia súc, gia cầm, nâng cao thu nhập. Cuộc sống của bà con dân bản khấm khá hơn, tin tưởng và ủng hộ chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, chung tay cùng chính quyền địa phương xây dựng thành công bản NTM kiểu mẫu vào năm 2020.

Tam Lư là xã đầu tiên của huyện Quan Sơn và là xã biên giới thuộc Chương trình 135 đầu tiên của tỉnh Thanh Hóa hoàn thành XDNTM vào năm 2018. Hiện nay, xã đã và đang tập trung tuyên truyền, vận động Nhân dân XDNTM nâng cao. Cán bộ và Nhân dân trong xã nhận thức rõ cơ chế vận hành của Chương trình XDNTM nâng cao là “dân làm, dân hưởng thụ, lấy sức dân để lo cho dân”. Không những đã khắc phục tư tưởng trông chờ, ỷ lại mà còn tích cực học hỏi, tham quan, chủ động xây dựng nhiều mô hình phát triển kinh tế rừng, chăn nuôi dưới tán rừng cho thu nhập khá cao. Người dân đã có ý thức chủ động trong công tác bảo vệ môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm; phát triển sản xuất hàng hóa mang lại hiệu quả kinh tế khá cao. Xã Tam Lư hiện có hơn 2.082ha rừng vầu, 1.600ha rừng luồng phát triển tốt. Công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả. Toàn xã có 15 cơ sở chế biến lâm sản, không những thu mua nguyên liệu cho người dân mà còn giải quyết việc làm, thu nhập ổn định cho gần 200 lao động trực tiếp và 600 lao động gián tiếp.

Năm 2024 giá trị sản xuất lâm nghiệp của xã đạt hơn 20,5 tỷ đồng. Tổng đàn gia súc phát triển với 306 con trâu, bò; 1.330 con lợn, dê và hàng chục ngàn con gia cầm; thu nhập bình quân đầu người của xã đạt 36 triệu đồng. Cơ sở hạ tầng tiếp tục được quan tâm đầu tư. Chất lượng hoạt động văn hóa - xã hội hiệu quả, các chính sách xã hội được thực hiện đầy đủ, kịp thời. Quốc phòng, an ninh ổn định, an ninh biên giới, an ninh rừng được đảm bảo; công tác đối ngoại được trao đổi thông tin thường xuyên. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được nâng lên và hoạt động hiệu quả. Phong trào thực hiện nếp sống văn hóa, phong trào hiến đất mở rộng đường giao thông, đảm bảo vệ sinh môi trường, tích cực xây dựng hàng rào xanh, phát triển sản phẩm OCOP, xây dựng địa bàn không có tội phạm và tệ nạn ma túy... ngày càng lan tỏa. Xã Tam Lư đã đạt 9/19 tiêu chí NTM nâng cao.

Huyện Quan Sơn đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ để xã Tam Lư phấn đấu về đích NTM nâng cao vào tháng 6/2025. Ngay từ đầu năm 2025, nhiều dự án (DA) hạ tầng đã và đang triển khai đầu tư xây dựng như DA xây cầu cứng qua sông Lò (tại bản Hậu); DA nâng cấp đường từ Quốc lộ 217 đi các xã: Tam Lư, Tam Thanh; DA đường giao thông từ bản Hậu đi bản Tình (xã Tam Lư). Ngoài ra, một số DA đường giao thông liên bản, nội bản, công trình nước sinh hoạt tập trung... đang khẩn trương triển khai thi công.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về XDNTM, cấp ủy, chính quyền huyện Quan Sơn đã tập trung tuyên truyền để cán bộ và Nhân dân trên địa bàn nhận thức rõ cơ chế vận hành của chương trình XDNTM là “dân biết, dân làm, dân hưởng thụ, lấy sức dân để lo cho dân”. Các cấp ủy đảng, chính quyền đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn chỉ đạo và hỗ trợ thực hiện. Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia huyện luôn sâu sát cơ sở, nắm chắc tình hình, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, động viên các xã chủ động khắc phục khó khăn, huy động mọi nguồn lực XDNTM. Được sự quan tâm, động viên, hỗ trợ kịp thời thông qua các cơ chế, chính sách hỗ trợ, lồng ghép các chương trình, dự án của các cấp, ban, ngành đã giúp bà con trong bản làm đường giao thông, cải thiện vệ sinh môi trường, xóa nhà tranh, tre dột nát; hỗ trợ bò, lợn, gà giống giúp bà con phát triển sản xuất,... Không chỉ hỗ trợ về mặt vật chất, Huyện ủy, UBND huyện còn cử cán bộ về “cắm bản” cùng ăn, cùng ở để trực tiếp vận động, cầm tay chỉ việc người dân phát triển chăn nuôi, mở rộng diện tích trồng vầu, xóa đói, giảm nghèo, vươn lên làm giàu, bảo vệ môi trường, tạo không gian thông thoáng, cảnh quan môi trường sáng - xanh - sạch - đẹp, góp phần XDNTM cho huyện vùng cao Quan Sơn.

