Thông tin giả (fake news) và trào lưu sống ảo của giới trẻ hiện nay

Với mục đích thể hiện, cố tình gây sự chú ý nhưng lại thiếu hiểu biết, thiếu ý thức đã dẫn tới tình trạng nhiều thanh, thiếu niên đăng tải những thông tin bịa đặt, thông tin giả. Thực trạng đó đã gây ra những tác hại xấu, tiêu cực cho cộng đồng xã hội và khiến không ít trường hợp bị xử phạt, thậm chí vướng vào vòng lao lý.

Công an huyện Nga Sơn triệu tập em Trương Y.L. (sinh năm 2006, trú tại xã Nga Thiện) cùng người giám hộ để xử lý về hành vi đăng tải thông tin bịa đặt trên facebook về dịch COVID-19 (tháng 2 - 2020).

Trên địa bàn tỉnh, trong tháng 2 và đầu tháng 3-2020, các cơ quan chức năng, các địa phương đã điều tra, làm rõ và xử phạt hàng chục trường hợp đăng tải thông tin không chính xác, bịa đặt về dịch COVID-19 khiến dư luận hoang mang, gây ảnh hưởng xấu tới công tác phòng chống dịch của các địa phương. Nga Sơn là một trong những huyện đã tích cực điều tra, phát hiện và xử lý các trường hợp đăng tải thông tin bịa đặt về dịch COVID-19. Theo Công an huyện Nga Sơn, điều đáng lo ngại hiện nay là phần lớn các trường hợp vi phạm đều là giới trẻ. Thậm chí có cả những em học sinh đang ở độ tuổi THCS vì muốn thể hiện mình, câu view trên mạng xã hội, nên đã đăng tải những thông tin bịa đặt, gây tác động xấu tới dư luận xã hội tại địa bàn. Tất cả các trường hợp vi phạm đều được công an huyện xử lý nghiêm khắc; đồng thời cũng tuyên truyền, giáo dục để những người vi phạm nhận thức rõ hành vi sai phạm. Với những thanh, thiếu niên vi phạm chưa đủ 18 tuổi, công an huyện đã yêu cầu phụ huynh phải viết cam kết không để con em mình tái phạm. Các trường hợp vi phạm là các em học sinh, cơ quan công an đều củng cố hồ sơ, gửi thông tin về nhà trường để tăng cường công tác giáo dục. Trước thực trạng nhiều thanh, thiếu niên vì thiếu hiểu biết, thiếu ý thức, lại chưa được quan tâm giáo dục, định hướng của gia đình; từ đầu năm 2020 đến nay, công an huyện, phòng giáo dục – đào tạo, huyện đoàn đã cùng phối hợp với các trường trên địa bàn, tổ chức các đợt sinh hoạt, tuyên truyền. Nội dung trọng tâm của các đợt sinh hoạt là nâng cao ý thức, nhận thức về pháp luật cho thanh, thiếu niên, học sinh về việc sử dụng mạng xã hội; đăng tải các thông tin trên mạng xã hội sao cho không vi phạm pháp luật. Theo lãnh đạo Công an huyện Nga Sơn, đây là việc cấp bách cần làm hiện nay, để kịp thời ngăn chặn tình trạng sống ảo của một bộ phận thanh, thiếu niên; đồng thời cũng là giải pháp để răn đe, thực thi sự tôn nghiêm của pháp luật.

