Phát huy hiệu quả “Tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ”

Trong thời gian qua, mô hình “Tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ” ở các địa phương ven biển trong tỉnh đã góp phần bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản ven bờ, bảo đảm cân bằng sinh thái tự nhiên các thủy vực, mang lại sinh kế cho người dân.

Ngư dân xã Quảng Lợi (Quảng Xương) khai thác hải sản ven bờ. Ảnh: Lê Hợi

Những năm trước đây, xã Hải Ninh (Tĩnh Gia) hoạt động khai thác gần bờ của ngư dân gặp trở ngại do tàu sử dụng kích điện, thiết bị khai thác hủy diệt để đánh bắt khiến nguồn lợi thủy sản cạn kiệt. Được sự hỗ trợ của Dự án nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững, địa phương đã thành lập tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ và ban điều hành gồm 15 thành viên. Trong tổ có các nhóm đồng quản lý, đội hạt nhân trên biển, đội chuyên trách trên bờ làm nhiệm vụ phối hợp với các lực lượng biên phòng, kiểm ngư tuần tra, kiểm soát hoạt động nghề cá trong vùng biển ven bờ; ghi chép nhật ký diễn biến vi phạm giúp ban điều hành phát hiện, giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn xảy ra trên địa bàn. Đồng thời, giám sát sản lượng, đóng mới, cải hoán tàu cá, vệ sinh môi trường, tuyên truyền và triển khai các mô hình sinh kế mới. Từ khi thành lập (năm 2012) đến nay, hoạt động của tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ đã giúp ngư dân chuyển biến trong nhận thức, việc sử dụng ngư cụ cấm để khai thác hải sản đã được hạn chế; ngư dân đoàn kết để bảo vệ ngư trường... Đến nay, tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ xã Hải Ninh đã thu hút được 326 tổ viên là chủ tàu cá có công suất dưới 20CV. Ông Lê Duy Thư, tổ trưởng tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ xã Hải Ninh, cho biết: Tham gia tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ,ngư dân được giao quyền quản lý hoạt động khai thác hải sản tại một vùng nước cố định ven biển nhằm bảo vệ tốt khu vực sinh sản của tôm, cá. Các tổ viên tham gia đều thực hiện tốt việc quản lý hoạt động khai thác hải sản vùng biển ven bờ của xã (khoảng 11 hải lý vuông). Đồng thời, giám sát, thông tin kịp thời cho các lực lượng chức năng những trường hợp vi phạm trong phạm vi quản lý; sử dụng ngư cụ khai thác hợp lý; không đánh bắt ở những khu vực sinh sản của các loài thủy sản... Trung bình mỗi tháng, các tổ viên trong tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ của xã cung cấp 5 đến 6 thông tin về các hoạt động vi phạm khai thác hải sản gần bờ, như: Tàu cá có công suất lớn khai thác sai vùng, sử dụng ngư lưới cụ cấm, dùng xung kích điện khai thác... cho các lực lượng biên phòng, kiểm ngư để có biện pháp xử lý kịp thời.

Đến nay, các địa phương ven biển của tỉnh đã thành lập được 15 tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ tại 19 xã, phường trọng điểm về hoạt động nghề khai thác hải sản vùng ven bờ với 2.810 hộ ngư dân tham gia. Hằng năm, các tổ đã phối hợp ngăn chặn hàng trăm lượt phương tiện hoạt động nghề cấm trong các ngư trường ven bờ. Hoạt động của tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ ở các địa phương đang phát huy được vai trò gắn kết cộng đồng ngư dân bằng những thỏa ước tập thể, ngăn chặn, tiến tới loại bỏ nghề cấm trong khai thác hải sản vùng ven bờ. Thông qua tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ, cộng đồng ngư dân đã tích cực tham gia cùng chính quyền địa phương trong công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Tích cực phối hợp với cơ quan chức năng trong việc ngăn ngừa, phát hiện, truy bắt và xử lý những hành vi vi phạm trong việc khai thác bất hợp pháp, khai thác không đúng quy định. Nhiều mô hình đồng quản lý gắn kết việc bảo vệ hệ sinh thái môi trường biển với phát triển du lịch cộng đồng, góp phần bảo vệ hệ sinh thái biển.

Tuy nhiên, toàn tỉnh có 4.076 tàu cá có công suất dưới 20CV chiếm hơn 65% tàu cá của tỉnh, chuyên khai thác vùng ven bờ. Chính vì vậy, nếu ngư dân khai thác không kết hợp với bảo vệ, thậm chí sử dụng ngư cụ cấm để khai thác thì sẽ khiến cho nguồn lợi thủy sản ven bờ nhanh chóng suy kiệt. Để bảo đảm hoạt động ổn định của các tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ, các sở, ngành có liên quan của tỉnh, các địa phương cần có chính sách cho cộng đồng ngư dân trong tổ để họ quản lý, được hưởng lợi từ vùng biển mà họ tham gia quản lý. Ngoài ra, cần nhân rộng tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ đến tất cả các địa phương ven biển trên địa bàn tỉnh, lấy các tổ làm hạt nhân trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giữ gìn vệ sinh môi trường ven biển.