Nhân Kỷ niệm 58 năm ngày Hàm Rồng chiến thắng (3, 4-4-1965 - 3, 4-4-2023): Hàm Rồng ngày ấy - bây giờ

Hàm Rồng - tên gọi đã gắn liền với “huyền thoại” về “cây cầu sắt nhỏ bắc qua sông Mã”, là “bản anh hùng ca”, là niềm tự hào chiến thắng của quân và dân Thanh Hóa nói chung, Hàm Rồng - Nam Ngạn nói riêng khi giáng đòn đau vào không lực Hoa Kỳ. Từ mạch nguồn văn hóa lắng đọng, phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang, Hàm Rồng hôm nay đang chuyển mình vươn lên cùng thành phố và cả tỉnh trong công cuộc đổi mới.

Cầu Hàm Rồng - cây cầu của ký ức hào hùng. Ảnh: Tố Phương

Nằm vắt ngang dòng sông Mã oai hùng, 58 năm về trước, cầu Hàm Rồng được đế quốc Mỹ xác định là “điểm tắc lý tưởng” nên đã ra sức tổ chức các cuộc không kích bằng bom hạng nặng nhằm khóa chặt tuyến giao thông huyết mạch, cắt đứt sự chi viện từ miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Mỹ đã “ưu ái” cho Hàm Rồng bằng một kế hoạch đánh phá kỹ lưỡng với mọi thủ đoạn tàn bạo nhất có thể. Chiều ngày 3-4-1965, đế quốc Mỹ huy động số lượng lớn máy bay phản lực và bom đạn hướng vào mục tiêu nhỏ hẹp là cầu Hàm Rồng. Chỉ trong phút chốc, tiếng gầm rú của hàng trăm máy bay phản lực kéo vào oanh tạc cầu Hàm Rồng đã xé tan bầu trời yên bình xứ Thanh. Mỗi ngọn núi, dòng sông, công trường, nhà máy đều là mục tiêu đánh phá ác liệt của địch.

Sự xuất hiện của những chiếc máy bay “thần sấm”, “con ma”, “giặc nhà trời”... ấy không khiến Hàm Rồng bất ngờ hay hốt hoảng. Hàm Rồng bước vào cuộc chiến bằng tâm thế sẵn sàng, chủ động, chuẩn bị chu đáo, hiệp đồng tác chiến với nhiều lực lượng cùng tham gia. Trong những giờ phút một mất, một còn với quân thù, người Hàm Rồng vẫn bình tĩnh, tự tin, thể hiện rõ quyết tâm sắt đá “sống bám cầu, bám đường - chết kiên cường dũng cảm” và “tim có thể ngừng đập nhưng đường không thể tắc”. Quyết tâm ấy của quân, dân Hàm Rồng và quân, dân Thanh Hóa đã lần lượt đánh bại mọi mưu đồ đen tối của kẻ thù, lập được nhiều chiến công hiển hách khi bắn rơi 47 máy bay Mỹ, bắt sống nhiều giặc lái. Trước sức mạnh của không lực Hoa Kỳ chưa mấy ai hình dung nổi, cầu Hàm Rồng vẫn sừng sững, hiên ngang nối đôi bờ sông Mã như thách thức đối với kẻ thù xâm lược.

Mỹ không thể “đánh sập cầu Hàm Rồng trong chớp nhoáng” và phải cay đắng thú nhận: “Đó là 2 ngày đen tối của không lực Hoa Kỳ”. Với quân và dân ta, đó là 2 ngày xác lập kỷ lục cho trận chiến chưa có trong tiền lệ để bảo vệ một cây cầu khiến cho dư luận nước Mỹ xôn xao, bạn bè yêu chuộng công lý và hòa bình trên thế giới khâm phục. Những chiến công của quân và dân Hàm Rồng được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen. Bác viết: “Giỏi lắm! Nhân dân Hàm Rồng giỏi. Công nhân Hàm Rồng giỏi. Nông dân Hàm Rồng cũng giỏi. Cả bộ đội, dân quân Hàm Rồng đều giỏi. Cố gắng sản xuất và chiến đấu giỏi hơn nữa đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”. Quân và dân Hàm Rồng đã vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân.

Trang sử vàng lấp lánh chiến công của quân, dân Hàm Rồng đã khép lại cùng lịch sử, nhưng bản hùng ca bất tử ấy vẫn vang mãi cùng núi sông. Hàm Rồng hôm nay đã vượt lên sự đổ nát của một thời chiến tranh ác liệt, vươn mình phát triển mạnh mẽ, trở thành điểm nhấn du lịch của tỉnh Thanh. Sự hồi sinh nhanh chóng ở đây không chỉ bởi sức người, còn bởi đất thiêng, đất lành - nơi ôm trọn cả hai nền văn hóa Núi Ðọ, Ðông Sơn.

