Người dân miền núi kiếm tiền triệu từ lá dong dịp tết

Hằng năm, vào dịp gần Tết nguyên đán, nhu cầu lá dong tăng cao, người dân các huyện miền núi Lang Chánh, Quan Sơn, Quan Hóa, Mường Lát… có thể kiếm tiền triệu từ việc vào rừng hái lá dong về bán.

Người dân bản Chiềng Căm, xã Hiền Kiệt (Quan Hóa) nhập lá dong cho hộ thu mua ngay trong bản. (Ảnh: Hoàng Giang)

Những ngày này, nhiều người dân bản Chiềng Căm, xã Hiền Kiệt, huyện Quan Hóa tạm gác việc nương rẫy, vào rừng cắt lá dong về bán. Anh Vi Văn Tiến, bản Chiềng Căm, xã Hiền Kiệt, cho biết: Bắt đầu từ khoảng 10-12 âm lịch, người dân bắt đầu vào rừng hái lá dong nhập cho thương lái. Người dân thường tập trung đi hái rộ vào khoảng thời gian từ 15 đến 22-12 âm lịch. Mỗi ngày, người dân vào rừng từ tờ mờ sáng đến chiều mới về, hái được khoảng 1.000 lá dong, với giá 200 đồng/lá. Trung bình mỗi người vào dịp Tết có thể kiếm được vài triệu từ việc hái lá dong rừng.

Người dân xã Yên Thắng (Lang Chánh) vào rừng hái lá dong bán trong dịp Tết. (Ảnh: Hoàng Giang)

Là hộ nhiều năm thu mua lá dong của người dân trong bản, anh Hà Văn Nới, bản Chiềng Căm, xã Hiền Kiệt, cho biết thêm: Mỗi ngày, tôi thu mua hàng nghìn bó lá dong của bà con trong bản. Sau đó, tập kết lại khoảng vài ngày để thương lái đưa về xuôi. Thường khoảng 25-12 âm lịch, thương lái sẽ thu mua chuyến cuối. Vì vậy, người dân nơi đây đang tập trung đi cắt lá dong để kịp bán cho thương lái.

Để hái được lá dong, người dân phải đi vào sâu trong rừng. (Ảnh: Hoàng Giang)

Ở huyện miền núi Quan Sơn, thời điểm cuối năm cũng là lúc nhiều gia đình rủ nhau vào dọc những cánh rừng già ven suối dưới chân đỉnh Pù Mằn, Pa Lanh... mang "hương vị tết" về nhà. Để lấy được những bó lá dong ưng ý, những người dân ở đây phải đi xe máy vào bìa rừng, rồi đi bộ quãng đường khá xa, băng qua nhiều ngọn đồi, khe suối gập ghềnh ít nhất phải 3-5km. Theo “quy ước”, cứ 25 tàu lá, họ bó thành một bó nhỏ, 4 hoặc 8 bó nhỏ buộc thành một "bum". Người ta dùng lá cây bum, "bum" kín bó lá dong nhằm tránh nắng, gió, mưa gây hư hỏng. Về nhà, đặt phần cuống vào chậu nước sạch được thay thường xuyên, nhờ đó mà lá dong xanh rất lâu, không bị úa vàng. Nếu bảo quản đúng cách, lá dong có thể để được hơn 1 tháng mà vẫn xanh, tươi.

(Ảnh: Ngọc Huynh)

Theo những người đi lấy lá dong rừng chuyên nghiệp, vùng rừng núi chạy dọc đỉnh Pù Mằn, Pa Lanh thuộc địa phận các xã Sơn Hà, Tam Lư, Tam Thanh, Sơn Điện - là vựa lá dong lớn nhất của cả huyện, nơi đây vẫn còn các khu rừng già, điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu rất phù hợp cho cây dong phát triển.

Cây dong lấy lá là loài thực vật thân thảo, cao trung bình từ 1 - 1,5m. Cây ưa mọc dưới tán rừng già có độ ẩm cao, đẻ nhánh khỏe. Mỗi năm, một cây có thể đẻ ra hàng chục nhánh, mỗi nhánh cho thu hoạch từ 6 - 7 tàu lá. Lá dong có thể cho thu hoạch quanh năm, lá mọc tầm hai tháng là cắt được. Cây lá dong có hai loại, dong lông hay còn gọi là lá dong tẻ, còn dong nếp có hai mặt đều nhẵn nên người ta thường dùng để gói các loại bánh.

