Quân đội Mỹ rời khỏi Syria: Thổ Nhĩ Kỳ và Israel tiến gần “ranh giới đỏ”

Israel lo ngại về quyết định rút quân đội Mỹ khỏi Syria vì điều này sẽ cho phép Thổ Nhĩ Kỳ tăng cường đáng kể ảnh hưởng của mình ở Syria và toàn bộ khu vực.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Ảnh: Getty Images.

Quyết định rút quân được đưa ra bất chấp những nỗ lực của Israel nhằm thuyết phục Washington duy trì sự hiện diện của quân đội Mỹ trong khu vực. Mặc dù những nỗ lực này không thành công, các quan chức quân sự Israel vẫn tiếp tục tham gia đối thoại với chính quyền Mỹ để xem xét lại quyết định.

Việc rút quân không phải là điều bất ngờ. Tổng thống Donald Trump đã công khai ủng hộ việc giảm sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Trung Đông trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Quan điểm này phản ánh học thuyết chính sách đối ngoại cô lập của chính quyền ông, một phần được định hình bởi Phó Tổng thống JD Vance.

“Đây không phải là cuộc chiến của chúng ta”, Donald Trump đã nhiều lần tuyên bố. Lầu Năm Góc đã chuẩn bị cho kịch bản này trong một thời gian khá dài. Ngày nay, Washington đang chuyển sang giai đoạn thực tế, thường xuyên thông báo cho phía Israel về các bước tiếp theo. Trong các cuộc tham vấn, các đại diện của Israel đã nhiều lần bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về hậu quả tiềm tàng của động thái như vậy.

Một quan chức cấp cao của Israel cho rằng việc rút quân có thể chỉ là một phần. Israel lo ngại diễn biến như vậy chỉ tạo điều kiện cho tham vọng của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm tăng cường sự hiện diện của mình tại Syria sau sự sụp đổ của chế độ Bashar al-Assad.

Hiện tại, lực lượng Mỹ đang đồn trú tại một số địa điểm chiến lược ở miền đông và miền bắc Syria, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo ổn định khu vực. Ở Israel, có lo ngại sau khi quân đội Mỹ rút đi, Ankara sẽ tăng cường nỗ lực kiểm soát các địa điểm quân sự quan trọng, đặc biệt là ở khu vực Palmyra, bao gồm các căn cứ T-4 và Tadmur.

“Tàu phá băng” của Thổ Nhĩ Kỳ

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan muốn lợi dụng tình hình địa chính trị đang thay đổi để củng cố vị thế của mình trong khu vực. Những lời lẽ từ Ankara liên quan đến Israel sau khi chiến tranh nổ ra ở Dải Gaza đã làm gia tăng mối lo ngại ở Jerusalem. Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ chính thức không phải là quốc gia thù địch, nhưng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã gọi nước này là một đối tác khó khăn.

Israel cảnh báo Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ sự hiện diện thường trực của lực lượng quân sự Thổ Nhĩ Kỳ tại các căn cứ nói trên sẽ bị coi là vượt qua “lằn ranh đỏ” và sẽ đe dọa đến quyền tự do hành động của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ở hướng bắc.

Tuần trước, một cuộc họp đã diễn ra tại Azerbaijan giữa đại diện của Israel và Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó các bên thảo luận về triển vọng thực hiện các cơ chế tránh xung đột tương tự như mô hình Israel - Nga đã áp dụng trước đây ở Syria.

Phía Israel nhấn mạnh chính phủ Syria mới phải chịu trách nhiệm về diễn biến tiếp theo của các sự kiện. Bất kỳ hành động nào có thể đe dọa đến an ninh của Israel sẽ được coi là căn cứ để phản ứng quân sự. Trong bối cảnh này, các bên đã bắt đầu tham vấn về việc tạo ra một cơ chế phối hợp để tránh xung đột.

Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Israel đã bày tỏ mối quan ngại nghiêm trọng rằng những tín hiệu nồng ấm của Donald Trump đối với Erdogan, đặc biệt là trong cuộc gặp gần đây với Netanyahu, phản ánh xu hướng ngày càng xa cách của Mỹ với khu vực. Đề xuất của Donald Trump về việc đóng vai trò là người hòa giải trong quan hệ giữa Israel và Thổ Nhĩ Kỳ không được Jerusalem coi là một tín hiệu đáng tin cậy.

