Nâng cao nhận thức cộng đồng - giải pháp phòng tránh biến tướng đa cấp

Hoạt động bán hàng đa cấp nhiều năm qua luôn là chủ đề được dư luận quan tâm. Đây là mô hình kinh doanh hợp pháp, được pháp luật cho phép và đã có nhiều doanh nghiệp hoạt động minh bạch, đóng góp tích cực cho thị trường. Tuy nhiên, không ít đối tượng đã lợi dụng danh nghĩa đa cấp để biến tướng thành chiêu thức lừa đảo, gây thiệt hại tài chính, làm xói mòn niềm tin của người dân. Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức cộng đồng được coi là “lá chắn” bền vững để phòng ngừa và ngăn chặn những biến tướng nguy hiểm này.

Dàn “xe sang” của các đối tượng trong đường dây lừa đảo và rửa tiền qua sàn giao dịch ngoại hối Fnory.com đầu năm 2025 đã bị lực lượng chức năng Thanh Hóa bắt giữ.

Theo thống kê của Sở Công Thương, hiện trên địa bàn tỉnh có 15 doanh nghiệp được cấp phép hoạt động bán hàng đa cấp với hơn 17.000 người tham gia. Herbalife Việt Nam là doanh nghiệp có quy mô lớn nhất, đạt doanh thu hơn 188 tỷ đồng và có hơn 5.700 người tham gia. Trái lại, Kyowon The Orm Việt Nam chỉ đạt 94 triệu đồng doanh thu, còn Elken International chỉ có 25 người tham gia. Đáng chú ý, Công ty TNHH Best World đã chấm dứt hoạt động tại Thanh Hóa từ tháng 8/2024 vì kinh doanh không hiệu quả. Những con số này cho thấy quy mô đa cấp ở Thanh Hóa khá lớn, trải rộng nhiều địa bàn, đặt ra yêu cầu quản lý và giám sát thường xuyên, chặt chẽ.

Trong năm 2024, Sở Công Thương đã phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra hoạt động của 7/15 doanh nghiệp kinh doanh đa cấp. Kết quả cho thấy các đơn vị được kiểm tra đều tuân thủ đúng quy định pháp luật. Đặc biệt, cả năm không ghi nhận đơn thư phản ánh, khiếu nại nào liên quan đến hoạt động đa cấp. Đây là tín hiệu tích cực, phản ánh hiệu quả của công tác quản lý, đồng thời cho thấy nhận thức của người dân về đa cấp hợp pháp đã có sự chuyển biến rõ rệt.

Tuy vậy, nguy cơ đa cấp biến tướng vẫn tiềm ẩn và phức tạp. Khi hoạt động đa cấp truyền thống bị siết chặt, nhiều đối tượng đã chuyển sang các mô hình trá hình, lôi kéo người dân tham gia đầu tư tiền ảo, chứng khoán online, giao dịch ngoại hối... Đây là những hình thức lừa đảo tinh vi, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng, khiến nhiều người rơi vào cảnh nợ nần, bế tắc.

Trước thực trạng đó, Thanh Hóa xác định tuyên truyền là giải pháp then chốt. Từ năm 2021 đến nay, Sở Công Thương đã tổ chức nhiều hội nghị tuyên truyền tại các địa phương trên toàn tỉnh..., thu hút hàng nghìn lượt cán bộ, người dân tham dự. Nội dung tập trung phân biệt rõ mô hình đa cấp hợp pháp với những biến tướng bất chính; cảnh báo các chiêu trò dễ nhầm lẫn như tiếp thị liên kết trá hình, kêu gọi “việc nhẹ lương cao”, thổi phồng công dụng sản phẩm hay mời gọi đầu tư “siêu lợi nhuận”. Nhờ vậy, nhiều người dân đã dần hiểu rằng bán hàng đa cấp không phải con đường “làm giàu nhanh” như lời dụ dỗ, mà là hoạt động thương mại đòi hỏi kỹ năng, sự kiên trì và tuân thủ pháp luật. Ý thức cảnh giác được nâng cao đã giúp hạn chế đáng kể nguy cơ từ những chiêu trò biến tướng.

Song song với đó, lực lượng công an và quản lý thị trường cũng tăng cường kiểm tra, giám sát cơ sở. Công an tỉnh chỉ đạo các đơn vị nắm bắt tình hình, phối hợp với lực lượng chức năng phát hiện và xử lý những hành vi lợi dụng tổ chức hội thảo, khuyến mại, tặng quà tri ân để lừa bán hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, gây mất an ninh trật tự. Các vụ việc có dấu hiệu hình sự đều được điều tra, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

Chi cục Quản lý thị trường tỉnh cũng chỉ đạo các đội trên địa bàn tăng cường kiểm soát hoạt động bán hàng đa cấp, tư vấn, giới thiệu sản phẩm, nhất là các hình thức bán hàng lưu động; xử lý nghiêm các vi phạm về nhãn mác, xúc tiến thương mại, buôn bán hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc. Đồng thời, công khai số điện thoại đường dây nóng đến tận xã, phường, thôn, bản để người dân kịp thời phản ánh, tố giác khi phát hiện vi phạm.

Theo đại diện Sở Công Thương, để bảo đảm môi trường kinh doanh đa cấp minh bạch, hạn chế tối đa nguy cơ biến tướng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chuyên ngành và chính quyền địa phương trong công tác giám sát, xử lý nghiêm những tổ chức, cá nhân tiếp tay cho hành vi bất chính. Trong bối cảnh chính quyền địa phương 2 cấp được vận hành với mục tiêu gần dân, sát dân hơn hiện nay, việc đổi mới nội dung và phương thức tuyên truyền càng trở nên cấp thiết. Khi người dân được trang bị đầy đủ kiến thức và nâng cao cảnh giác, các hoạt động lừa đảo sẽ không còn cơ hội tồn tại, phát triển.

Bài và ảnh: Bách Nguyên