Cảnh giác những thủ đoạn lừa đảo tinh vi trong mùa dịch

Trong bối cảnh sản xuất, kinh doanh và việc làm khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, nhiều thủ đoạn chèo kéo, dụ dỗ tham gia các hình thức kinh doanh lại “nở rộ”, đặc biệt trên môi trường mạng. Lợi dụng tâm lý muốn kiếm tiền tại nhà trong mùa dịch, thời gian gần đây, nhiều đối tượng đã thực hiện các chiêu trò lừa đảo thông qua việc tuyển dụng, tạo việc làm qua các trang mạng xã hội. Nhiều người vì nhẹ dạ, cả tin đã mất tiền oan khi tin tưởng vào những chiêu trò này.

Mô hình kinh doanh đa cấp đang có chiều hướng biến tướng tinh vi trên môi trường mạng. Ảnh: Internet

Qua mạng xã hội facebook, chị H. ở TP Thanh Hóa thấy quảng cáo nhận người làm việc cắt mác quần áo tại nhà. Đang rảnh rỗi và thấy công việc thuận tiện khi nuôi con nhỏ, chị H. liên hệ theo hướng dẫn và được đối tượng giới thiệu có công việc này nhẹ nhàng, đơn giản, ổn định quanh năm. Để được tin tưởng trong lần đầu nhận việc, chị H. được yêu cầu chuyển khoản trước 20% số tiền đặt cọc số lượng hàng nhận (trị giá 1 triệu đồng). Ngay sau khi chuyển khoản, chị H. nhận được cuộc gọi của shiper xác nhận sẽ nhận được hàng sau 2 - 3 ngày. Tuy nhiên, 3 ngày sau, chị H. vẫn chưa nhận được hàng. Liên lạc lại với số điện thoại đã gọi thì thuê bao không liên lạc được. Lúc này, chị H. mới phát hiện mình bị lừa.

Thời gian gần đây, trên mạng xã hội cũng xuất hiện nhiều hình thức đa cấp biến tướng khác rất tinh vi, như: Huy động đầu tư tài chính không phép, kinh doanh tiền ảo... Việc vận động, kêu gọi và tham gia vào các hoạt động có dấu hiệu kinh doanh đa cấp biến tướng này “nở rộ” trên các nền tảng như mạng xã hội, các ứng dụng điện thoại đến các công cụ thanh toán trực tuyến.

Mới đây, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương cũng vừa cảnh báo một số hoạt động kinh doanh có dấu hiệu đa cấp biến tướng, như: Nuôi heo đất, trả thưởng Bouny, kiếm tiền từ ứng dụng điện thoại, mua các gói bảo hiểm hay tâm linh có dấu hiệu mê tín đều sử dụng hình thức trả hoa hồng trực tiếp, huy động vốn để hưởng lãi suất và lợi nhuận cao. Theo phản ánh của người dân, các hoạt động này còn có biểu hiện tuyển dụng người vào sau để hưởng thêm hoa hồng giống với mô hình kinh doanh đa cấp. Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng đang thu thập thêm chứng cứ để đánh giá đầy đủ theo quy định tại Khoản 1, Điều 3, Nghị định 40/2018/NĐ-CP trước khi có biện pháp xử lý hoặc chuyển cơ quan công an xử lý theo thẩm quyền.

Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, gần đây, với việc các doanh nghiệp hoạt động bán hàng đa cấp truyền thống được cấp giấy chứng nhận theo quy định bị kiểm soát chặt chẽ. Tuy nhiên, các hình thức biến tướng, lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp để trục lợi, lừa đảo có xu hướng gia tăng rất nhanh, phức tạp và đa dạng về hình thức hoạt động từ kêu gọi đầu tư thông qua việc: chào bán cổ phần, mua phân quyền kinh doanh, rồi huy động đầu tư tài chính, tiền ảo, ngoại hối, quyền chọn nhị phân, đầu tư dự án vùng nguyên liệu... đến những hình thức lợi dụng thương mại điện tử như mua sắm hoàn tiền, mạng xã hội, bán khóa học online...

Tại Thanh Hóa, trước sự vào cuộc mạnh mẽ của các ngành chức năng, từ năm 2017 đến nay, hoạt động kinh doanh đa cấp truyền thống cũng đã đi vào quy củ. Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh đa cấp biến tướng trên môi trường mạng cũng khiến khá nhiều nạn nhân sập bẫy. Những hình thức kinh doanh này đã và đang gây ra nhiều hệ lụy hơn, với những con số đầu tư “khủng” và khó kiểm soát. Minh chứng trong thời gian gần đây, Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh Thanh Hóa đã phát hiện một số đối tượng lập sàn giao dịch tài chính đa cấp và tiền ảo biến tướng trên mạng xã hội để chiếm đoạt tài sản, như: Sàn thương mại điện tử Bigbuy24h, sàn giao dịch tiền ảo F5trader.com...

Để phù hợp với tình hình thực tế và nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước trên lĩnh vực này, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng mới đây đã công khai lấy ý kiến góp ý dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp. Đến nay, dự thảo đã được Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung một số điểm quan trọng, như: Bổ sung, làm rõ các quy định về điều kiện đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, trong đó bổ sung điều kiện nhà đầu tư nước ngoài đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp tại Việt Nam cần có kinh nghiệm hoạt động bán hàng đa cấp ba năm liên tiếp ở một quốc gia khác. Làm rõ các trường hợp được sử dụng tiền ký quỹ trong kinh doanh đa cấp, để bảo đảm quyền lợi của người tham gia, qua đó giúp người dân xác định được rõ quyền lợi của mình trước khi tiến hành các thủ tục pháp lý, hạn chế việc lãng phí thời gian, nguồn lực của cả người dân và chính quyền trong việc giải quyết tranh chấp và sử dụng tiền ký quỹ. Nâng cao hiệu quả quản lý tại địa phương thông qua việc làm rõ điều kiện, trách nhiệm người đại diện của doanh nghiệp tại địa phương; bảo đảm người đại diện tại địa phương phải là người nắm bắt được hoạt động của doanh nghiệp trên địa bàn, có đủ thẩm quyền và có trách nhiệm làm việc với cơ quan có thẩm quyền ở địa phương theo yêu cầu. Nâng cao tính minh bạch trong hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp thông qua việc điều chỉnh cơ chế bảo trợ quốc tế, ngăn ngừa các hoạt động trái phép hoặc thu lợi bất chính từ thị trường Việt Nam. Bổ sung quy định về tỷ lệ hoa hồng tối thiểu trên doanh số bán hàng cá nhân của người tham gia nhằm khuyến khích các doanh nghiệp thúc đẩy hoạt động bán hàng của người tham gia, hạn chế nguy cơ các mô hình kinh doanh đa cấp biến tướng phát triển theo hướng chỉ tuyển dụng và tiêu dùng hàng hóa trong nội bộ hệ thống.

Tùng Lâm