Sau đối thoại với Trung Quốc, Ấn Độ tìm điểm tựa chiến lược tại Moscow

Trong các ngày 20-21/8, Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar có chuyến thăm chính thức tới Nga theo lời mời của Phó Thủ tướng thứ nhất Denis Manturov.

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Nga, thúc đẩy hợp tác chiến lược song phương

Theo Vedomosti, trong ngày 20/8, hai bên đã đồng chủ trì kỳ họp lần thứ 26 của Ủy ban Liên chính phủ Nga-Ấn Độ về hợp tác thương mại, kinh tế, khoa học-kỹ thuật và văn hóa. Phát biểu tại cuộc họp, ông Manturov khẳng định Ấn Độ sẽ tiếp tục nhập khẩu dầu từ Nga, một dấu hiệu cho thấy mối quan hệ năng lượng giữa hai nước vẫn giữ được động lực bất chấp các thách thức từ bên ngoài.

Cùng ngày, ông Jaishankar cũng tham dự và phát biểu tại một diễn đàn doanh nghiệp, thể hiện nỗ lực thúc đẩy các mối liên kết kinh tế thực chất giữa cộng đồng doanh nghiệp hai nước.

Ngày 21/8, Ngoại trưởng Ấn Độ có cuộc gặp người đồng cấp Nga Sergey Lavrov nhằm trao đổi về các vấn đề song phương cũng như tình hình khu vực và quốc tế. Theo thông báo từ Bộ Ngoại giao Nga, hai bên thảo luận về việc tăng cường các chuỗi cung ứng độc lập trong lĩnh vực vận tải, hậu cần, tài chính và ngân hàng. Đồng thời, việc mở rộng sử dụng đồng nội tệ trong thanh toán song phương cũng là một trọng tâm nhằm giảm thiểu tác động của các lệnh trừng phạt và củng cố hợp tác tài chính.

Về hợp tác cụ thể, các lĩnh vực được ưu tiên bao gồm vận tải, năng lượng, nông nghiệp và khoa học-công nghệ. Trên phương diện chính trị, ngoài các kênh tiếp xúc song phương thường xuyên tại các diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc, BRICS và G20, hai ngoại trưởng cũng trao đổi quan điểm về các vấn đề an ninh toàn cầu đang nổi lên hiện nay.

Theo giới phân tích, chuyến thăm Moscow lần này của ông Jaishankar có thể được nhìn nhận trên ba tầng mục tiêu:

Thứ nhất, bảo đảm tiếp tục tiếp cận nguồn dầu giá ưu đãi từ Nga, tăng cường đàm phán để có thêm chiết khấu và thắt chặt cơ chế giao dịch song phương.

Thứ hai, Ấn Độ muốn tái khẳng định cam kết với Nga như một đối tác lâu dài trong cấu trúc quan hệ quốc tế đang định hình lại.

Thứ ba, trong bối cảnh Bắc Kinh và Moscow tăng cường hợp tác, Ấn Độ tìm cách bảo vệ vị trí chiến lược của mình, vừa không để mất ảnh hưởng với Nga, vừa tránh bị Trung Quốc lấn át trong các cấu trúc hợp tác khu vực như BRICS, SCO và EAEU.

Tam giác chiến lược Nga-Ấn-Trung và tác động từ Mỹ

Chuyến thăm Moscow của Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar diễn ra ngay sau cuộc gặp quan trọng tại New Delhi giữa ông và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị - người vừa tới Ấn Độ lần đầu tiên kể từ năm 2022. Ngày 18/8, hai ngoại trưởng đã tham dự vòng đàm phán lần thứ 24 nhằm tháo gỡ các căng thẳng biên giới kéo dài ở khu vực dãy Himalaya, một điểm nóng trong quan hệ song phương kể từ các cuộc đụng độ vào năm 2020. Động lực cho tiến trình hòa giải được thúc đẩy sau cuộc gặp giữa Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị thượng đỉnh BRICS tổ chức tại Kazan (Nga) vào năm 2024.

Theo giới quan sát, sự gia tăng phối hợp giữa Nga, Trung Quốc và Ấn Độ đang chịu tác động không nhỏ từ các chính sách của Mỹ. Giáo sư Boris Volkhonsky (Đại học Tổng hợp Moscow) nhận định: “Trước đây, từng tồn tại nhiều bất đồng trong tam giác chiến lược Nga-Trung-Ấn, nhất là dọc biên giới giữa hai nước Trung Quốc và Ấn Độ. Tuy nhiên, áp lực từ bên ngoài, nhất là từ chính quyền Tổng thống Donald Trump, đang khiến 3 nước có xu hướng xích lại gần nhau”.

