Tiếng kẻng đánh thức phong trào học tập

Mỗi tối, khi tiếng kẻng học tập vang lên, ánh đèn trong các nếp nhà ở xã Ngọc Liên đồng loạt sáng lên. Học sinh tự giác ngồi vào bàn học, phụ huynh khẽ vặn nhỏ ti vi, radio để giữ không gian yên tĩnh. Tiếng kẻng giản dị ấy đang thắp lên tinh thần hiếu học trong từng gia đình, từng khu dân cư ở đất Mường.

Ông Trịnh Đình Bình, bí thư chi bộ, trưởng thôn Làng Bứa, xã Ngọc Liên, gõ kẻng nhắc học sinh vào giờ học.

Đúng 19 giờ, ông Trịnh Đình Bình, bí thư chi bộ, trưởng thôn Làng Bứa, xách chiếc búa nhỏ ra đầu ngõ, gõ ba hồi sáu tiếng kẻng quen thuộc. Tiếng kẻng vừa dứt, lũ trẻ đang chơi trốn tìm ngoài sân nói với nhau: “Đến giờ học rồi, về thôi!”. Hơn 10 năm nay, buổi tối ở thôn Làng Bứa luôn bắt đầu như thế. Ông Bình nói vui: “Bọn trẻ quen rồi, nghe tiếng kẻng còn nhanh hơn nghe gọi tên”.

Từ những nhịp kẻng đều đặn của ông Bình, thôn Làng Bứa dần hình thành nếp học riêng. Âm thanh báo giờ học không chỉ là hiệu lệnh, mà còn là lời nhắc nhở mọi người cùng hướng về việc học của con trẻ. Thôn có 171 hộ dân với hơn 650 nhân khẩu, tối đến nhà nào cũng bớt tiếng ồn, chỉ còn lại những ô cửa sáng đèn. Nhờ sự đồng lòng đó, chất lượng học tập của học sinh được nâng lên rõ rệt. Năm học 2024-2025, có 104 em được chi hội khuyến học thôn biểu dương và 2 em đỗ đại học, cao đẳng.

Cùng thời điểm, tiếng kẻng ở thôn Cao Khánh cũng vang lên. Chiếc kẻng của thôn đặc biệt hơn nhiều nơi khác, nó là vỏ một quả bom còn sót lại sau chiến tranh, từng là tín hiệu báo động mỗi khi máy bay địch xuất hiện. Nay trong thời bình, âm thanh ấy đã đổi vai, chậm rãi, trầm hơn như một lời nhắc dịu dàng để học sinh bắt đầu giờ tự học. Hằng tối sau tiếng kẻng, ông Nguyễn Văn Ngọc, bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận thôn Cao Khánh cùng các thành viên trong chi hội khuyến học thôn đến từng xóm nắm bắt tình hình học tập của các cháu. Việc kiểm tra mang tính động viên, nhắc nhở những trường hợp chưa nghiêm túc và biểu dương những cháu thực hiện tốt. “Nhà nào để con mải chơi, chúng tôi nhắc ngay. Còn các cháu học đúng giờ sẽ được khuyến khích” - ông Ngọc nói.

Tiếng kẻng vừa dứt, em Hà Lê Nhật Vy, học sinh lớp 2C, Trường Tiểu học Cao Thịnh, xã Ngọc Liên, đã ngồi vào bàn học như một thói quen mỗi tối.

Không chỉ người lớn cảm nhận sự đổi thay ấy, mà với học sinh, tiếng kẻng trở thành nhịp sinh hoạt quen thuộc. Với em Hà Lê Nhật Vy, học sinh lớp 2C, Trường Tiểu học Cao Thịnh, tiếng kẻng học bài đã gắn bó từ những ngày đầu tiên đi học. Chỉ cần nghe tiếng kẻng, Vy lập tức cất đồ chơi, tìm về bàn học. Em cho biết: “Giờ muốn rủ các bạn đi chơi cũng không được, vì đến 19 giờ là phải ngồi vào bàn học bài”.

Nhờ duy trì đều đặn, phong trào học tập ở thôn Cao Khánh có nhiều chuyển biến tích cực. Năm học 2024-2025, thôn có 9 học sinh trúng tuyển đại học, cao đẳng và 125 học sinh các cấp được khen thưởng. Chi hội khuyến học thôn Cao Khánh còn vận động học bổng hằng tháng cho học sinh khó khăn, góp phần tạo thêm động lực để các em tiếp tục nỗ lực học tập.

Phong trào “Tiếng kẻng học tập” được Hội Khuyến học huyện Ngọc Lặc (cũ) triển khai từ năm 2013. Giờ học được quy định từ 19h30 đến 21h30 (mùa đông từ 19h đến 21h), trừ tối thứ bảy và các dịp lễ. Mỗi thôn, làng lựa chọn hình thức báo hiệu phù hợp, như: trống, kẻng, loa hoặc mõ.

Xã Ngọc Liên được thành lập trên cơ sở sáp nhập các xã: Lộc Thịnh, Cao Thịnh, Ngọc Sơn, Ngọc Trung và Ngọc Liên cũ. Sau khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, xã đã rà soát, kiện toàn và tiếp tục duy trì mô hình “tiếng kẻng học tập” tại 41/41 thôn, làng. Theo bà Lê Thị Loan, Chủ tịch Hội Khuyến học xã Ngọc Liên, mô hình “Tiếng kẻng học tập” đã giúp học sinh tự giác hơn, biết sắp xếp thời gian hợp lý, qua đó chất lượng học tập được nâng lên. Sau sáp nhập, xã đã ban hành quy chế chung, chỉ đạo các thôn thực hiện và lồng ghép mô hình vào các phong trào “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập” nhằm tạo sự lan tỏa.

“Tiếng kẻng học bài” đã mang lại hiệu quả rõ rệt, học sinh tự giác học tập, phụ huynh quan tâm đến việc học của con em, không khí học tập trong cộng đồng được duy trì nền nếp. Khi được nhân rộng, mô hình trở thành động lực thi đua giữa các gia đình, dòng họ, góp phần gìn giữ và phát huy truyền thống hiếu học của quê hương Ngọc Liên.

Bài và ảnh: Tăng Thúy