Sở hữu Gaza - Những điểm chính trong kế hoạch của tổng thống Donald Trump

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã vạch ra kế hoạch để “tiếp quản” Gaza, di dời người Palestine đến các nước láng giềng và tái thiết vùng đất bị chiến tranh tàn phá này thành nơi mà ông mô tả là “Riviera của Trung Đông”.

Tổng thống Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng hôm 4/2. Ảnh: Getty.

Những bình luận gây sốc của Donald Trump đã phá vỡ chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trong nhiều thập kỷ, vốn nhấn mạnh đến giải pháp hai nhà nước cho Israel và Palestine, cũng như sự thận trọng trước đây về sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Trung Đông.

Sau đây là những gì chúng ta biết về tầm nhìn của Donald Trump đối với Gaza - nơi sinh sống của khoảng 2 triệu người Palestine.

Hoa Kỳ sẽ "tiếp quản" và "sở hữu" Gaza trong thời gian dài

“Hoa Kỳ sẽ tiếp quản Dải Gaza”, Donald Trump phát biểu, tiết lộ cái mà ông gọi là “quyền sở hữu lâu dài” và kế hoạch tái thiết vùng đất này, nơi phần lớn đã trở thành đống đổ nát sau 15 tháng chiến tranh giữa Israel và Hamas.

Theo Liên hợp quốc, các cuộc không kích của Israel đã làm hư hại hoặc phá hủy khoảng 60% các tòa nhà, bao gồm trường học và bệnh viện, và khoảng 92% nhà ở.

“Chúng tôi sẽ sở hữu và chịu trách nhiệm tháo dỡ tất cả bom mìn cùng các vũ khí khác tại địa điểm này, san phẳng và loại bỏ các tòa nhà bị phá hủy”, Donald Trump phát biểu hôm 4/2.

Donald Trump không loại trừ khả năng gửi quân đội Hoa Kỳ tới đây, nói rằng “đối với Gaza, chúng tôi sẽ làm những gì cần thiết”.

Dư luận vẫn chưa rõ đề xuất của Donald Trump sẽ diễn ra như thế nào và các nhà phân tích đã bày tỏ nghi ngờ về tính khả thi của kế hoạch này.

"Không có cơ chế nào cho việc này. Không có tiền lệ nào cho việc này", cựu phó giám đốc tình báo quốc gia Beth Sanner, người từng phục vụ dưới cả chính quyền Trump và Biden, nói với CNN.

Sanner cho biết hầu hết trong số 2 triệu người dân đang sống ở Gaza sẽ không muốn rời đi, đặt ra câu hỏi liệu họ có thể bị cưỡng chế di dời hay không - điều bị luật pháp quốc tế cấm.

“Điều đó có nghĩa là ai đó, có thể là Hoa Kỳ,” sẽ phải can thiệp, bởi vì “không có quân đội Ả Rập nào sẽ ép buộc người dân rời khỏi quê hương của họ khi họ không muốn,” Sanner nói.

Đi ngược lại nguyện vọng của người Palestine

Kế hoạch của Donald Trump đi ngược lại nguyện vọng của người Palestine, những người từ lâu đã ủng hộ quyền tự trị và kịch liệt bác bỏ đề xuất di dời của Donald Trump khi ông lần đầu đưa ra đề xuất này cách đây 2 tuần.

Hiện có khoảng 5,9 triệu người tị nạn Palestine trên toàn thế giới, hầu hết là con cháu của những người đã chạy trốn khi Israel thành lập năm 1948. Theo Liên hợp quốc, khoảng 90% cư dân Gaza đã phải di dời trong cuộc chiến tranh gần đây và nhiều người đã buộc phải di dời nhiều lần, một số người phải di dời hơn 10 lần.

Donald Trump bác bỏ ý tưởng người dân Palestine phải di dời sẽ muốn trở về Gaza, mô tả đây là “biểu tượng của cái chết và sự hủy diệt”.

“Tại sao họ lại muốn quay lại? Nơi này đã là địa ngục rồi,” Donald Trump nói, phớt lờ khi một phóng viên kêu lên: “Bởi vì đó là nhà của họ.”