Hàm Rồng là mảnh đất giàu giá trị lịch sử - văn hóa, nơi hội tụ nhiều di tích tiêu biểu, đã được xếp hạng cấp quốc gia, cấp tỉnh như cầu Hàm Rồng, Di chỉ khảo cổ văn hóa Đông Sơn, đồi Quyết Thắng, trận địa Đồi C4, động Long Quang, đền thờ Đức Thánh Cả, chùa Phạm Thông, đền Văn Thánh, nhà cổ ông Lương Trọng Duệ, làng cổ Đông Sơn, động Tiên Sơn, miếu Đệ Nhị... Nhiều năm qua, Đảng bộ, chính quyền phường Hàm Rồng đã phát huy thế mạnh này để chú trọng đầu tư, phát triển du lịch theo hướng bền vững, lấy dịch vụ du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, là động lực cho phát triển. Đặc biệt, để tạo điểm nhấn cho Hàm Rồng, tháng 3-2020, UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 khu vực Hàm Rồng - Núi Đọ thuộc vành đai xanh phía Tây Bắc TP Thanh Hóa. Theo đó, khu vực quy hoạch Hàm Rồng - Núi Đọ sẽ là khu đô thị Công viên di sản, với quy mô, tầm vóc quốc gia, quốc tế hướng tới trở thành Di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận. Là khu di tích lịch sử văn hóa khảo cổ và du lịch của TP Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa và vùng Bắc Trung bộ, gồm: Quần thể di sản danh thắng, di tích lịch sử văn hóa khảo cổ cấp quốc gia; khu du lịch lịch sử, văn hóa, khảo cổ - sinh thái của TP Thanh Hóa và tỉnh Thanh Hóa gắn với tuyến du lịch dọc sông Mã (Sầm Sơn - Hàm Rồng - Thành Nhà Hồ); các khu du lịch về cội nguồn, du lịch tâm linh, du lịch sinh thái; khu vui chơi giải trí chất lượng cao và khu thể thao cao cấp... Quy hoạch mở ra vận hội mới, thúc đẩy Hàm Rồng ngày càng bứt phá đi lên.

Hiện tại và tương lai của Hàm Rồng chính ở chỗ biết kế thừa và phát huy có hiệu quả những giá trị lịch sử, biến tiềm năng thành thế mạnh, động lực cho sự phát triển năng động và toàn diện. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ phường Hàm Rồng lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định mục tiêu hướng tới là: “Nâng cao năng lực lãnh đạo của đảng bộ; phát huy truyền thống anh hùng, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, xây dựng môi trường du lịch thân thiện; phấn đấu đến năm 2025 trở thành phường kiểu mẫu”. Đồng chí Lê Thị Thanh, Chủ tịch UBND phường Hàm Rồng, cho biết: Trong chiến đấu, quân và dân Hàm Rồng kiên trung, quả cảm. Bước vào thời bình, Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân phường Hàm Rồng không ngừng nỗ lực phấn đấu, nhanh nhạy, chủ động, sáng tạo nhằm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ xây dựng và phát triển địa phương. Lấy phát triển kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm, then chốt, Đảng ủy, UBND phường đã triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, trong đó tập trung khai thác lợi thế sẵn có để phát triển du lịch, dịch vụ - thương mại. Minh chứng rõ nét nhất là chương trình “Tết xưa làng cổ” xuân Quý Mão 2023 do UBND phường tổ chức đã thu hút hàng nghìn lượt người tham quan mỗi ngày. Chương trình đã kết nối với các điểm du lịch trên địa bàn phường như: Thiền viện Trúc Lâm Hàm Rồng, Ðền thờ Bà mẹ Việt Nam Anh hùng và các Anh hùng liệt sĩ, chùa Đông Sơn, đền Đức Thánh Cả, động Tiên Sơn..., có những ngày cao điểm thu hút hơn 10.000 lượt khách tới tham quan.

Hàm Rồng hôm nay kinh tế tăng trưởng khá, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Năm 2022, giá trị thương mại, dịch vụ, du lịch đạt 361,9 tỷ đồng, tăng 11,8% so với cùng kỳ năm 2021; sản xuất tiểu thủ công nghiệp đạt 306,2 tỷ đồng, tăng 11,5% so với cùng kỳ; sản xuất nông nghiệp đạt 15,9 tỷ đồng, tăng 11,2% so với cùng kỳ. Trên địa bàn phường có nhiều dự án lớn nhỏ được triển khai, hứa hẹn sẽ tạo ra một diện mạo mới trong tương lai. Ngoài ra, nhiều công trình phúc lợi, nhà cao tầng được xây dựng mới; các tuyến đường giao thông đều được nâng cấp, rải nhựa, đổ bê tông; công tác trật tự đô thị, vệ sinh môi trường được thực hiện tốt, các tụ điểm phức tạp về trật tự đô thị, ô nhiễm vệ sinh môi trường được giải quyết triệt để...

Bài ca về Hàm Rồng hôm nay không chỉ được viết nên từ những huyền thoại trong mưa bom bão đạn. Hơn hết, đó là bài ca về sự nỗ lực, phấn đấu, chung sức đồng lòng của các thế hệ lãnh đạo và Nhân dân nơi đây trong hành trình xây dựng và phát triển. Hàm Rồng hôm nay đang viết tiếp bài ca ngày mới với những dự án, những khu công nghiệp, những công trình kiến trúc mới đã và đang hiện hữu, tạo cho Hàm Rồng một dáng dấp mới của sự phát triển hiện đại, bền vững.

Tố Phương