Theo các nguồn tin, các cuộc không kích gần đây vào căn cứ T-4 được coi là một cuộc chạy đua phủ đầu trước khi quân đội Mỹ rút lui.

Đồng thời, Israel tập trung vào việc ngăn chặn sự thay đổi cán cân quyền lực ở Syria. Thổ Nhĩ Kỳ duy trì mối quan hệ chặt chẽ với tổng thống mới của đất nước, Ahmad al-Sharaa, một cựu lãnh đạo của Al-Qaeda, nhóm thánh chiến Hay'at Tahrir al-Sham của ông đã đóng vai trò quyết định trong việc lật đổ chế độ Assad vào tháng 12/2024.

Sau khi lực lượng Iran, vốn trước đây là đồng minh chủ chốt của Damascus, rút ​​lui, Israel lo ngại Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cố gắng lấp đầy khoảng trống và thiết lập một căn cứ quân sự ở Syria, điều này có khả năng đe dọa đến quyền tự do hoạt động của Israel, đặc biệt là ở khu vực Cao nguyên Golan.

Mối lo ngại và mất lòng tin của Israel

Kết thúc cuộc họp tại Azerbaijan, các khía cạnh kỹ thuật của việc tạo ra cơ chế phòng ngừa xung đột đã được thảo luận. Phía Israel nêu rõ bất kỳ thay đổi nào về sự hiện diện của quân đội nước ngoài trên lãnh thổ Syria, đặc biệt là việc triển khai lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ ở khu vực Palmyra, đều là không thể chấp nhận được và sẽ bị coi là vi phạm lòng tin.

"Israel trước đây đã tuyên bố việc ngăn chặn mối đe dọa này là trách nhiệm của Damascus. Bất kỳ hành động nào gây nguy hiểm cho Israel cũng sẽ gây nguy hiểm cho chế độ al-Sharaa", một nguồn tin nhấn mạnh.

Căn cứ T-4, nằm gần Tadmur, gần đây đã trở thành mục tiêu các cuộc không kích của Israel. Các quan chức an ninh Israel tuyên bố sự hiện diện tiềm tàng của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ trong khu vực này, về mặt địa lý cách xa biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, có thể hạn chế đáng kể quyền tự do hoạt động của Không quân Israel.

Theo các báo cáo, các cuộc không kích vào một số mục tiêu của Syria, bao gồm cả T-4, đã được thực hiện sau khi các phái đoàn Thổ Nhĩ Kỳ đến thăm các khu vực này để chuẩn bị cho một cuộc triển khai có thể xảy ra.

Bất chấp những nỗ lực nhằm giảm căng thẳng, chỉ hai ngày sau cuộc họp ở Azerbaijan, Tổng thống Erdogan đã đưa ra một tuyên bố chỉ trích khác, gọi Israel là một quốc gia khủng bố và cáo buộc nước này cố gắng phá hoại cuộc cách mạng Syria.

“Bất kỳ ai tìm cách gây thêm đau khổ cho người dân Syria đều phải trả giá”, nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ phát biểu trong bài phát biểu của mình.

Vào tháng 12/2024, các chiến binh từ nhóm Hồi giáo Hayat Tahrir al-Sham đã lật đổ chế độ Bashar al-Assad. Syria tạm thời được lãnh đạo bởi người đứng đầu của tổ chức, Ahmed al-Sharaa.

Tuy nhiên, bất chấp sự xuất hiện của giới lãnh đạo mới và những nỗ lực của Sharaa nhằm thiết lập quan hệ với các nước phương Tây, lực lượng quân sự của Mỹ và Israel vẫn thường xuyên thực hiện các cuộc không kích vào các mục tiêu liên quan đến Nhà nước Hồi giáo và Al-Qaeda để ngăn chặn sự mở rộng ảnh hưởng của các nhóm Hồi giáo trong nước.

Đầu tháng 2, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ý định rút quân đội Mỹ khỏi Syria.

TD (Theo RBC)