Sự phát triển và phổ biến của mạng xã hội hiện nay đã làm tăng mức độ sống ảo của giới trẻ khi vẫn có nhiều trường hợp đăng tải những thông tin thất thiệt, bịa đặt gây tác hại không nhỏ cho xã hội. Thêm vào đó, sự thiếu hiểu biết, không kiểm chứng thông tin chính thống và nạn a dua càng làm cho thực trạng thông tin giả (fake news) trở nên phức tạp hơn. Các cơ quan chức năng đã tăng cường xử lý hàng chục trường hợp với mức phạt nặng, có tính răn đe nhưng các trường hợp vi phạm dường như không thuyên giảm. Đối tượng vi phạm còn mở rộng hơn, có cả công nhân, cán bộ... Có trường hợp nữ công nhân ở TP Thanh Hóa lên mạng xã hội loan tin về dịch bệnh COVID-19, rồi lôi kéo những công nhân khác nghỉ việc. Hay trường hợp một nữ thanh niên trú tại huyện Thiệu Hóa đã đăng tải thông tin thất thiệt về một vụ bắt cóc trẻ em xảy ra ở huyện Vĩnh Lộc, khiến dư luận không khỏi hoang mang. Hay một số trường hợp đăng tải thông tin bịa đặt về các đối tượng bôi đen mặt, cầm đầu gà đi xin tiền đã về đến huyện Thạch Thành và một số địa phương khác, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình trật tự an toàn xã hội.

Trên đây là những ví dụ điển hình về tình trạng thông tin giả lan tràn ngày càng nhiều trên mạng xã hội (facebook) hiện nay. Tất cả các trường hợp nói trên đều bị cơ quan chức năng xử phạt nghiêm khắc. Mục đích đăng tải thông tin bịa đặt, thông tin giả trên mạng xã hội của tất cả các trường hợp vi phạm nói trên đều có một điểm chung là để thể hiện bản thân một cách lệch lạc, thu hút sự chú ý của dư luận để “kiếm” nhiều lượt thích (like), chia sẻ, bình luận mà không nhận thức được những tác hại nghiêm trọng của những fake news đối với cộng đồng, xã hội. Thậm chí, có những trường hợp tuổi đời chưa đủ 18 nhưng đã lập ra nhiều trang fanpage, nhóm chuyên đăng tải những tin, ảnh nóng nhưng lại thiếu kiểm chứng độ chính xác của thông tin và đã bị các cơ quan chức năng xử phạt nghiêm khắc. Điều này cũng khẳng định thực trạng đáng lo ngại của trào lưu sống ảo trong giới trẻ hiện nay, nhất là độ tuổi thanh, thiếu niên.

Trao đổi với chúng tôi về thực trạng trên, đồng chí Nguyễn Hữu Tuất, Phó Bí thư Tỉnh đoàn Thanh Hóa, cho biết: Trong tháng 3 – Tháng Thanh niên năm 2020, bên cạnh các hoạt động xung kích như thường lệ, Tỉnh đoàn đã chỉ đạo các cấp bộ đoàn trên địa bàn toàn tỉnh đưa nội dung giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các đối tượng là thiếu niên, đoàn viên, thanh niên, học sinh không đăng tải những thông tin bịa đặt, thất thiệt gây tác hại cho xã hội, vi phạm pháp luật. Đây cũng là nội dung mà đoàn thanh niên phối hợp với các trường học để tuyên truyền, giáo dục, trong đó vai trò của các đoàn viên, thanh niên tại cơ sở là rất quan trọng. Bên cạnh đó, các buổi sinh hoạt đoàn cũng sẽ lồng ghép nội dung này, có mời thêm đại diện các tổ chức chính trị - xã hội, các gia đình tham gia để tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức cho các em.

Trong thời gian tới, Công an tỉnh Thanh Hóa, Sở Thông tin và Truyền thông, các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục tăng cường công tác xử phạt nghiêm khắc các trường hợp đăng tải thông tin bịa đặt, thất thiệt gây tác động xấu, tiêu cực cho xã hội, cũng như tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội, đúng theo tinh thần của Luật An ninh mạng đã có hiệu lực. Bên cạnh đó, vai trò của gia đình, nhà trường phải được đặt lên hàng đầu để thanh, thiếu niên, học sinh có nhận thức đầy đủ, đúng định hướng về việc đăng tải thông tin trên mạng xã hội. Bản thân các em thanh, thiếu niên, học sinh cần tự trang bị cho mình những kiến thức về pháp luật, để tránh vấp phải những hành vi vi phạm pháp luật và cũng là để bảo vệ chính mình, tránh xa trào lưu “sống ảo” với fake news hiện nay.

Bài và ảnh: Mạnh Cường