XDNTM phải huy động lồng ghép tất cả các nguồn lực. Bên cạnh nguồn vốn hỗ trợ từ Trung ương, tỉnh, huyện, thu hút từ doanh nghiệp thì nguồn vốn đối ứng của địa phương đóng vai trò chủ đạo. Tổng số vốn huy động XDNTM từ năm 2021 đến tháng 12/2024 toàn huyện đạt 1.410 tỷ 636 triệu đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương 94 tỷ 628 triệu đồng; ngân sách tỉnh 47 tỷ 550 triệu đồng; ngân sách huyện 5 tỷ 480 triệu đồng; ngân sách xã 1 tỷ 700 triệu đồng. Số vốn còn lại là lồng ghép từ các chương trình, dự án, Nhân dân đóng góp, vốn đầu tư của doanh nghiệp, hợp tác xã, vay tín dụng.

Từ nguồn vốn huy động, huyện, các xã, Nhân dân đã đầu tư xây dựng mới, nâng cấp các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, như: giao thông, hệ thống điện, thủy lợi, nhà văn hóa, nhà ở...; đầu tư phát triển sản xuất. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội khu vực nông thôn trên địa bàn huyện Quan Sơn đã được đầu tư xây dựng, tạo ra diện mạo mới cho khu vực nông thôn miền núi, từng bước đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống người dân.

Huyện Quan Sơn đã cơ cấu lại ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và xác định các lĩnh vực mũi nhọn, các sản phẩm chủ lực, có lợi thế và tiềm năng phát triển nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Tập trung chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao gắn với xây dựng sản phẩm OCOP.

Một số mô hình sản xuất nông nghiệp bước đầu đem lại hiệu quả kinh tế khá cao, điển hình như nuôi cá tầm ở xã Sơn Điện, mô hình nuôi cá lồng, gia cầm ở xã Trung Xuân, nuôi vịt ở xã Sơn Hà... Huyện đang triển khai sản xuất mô hình trồng khoai mán lòng vàng tại xã Na Mèo, để đánh giá hiệu quả, nhân ra diện rộng. Hiện nay, huyện Quan Sơn đã có 2/11 xã về đích NTM; 57/83 bản đạt chuẩn NTM; 10 bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Toàn huyện đã có 13 sản phẩm OCOP 3 sao. Trong tháng 5/2025, huyện hoàn tất các thủ tục để được công nhận thêm 2 sản phẩm OCOP 3 sao (thịt bò sấy gác bếp Trường Vân và thịt lợn sấy gác bếp Trường Vân của xã Tam Lư).

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Hà Văn Toản, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: “Huyện đã và đang tập trung dồn lực để lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ các giải pháp, từ nay đến giữa năm 2025, Quan Sơn phấn đấu có 1 xã về đích NTM nâng cao (xã Tam Lư), 1 xã về đích NTM (xã Mường Mìn), 2 bản về đích NTM, 2 bản về đích NTM kiểu mẫu. Phát huy kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế XDNTM trong giai đoạn vừa qua, đi sâu vào chất lượng, tiếp tục xác định lấy thôn, bản là đơn vị hạt nhân trong XDNTM gắn với nâng cao chất lượng các tiêu chí XDNTM bền vững, hiệu quả”.

Bài và ảnh: Ngọc Toàn