Thay vì Gaza, Donald Trump đề xuất cung cấp cho người Palestine một “mảnh đất tươi đẹp” để sinh sống.

Hàng chục ngàn người Palestine đã đi bộ hàng giờ để trở về những ngôi nhà bị đánh bom của họ ở Gaza sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực vào cuối tháng 1/2025.

“Chúng tôi đã chờ đợi ngày này quá lâu rồi,” Nadia Qassem, từ trại tị nạn Al-Shati, nói với CNN vào thời điểm đó. “Chúng tôi muốn trở về nhà... Mặc dù nhà tôi đã bị phá hủy. Tôi nhớ đất đai và nơi ở của mình.”

Một quan chức Hamas gọi kế hoạch của Donald Trump là “công thức tạo ra hỗn loạn”.

Người phát ngôn của Hamas ở Gaza, Sami Abu Zuhri cho biết: “Người dân của chúng tôi ở Dải Gaza sẽ không cho phép những kế hoạch này được thông qua, điều cần thiết là chấm dứt sự chiếm đóng và xâm lược đối với người dân chúng tôi, chứ không phải trục xuất họ khỏi đất nước”.

Khi được hỏi liệu có ủng hộ yêu sách của Israel đối với Bờ Tây bị chiếm đóng hay không, nơi sinh sống của hơn 3 triệu người Palestine và được những người theo đường lối cực hữu cứng rắn ở Israel thèm muốn, Donald Trump cho biết “chúng tôi vẫn chưa đưa ra lập trường về vấn đề này” nhưng cho biết sẽ sớm có thông báo.

Sự thay đổi này không phải là chưa từng có. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Donald Trump đã phá vỡ chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trong nhiều thập kỷ bằng cách công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan bị chiếm đóng. Ông cũng công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, chuyển Đại sứ quán Hoa Kỳ đến Jerusalem.

Người dân Palestine trở về nhà sau thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, trong bối cảnh thành phố Gaza bị tàn phá, ngày 2/2/2025. Ảnh: Getty.

Cơ hội bất động sản

Xung đột Israel - Palestine là một trong những vấn đề nan giải nhất ở Trung Đông. Nhưng Donald Trump đã mô tả nó như một cơ hội kinh doanh, theo CNN.

Nhà đầu tư bất động sản trở thành tổng thống cho biết “Tiềm năng của Dải Gaza là không thể tin được” và nơi này có thể trở thành “Riviera của Trung Đông”.

“Chúng ta có cơ hội làm điều gì đó có thể trở nên phi thường. Riviera của Trung Đông, đây có thể là điều tuyệt vời,” Donald Trump nói với các phóng viên.

Khi được hỏi ai sẽ sống ở Gaza, Donald Trump trả lời, "Người dân thế giới. Tôi nghĩ bạn sẽ biến nơi đó thành một địa điểm toàn cầu, không thể tin được”.

Tháng trước, Donald Trump đã ca ngợi Gaza là nơi có “vị trí tuyệt vời, nằm trên biển” và “thời tiết tốt nhất”, nhắc lại những nhận xét được đưa ra vào năm 2024 bởi con rể ông là Jared Kushner, người gọi Gaza là “rất có giá trị”.

Đặc phái viên của Donald Trump tại Trung Đông, Steve Witkoff, cũng là một nhà phát triển bất động sản. Witkoff đã đến Gaza vào tuần trước, trở thành quan chức cấp cao đầu tiên của Hoa Kỳ đến đến thăm dải đất này sau nhiều năm.

Phe cực hữu Israel hoan nghênh

Phe cực hữu Israel từ lâu đã ủng hộ ý tưởng trục xuất người Palestine khỏi Gaza và Bờ Tây. Các nhà lập pháp hoan nghênh bình luận của Donald Trump về việc tiếp quản dải đất này.

Lãnh đạo đảng Quyền lực Do Thái Itamar Ben Gvir, người đã từ chức bộ trưởng an ninh quốc gia vào tháng trước để phản đối lệnh ngừng bắn ở Gaza và thỏa thuận thả con tin, đã thúc giục Netanyahu thông qua kế hoạch của Donald Trump.