(Ảnh: Hoàng Giang)

Trước kia, khi các cánh rừng già ở Pù Mằn, Pa Lanh xanh bạt ngàn, lá dong cũng nhiều vô kể. Một vụ tết, mỗi gia đình ở đây có thể lấy được vài chục vạn tàu lá dong về bán. Giờ đây, diện tích rừng già bị thu hẹp vì nhiều lý do nên sản lượng giảm đi, việc lấy lá dong bán cho khách hàng không còn được chủ động, bền vững như trước. Vì vậy, mấy năm gần đây, một số gia đình ở bản Tình, xã Tam Lư đã đưa cây lá dong trên rừng về trồng thử nghiệm quanh nhà. Điển hình như gia đình chị Lò Thị Lan nhân trồng được tới 10 nghìn khóm dong trên diện tích 2 sào đất vườn rừng. Chị Lan trồng dong xen kẽ dưới tán rừng, tán vườn cây ăn quả theo phương châm vừa chống được cỏ dại, vừa tiết kiệm đất, tạo độ ẩm cho cây trồng phát triển. Nhờ có vườn dong tại nhà nên gia đình chị có lá dong bán quanh năm cho những người gói bánh chưng, bánh tẻ chuyên nghiệp với giá thấp hơn là dong thu hái trong rừng. Mỗi năm, gia đình chị thu nhập hàng chục triệu đồng.

Bà Hà Thị Mạnh, bản Piềng Khóe, xã Tam Lư (Quan Sơn) thu hoạch lá dong được trồng trong vườn nhà. (Ảnh: Ngọc Huynh)

Bà Hà Thị Mạnh, một người có kinh nghiệm trong việc trồng cây lá dong ở bản Piềng Khóe, xã Tam Lư khẳng định, cây lá dong rất dễ trồng. Mỗi năm cây đẻ nhánh theo cấp số nhân. Cây cũng ít mắc sâu bệnh, chỉ chú ý phòng sâu cuốn lá là được. Mật độ trồng 1m2/khóm, sau một năm cây cho thu hoạch. Hàng năm, sau khi thu hoạch đại trà lá dong vào dịp tết, cây phải được chặt sát gốc. Như vậy sang năm cây mới nảy mầm và cho sản lượng lá tốt.

Người dân bản Chiềng Căm, xã Hiền Kiệt (Quan Hóa) nhập lá dong cho hộ thu mua ngay trong bản. (Ảnh: Hoàng Giang)

Lá dong rừng có màu xanh óng, lá dai, tròn to nên được bà con dưới xuôi ưa chuộng. Tại chợ đầu mối rau quả thực phẩm Đông Hương (TP Thanh Hóa), bắt đầu từ tối 20-12 âm lịch, xe thương lái chở lá dong về đây nhập cho các nhà buôn bán lẻ.

Lá dong được thương lái tập kết về chợ đầu mối rau quả thực phẩm Đông Hương (TP Thanh Hóa) bán cho người dân. (Ảnh: Hoàng Giang)

Ông Lê Văn Thường, có nhiều năm bán lá dong ở chợ đầu mối rau quả thực phẩm Đông Hương, cho biết: Hàng năm, cứ vào khoảng 20-12 âm lịch, tôi lại lấy lá dong về bán ngay tại chợ đầu mối để kiếm thêm thu nhập. Giá lá dong năm nay không cao hơn năm trước. Gia đình tôi thường đặt mua lá dong rừng ở các huyện Lang Chánh, Quan Hóa, Quan Sơn… về bán vì lá dong ở những nơi này được người mua ưa chuộng hơnLá dong thường được người dân mua về để gói bánh chưng, bánh răng bừa trước Tết. Vì vậy, chúng tôi chỉ bán đến hết ngày 28 Tết là nghỉ.

Người dân mua lá dong về gói bánh trong dịp Tết. (Ảnh: Hoàng Giang)

Được biết, giá lá dong tại chợ đầu mối rau quả thực phẩm Đông Hương có giá giao động từ 25.000 – 40.000đồng/100 lá, tùy thuộc vào chất lượng lá.

Hoàng Giang - Ngọc Huynh