Ngày 6/8/2025, Tổng thống Trump đã chính thức phê chuẩn mức thuế trừng phạt 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ, viện dẫn lý do New Delhi tiếp tục mua dầu từ Nga. Biện pháp này sẽ có hiệu lực từ ngày 28/8, và bổ sung vào mức thuế tương tự được công bố hôm 1/8, nâng tổng mức thuế lên 50% đối với một loạt hàng hóa Ấn Độ xuất khẩu sang Mỹ.

Dữ liệu từ công ty phân tích năng lượng Kpler cho thấy, trong 7 tháng đầu năm 2025, dầu mỏ Nga chiếm khoảng 37% tổng kim ngạch nhập khẩu dầu của Ấn Độ. Con số cho thấy vai trò chiến lược của Nga với tư cách nhà cung cấp năng lượng hàng đầu cho New Delhi.

Bất chấp áp lực từ Washington, phía Nga cam kết duy trì ổn định nguồn cung. Phát biểu ngày 20/8, Đại biện lâm thời Đại sứ quán Nga tại Ấn Độ Roman Babushkin nhấn mạnh rằng hai bên đang vận hành một “cơ chế rất đặc biệt” cho thương mại dầu mỏ, đồng thời tiết lộ rằng Moscow đang áp dụng mức chiết khấu khoảng 5% cho Ấn Độ để bù đắp rủi ro từ lệnh trừng phạt. Kpler cũng xác nhận số liệu trên, cho biết mức chiết khấu đối với dầu Urals bán cho Ấn Độ tính đến ngày 7/8 là đúng 5%.

Theo giới phân tích, chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar như một động thái thể hiện sự “không khuất phục” trước sức ép từ Mỹ, đồng thời đang tìm cách đàm phán mức giá dầu thô Nga thấp hơn nữa nhằm tối ưu hóa lợi ích kinh tế trong bối cảnh thị trường quốc tế biến động. Tuy nhiên, triển vọng cân bằng cán cân thương mại giữa Ấn Độ và Nga vẫn còn hạn chế, bởi khả năng tăng xuất khẩu hàng hóa Ấn Độ sang Nga để bù đắp thiệt hại từ thị trường Mỹ là khó khả thi, bởi các mặt hàng này thường không mang lại lợi nhuận khi không thể tiếp cận các thị trường phát triển như Mỹ. Đáng chú ý, hiện nay Mỹ chiếm tới 18% tổng kim ngạch xuất khẩu của Ấn Độ, một tỷ lệ lớn mà Nga khó có thể thay thế.

Trong khi đó, Trung Quốc tiếp tục duy trì ổn định lượng dầu nhập khẩu từ Moscow. Mặc dù đàm phán thương mại vẫn đang tiếp diễn, song Mỹ chưa thể buộc Trung Quốc cắt giảm mua dầu Nga. Ngày 12/8, Mỹ và Trung Quốc đồng thuận gia hạn thỏa thuận đình chiến thương mại thêm 90 ngày và không áp đặt lệnh trừng phạt mới nào liên quan đến hoạt động mua dầu Nga. Theo dữ liệu từ Kpler, Trung Quốc đã tăng thêm 75.000 thùng/ngày dầu nhập từ Nga kể từ đầu tháng 8, đạt mức trung bình 40.000 thùng/ngày.

Trong bối cảnh này, Ấn Độ phải đối mặt với sự cạnh tranh trực tiếp từ Trung Quốc để tiếp cận dầu giá rẻ của Nga. Theo chuyên gia Igor Yushkov từ Đại học Tài chính thuộc Chính phủ Nga, Ấn Độ đang sử dụng chiến thuật đàm phán mặc cả nhằm giành thêm chiết khấu từ phía Nga, chứ không có ý định thực sự từ bỏ nguồn cung này. Tuy nhiên, chính những hành động mặc cả cứng rắn của Ấn Độ đã dẫn đến việc một phần nguồn cung chuyển hướng sang Trung Quốc, điều gây lo ngại tại New Delhi.

Chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar, diễn ra ngay sau cuộc hội đàm với người đồng cấp Trung Quốc, không chỉ thể hiện nỗ lực duy trì quan hệ song phương với Moscow mà còn phản ánh chiến lược ngoại giao đa hướng của New Delhi trong một trật tự thế giới đang tái định hình. Việc Ấn Độ khẳng định tiếp tục nhập khẩu dầu Nga, đồng thời đàm phán sâu về thanh toán bằng đồng nội tệ và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực then chốt, cho thấy nước này đang chủ động thích ứng với các biến động toàn cầu và tìm kiếm lợi thế trong các quan hệ đối tác chiến lược.

Đồng thời, động thái này cũng là một phần trong nỗ lực điều chỉnh thế cân bằng trong tam giác quan hệ Nga-Trung-Ấn. Trong bối cảnh Mỹ gia tăng áp lực bằng các công cụ thuế quan, New Delhi đang củng cố lập trường “tự chủ chiến lược”, tìm kiếm không gian ngoại giao linh hoạt để tối ưu hóa lợi ích quốc gia.

Hùng Anh (CTV)