“Bây giờ thì rõ ràng rồi, đây là giải pháp duy nhất cho vấn đề Gaza, đây là chiến lược cho ngày mai”, ông nói.

Trong khi chính phủ Israel trước đây bác bỏ tuyên bố họ có kế hoạch buộc người Palestine rời khỏi Gaza, Netanyahu đã bày tỏ sự ủng hộ đối với tầm nhìn của Donald Trump.

Chỉ ra mục tiêu chiến tranh của Israel là đảm bảo Gaza không gây ra mối đe dọa cho mình, Netanyahu cho biết, "Tổng thống Donald Trump đang đưa vấn đề này lên một tầm cao mới. Ông ấy nhìn thấy một tương lai khác cho mảnh đất từng là tâm điểm của rất nhiều hoạt động khủng bố."

Nhà lãnh đạo Israel cho biết ý tưởng của Donald Trump có thể “thay đổi lịch sử” và “thực sự đáng để theo đuổi”.

Người dân Palestine trở về thành phố Gaza vào ngày 2/2/2025. Theo Liên hợp quốc, khoảng 90% cư dân Gaza đã phải di dời trong cuộc chiến tranh Israel-Hamas. Ảnh: Getty.

Các quốc gia Ả Rập phản đối

Donald Trump cho biết “tất cả mọi người tôi gặp đều thích ý tưởng Hoa Kỳ sở hữu mảnh đất đó”, ông hy vọng Jordan và Ai Cập sẽ tiếp nhận những người Palestine.

Nhưng các quốc gia Ả Rập đã phản đối mọi hành động cưỡng bức di dời người Palestine khỏi Gaza, điều mà những người chỉ trích cho rằng sẽ tương đương với hành động thanh trừng sắc tộc.

Trong tuyên bố đưa ra hôm 5/2 sau cuộc họp báo giữa Donald Trump và Netanyahu, Ả Rập Xê Út khẳng định sự ủng hộ “kiên định” của mình đối với nhà nước Palestine và yêu cầu chấm dứt sự chiếm đóng của Israel.

Bộ Ngoại giao Saudi Arabia cho biết trong một tuyên bố trên mạng xã hội: “Không thể đạt được nền hòa bình lâu dài và công bằng nếu người dân Palestine không giành được các quyền hợp pháp của mình theo các nghị quyết quốc tế”.

Tuần trước, Ả Rập Xê Út, Jordan, Ai Cập và các đồng minh Ả Rập khác đã ra tuyên bố tái khẳng định mong muốn lâu nay của họ về giải pháp hai nhà nước và cam kết “tiếp tục ủng hộ hoàn toàn sự kiên định của người dân Palestine trên đất nước của họ”.

Chia rẽ trong các nhà lập pháp

Phát biểu của Donald Trump đã vấp phải sự chỉ trích và hoài nghi từ các nhà lập pháp Hoa Kỳ, bao gồm cả một số đảng viên Cộng hòa.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Nam Carolina Lindsey Graham gọi đây là một “đề xuất thú vị” nhưng cũng “có vấn đề”.

“Chúng ta sẽ xem những người bạn Ả Rập của chúng ta nói gì về điều đó. Hầu hết người Nam Carolina có lẽ sẽ không hào hứng với việc tiếp quản Gaza. Tôi nghĩ điều đó có thể gây ra vấn đề,” ông nói.

Thượng nghị sĩ bang New Hampshire Jeanne Shaheen, đảng viên Dân chủ cấp cao trong Ủy ban Đối ngoại, cho biết ý tưởng này “không thừa nhận nhu cầu phải có một nhà nước Palestine và thực tế là cho đến khi chúng ta giải quyết được những lo ngại của người Palestine, xung đột trong khu vực vẫn sẽ tiếp diễn”.

Thượng nghị sĩ Chris Coons, một thành viên chủ chốt khác của đảng Dân chủ, cho biết kế hoạch của Donald Trump “nằm giữa sự xúc phạm, điên rồ, nguy hiểm và ngu ngốc”.

TD (theo CNN)