Tích hợp sản xuất sạch hơn và kinh tế tuần hoàn trong đào tạo nghề công nghiệp

Trong bối cảnh công nghiệp hiện đại đòi hỏi lực lượng lao động không chỉ thành thạo tay nghề mà còn am hiểu các mô hình sản xuất xanh, Trường Cao đẳng Công nghiệp Thanh Hóa đang triển khai nhiều giải pháp tích hợp sản xuất sạch hơn (SXSH) và kinh tế tuần hoàn (KTTH) vào chương trình đào tạo. Những bước đi này mở ra hướng phát triển bền vững, gắn đào tạo với thực tiễn và nhu cầu doanh nghiệp.

Sinh viên khoa điện - tự động hóa giới thiệu đồ án tốt nghiệp áp dụng công nghệ tự động hóa hướng tới sản xuất sạch hơn.

Tại Trường Cao đẳng Công nghiệp Thanh Hóa - đơn vị đào tạo nghề trọng điểm của khu vực Bắc Trung bộ, việc tích hợp nội dung SXSH và KTTH còn mang ý nghĩa chiến lược lâu dài. Với gần 3.000 học sinh, sinh viên (HSSV) theo học mỗi năm ở các nghề tiêu thụ năng lượng lớn như hàn, cắt gọt kim loại, điện công nghiệp, công nghệ ô tô hay kỹ thuật lạnh, yêu cầu xanh hóa chương trình đào tạo là hết sức cấp thiết.

Những năm gần đây, Trường Cao đẳng Công nghiệp Thanh Hóa đã bước đầu lồng ghép kiến thức SXSH và KTTH vào các môn học như: an toàn lao động, vệ sinh công nghiệp, tổ chức quản lý sản xuất và các mô-đun thực hành nghề. Nhờ đó, HSSV hình thành ý thức tiết kiệm nguyên liệu, giảm phế phẩm, tái sử dụng vật liệu và quản lý chất thải trong quá trình thực hành.

Nhằm xây dựng chương trình đào tạo xanh - từ mô-đun đến chuẩn đầu ra, một trong những định hướng chiến lược mà nhà trường sẽ áp dụng đó là thiết kế mô-đun riêng về SXSH và KTTH cho 5 nghề trọng điểm, như: điện công nghiệp, công nghệ ô tô, công nghệ thông tin, kỹ thuật lạnh và điều hòa không khí, kỹ thuật xây dựng. Các mô-đun gồm lý thuyết nền tảng, thực hành tình huống tại xưởng hoặc doanh nghiệp và báo cáo đánh giá kết quả thực hành xanh. Lộ trình triển khai từ thí điểm đến mở rộng đảm bảo 100% học sinh các nghề trọng điểm được học tập nội dung này từ năm 2027.

Song song với đó, nhà trường đang xanh hóa toàn bộ chương trình bằng việc bổ sung nội dung SXSH - KTTH vào các môn học hiện có, đặc biệt là các môn kỹ thuật và thực hành nghề. Đến năm 2027, tất cả chương trình kỹ thuật sẽ có nội dung tích hợp, góp phần giảm 10 - 12% vật tư, năng lượng tiêu hao trong các bài thực hành. Đặc biệt, trường sẽ cập nhật chuẩn đầu ra theo hướng năng lực xanh, bao gồm năng lực kỹ thuật xanh, năng lực đánh giá môi trường và năng lực sáng tạo tuần hoàn. Điều này giúp bảo đảm người học tốt nghiệp có thể đáp ứng yêu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp xanh trong nước và quốc tế.

Để hỗ trợ quá trình dạy và học, nhà trường chú trọng biên soạn, số hóa học liệu, giáo trình SXSH- KTTH. Từ năm 2025 đến 2027, nhiều bộ giáo trình, video mô phỏng và tình huống thực tế sẽ được phát triển, tích hợp vào thư viện số. Mục tiêu đến năm 2027, toàn bộ học liệu xanh được số hóa, giúp HSSV dễ dàng tự học và cập nhật công nghệ hiện đại. Cùng với đó, các phần mềm mô phỏng 3D, VR và bài giảng điện tử được đưa vào giảng dạy, giúp giảm vật tư tiêu hao trong thực hành và tăng tính trực quan. Đây là bước tiến phù hợp xu thế chuyển đổi số trong giáo dục nghề nghiệp.

Ngoài ra, nhà trường cũng đặc biệt chú trọng gắn đào tạo với thực tế sản xuất. Mỗi nghề sẽ triển khai các tình huống SXSH - KTTH do doanh nghiệp cung cấp, giúp HSSV phân tích nguyên nhân gây lãng phí, ô nhiễm và đề xuất giải pháp cải tiến. Các mini-project về tiết kiệm năng lượng, tái chế kỹ thuật, mô hình tuần hoàn... được triển khai rộng rãi để hình thành năng lực nghề nghiệp xanh. Phương pháp dạy học theo hướng nghiên cứu và giải quyết vấn đề cũng được đẩy mạnh. Những bài toán mở như tối ưu quy trình bảo dưỡng để giảm phát thải CO2 hay thiết kế hệ thống điều khiển giảm tiêu hao năng lượng giúp HSSV phát huy tư duy sáng tạo và năng lực ứng dụng.

Đặc biệt, để triển khai thành công chương trình đào tạo xanh, đội ngũ giảng viên được tập huấn định kỳ về SXSH - KTTH, chuyển đổi năng lượng và quản lý chất thải công nghiệp. Nhà trường xây dựng lực lượng giảng viên nòng cốt, phát triển câu lạc bộ giảng viên xanh và khuyến khích nghiên cứu khoa học, sáng kiến xanh. Đây là yếu tố then chốt giúp lan tỏa tinh thần “giảng dạy xanh - đổi mới xanh” trong toàn trường.

Cùng với các giải pháp về chương trình và con người, nhà trường đang đầu tư cơ sở vật chất theo hướng tiết kiệm năng lượng và công nghệ xanh: máy hàn inverter, thiết bị đo môi trường, hệ thống chiếu sáng thông minh... Đồng thời, trường sẽ xây dựng các xưởng thực hành xanh, như trạm năng lượng mặt trời mini hay xưởng ô tô tuần hoàn, giúp HSSV tiếp cận công nghệ xanh ngay trong quá trình học...

Bài và ảnh: Trường Giang