Khắc phục tiêu chí chưa đạt chuẩn nông thôn mới

Đã không còn tình trạng nể nang, châm chước hay chiếu cố một vài tiêu chí chưa đạt chuẩn trong khi thẩm định xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu. Thời gian gần đây, tại các hội nghị thẩm định NTM cấp tỉnh, nhiều xã bị dừng công nhận đạt chuẩn để yêu cầu hoàn thiện các tiêu chí. Sau đó, các xã và các huyện đều vào cuộc khắc phục, về đích thuyết phục mà không cần sự “chiếu cố” hay nợ tiêu chí để hoàn thiện sau.

Phong trào phá bỏ vườn đồi cây tạp để trồng cây ăn quả theo quy hoạch, phát triển kinh tế ở thôn Sơn Thủy, xã Tân Phúc (Lang Chánh).

Giữa năm 2021, xã miền núi Tân Phúc của huyện Lang Chánh đã có hồ sơ đề nghị và được các sở, ngành liên quan thẩm định đủ điều kiện đạt chuẩn NTM theo các tiêu chí của xã miền núi. Tại hội nghị thẩm định cấp tỉnh, nhiều ý kiến cho rằng, tỷ lệ hộ cận nghèo của xã còn rất cao, tới hơn 40%. Trên thực tế, tiêu chí quy định chỉ xét đến hộ nghèo, không đề cập hộ cận nghèo nên Tân Phúc hoàn toàn có thể được công nhận về đích 19 tiêu chí NTM. Tuy nhiên, nhiều đại biểu trong hội đồng thẩm định cấp tỉnh phân tích rằng, những hộ cận nghèo ở miền núi rất dễ tái nghèo. Nếu công nhận xã miền núi này đạt chuẩn NTM, tiêu chí tỷ lệ hộ nghèo sẽ không bền vững, có thể dẫn đến rớt tiêu chí. Trên quan điểm không chạy theo thành tích, hội nghị thẩm định quyết định dừng công nhận đạt chuẩn để xã Tân Phúc và huyện Lang Chánh phát triển các mô hình sản xuất, có thêm nhiều giải pháp nâng cao thu nhập cho người dân địa phương để giảm nhanh hộ nghèo cũng như cận nghèo.

Trở lại xã Tân Phúc những ngày cuối tháng 3 vừa qua, chúng tôi ghi nhận những sự đổi thay nhanh chóng về hệ thống hạ tầng cũng như diện mạo nông thôn. Tại thôn Sơn Thủy của xã, phong trào phát triển kinh tế để nâng cao thu nhập cho người dân đang được chính quyền xã thổi luồng gió mới để người dân thực hiện. Những tháng qua, nhiều gia đình được vận động cải tạo vườn tạp, đất đồi rừng kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả và những cây trồng giá trị kinh tế cao hơn. Trên diện tích gần 2 ha đồi rừng của gia đình anh Lê Văn Tuấn, nhiều hàng xoài, nhãn và cây ăn quả mới du nhập đã lên tươi tốt. Chỉ vào dấu tích của những gốc luồng và các cây lưu niên, anh Tuấn chia sẻ: “Trước đây, để vườn tạp và rừng luồng thoái hóa lâu đời nên khu đồi cho thu nhập mỗi năm chỉ được vài chục triệu đồng. Nay gia đình tôi mạnh dạn chặt phá đồi cây kém hiệu quả, đầu tư trồng cây ăn quả với sự áp dụng của tiến bộ kỹ thuật, nhiều mô hình ở địa phương triển khai trước đã cho thu nhập hàng năm tới 50 – 60 triệu đồng/ha”.

Ông Hà Văn Bằng, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Phúc, cho biết: Sau khi được yêu cầu tạm dừng đạt chuẩn NTM để giảm tỷ lệ hộ cận nghèo, xã xác định đẩy mạnh phát triển sản xuất, cải tạo đất đai, chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi để nâng cao thu nhập cho người dân. Một mô hình sản xuất than hoạt tính xuất khẩu cũng được duy trì và phát triển trên địa bàn. Đến nay, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo của xã đang giảm nhanh, địa phương đã dự kiến tiếp tục gửi hồ sơ trình để được thẩm định lại mức độ đạt chuẩn NTM trong tháng 6 tới.

Nhiều xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao vào những tháng đầu năm 2022 này như Hoằng Tiến (Hoằng Hóa), Thọ Hải (Thọ Xuân), Quảng Yên (Quảng Xương)..., trước đó đều bị tạm dừng công nhận đạt chuẩn để khắc phục những nội dung hạn chế được chỉ ra ở những thời điểm trước đó. Điển hình như xã Thọ Hải có hệ thống hạ tầng và các mô hình sản xuất tốt, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội cũng được xếp vào tốp đầu của huyện Thọ Xuân. Tuy nhiên trong tiêu chí môi trường, tại thời điểm được thẩm định, Thọ Hải còn nhiều tồn tại liên quan đến bãi chôn lấp rác thải của xã; chưa xử lý triệt để nước rỉ rác gây ô nhiễm, hệ thống cảnh quan môi trường ở các khu dân cư chưa đẹp mắt. Sau thời điểm này, vì mục tiêu chung trong xây dựng NTM của cả huyện và nỗ lực của xã, Thọ Hải đã phối hợp với Công ty TNHH Gia Bảo XH để tiến hành thu gom và xử lý rác thải triệt để. Xung quanh bãi xử lý rác của xã rộng 5.400m2, đã được trồng 5 lớp hàng rào cây xanh bao quanh. Bên cạnh đó, xã cũng đã xây dựng được hố thu 3,5m3 và 1 bể tự hoại 3 ngăn với thể tích hơn 13m3 để xử lý nước rỉ rác, không còn hiện tượng chảy tràn ra gây ô nhiễm như trước kia. Theo lộ trình, huyện Thọ Xuân cũng đã xây dựng kế hoạch đóng cửa khu xử lý rác thải này vào năm 2023, toàn bộ rác thải địa phương sẽ được thu gom, vận chuyển lên bãi xử lý rác chung của huyện ở xã Xuân Phú. Sau khi khắc phục xong tồn tại này, Thọ Hải đã trở thành xã NTM nâng cao với hệ thống các tiêu chí thực chất.

Tại một hội nghị thẩm định đạt chuẩn NTM gần đây, xã Hà Lĩnh (Hà Trung) tiếp tục được yêu cầu dừng công nhận để hoàn thiện một khu trường học và tuyến đường giao thông trong xã. Trên thực tế, việc bị yêu cầu dừng công nhận đạt chuẩn để khắc phục thì các xã chỉ về đích sau một vài tháng, nhiều là 1 năm. Cách làm kiên quyết này được coi là giải pháp cho xây dựng NTM bền vững, đi vào thực chất hơn.

Bài và ảnh: Lê Đồng