Hiệu quả kinh tế của mô hình sản xuất cá – lúa

Trong thời gian qua, các địa phương trong tỉnh đã tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, thực hiện các mô hình sản xuất nông nghiệp mới nhằm phá thế độc canh cây lúa ở những vùng trũng thường xuyên ngập nước trồng lúa bấp bênh không ăn chắc...

Mô hình cá - lúa kết hợp tại xã Hoằng Tân (Hoằng Hóa) cho hiệu quả kinh tế cao.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ năm 2009 đến hết tháng 3-2020, toàn tỉnh đã chuyển đổi linh hoạt 23.846 ha đất lúa năng suất, hiệu quả kinh tế thấp sang các loại cây trồng hiệu quả cao hơn và nuôi trồng thủy sản. Trong đó, có khoảng 8.700 ha đất sản xuất nông nghiệp thuộc khu vực trũng thấp, tập trung ở các huyện: Vĩnh Lộc, Hà Trung, Thọ Xuân, Hoằng Hóa, Quảng Xương, Nông Cống... chuyển đổi sang mô hình kết hợp trồng lúa với nuôi cá. Mô hình này dễ thực hiện, rủi ro thấp, thời gian sinh lãi ngắn, nên thu hút nhiều hộ dân tại các địa phương tham gia. Các hộ chỉ cần đầu tư đắp bờ vùng, bờ thửa và tạo hệ thống kênh mương xung quanh thửa ruộng. Mô hình cá - lúa chi phí đầu tư ít, tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên. Trong một năm có thể nuôi gối vụ, cho thu hoạch nhiều lứa. Nhiều hộ ở các huyện Vĩnh Lộc, Thọ Xuân, Hoằng Hóa... còn trồng xen canh cây sen trong vụ hè thu và tận dụng một phần diện tích thả nuôi vịt thương phẩm nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế. Trung bình một ha cá - lúa kết hợp cho lợi nhuận 60 - 100 triệu đồng/năm. Mô hình cá - lúa mang lại hiệu quả “kép” do cá và lúa có quan hệ cộng sinh, cùng hỗ trợ nhau phát triển. Cá ăn sâu bọ hại lúa, sục bùn, diệt cỏ dại và các loại chất thải của cá tích tụ có tác dụng làm phân bón, tăng độ mùn cho ruộng lúa, giảm công làm cỏ, công làm đất sau mỗi vụ thu hoạch. Cùng với đó, ruộng lúa cung cấp rơm rạ mục, sâu bọ làm thức ăn cho cá nên tiết kiệm được nhiều chi phí thức ăn. Nhờ nuôi thả tự nhiên, chất lượng thịt cá bảo đảm an toàn và thơm ngon. Đánh giá từ thực tế sản xuất cho thấy, sau khi thu hoạch, ngoài thu nhập từ cây lúa, 1 ha sản xuất còn thu hoạch khoảng 2 tấn cá/năm.

Tuy nhiên, hiện mô hình cá - lúa ở các địa phương trong tỉnh chủ yếu do các hộ dân tự chuyển đổi nên nằm rải rác ở các xứ đồng, chưa hình thành vùng nuôi tập trung. Vì vậy, chưa có hệ thống cấp thoát nước phù hợp với phương thức canh tác trồng xen canh lúa và nuôi thủy sản. Nguồn nước chủ yếu tận dụng hệ thống kênh mương nội đồng, không bảo đảm yêu cầu do bị ô nhiễm từ thuốc bảo vệ thực vật, nước thải sinh hoạt, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Theo ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Hoằng Hóa, đây là mô hình phát huy được diện tích mặt nước. Tuy nhiên, mô hình chỉ thật sự hiệu quả kinh tế đối với những vùng thuần nước ngọt, không bị nhiễm phèn chua. Do đặc thù là địa phương ven biển, các diện tích chuyển đổi sang mô hình sản xuất cá lúa phần lớn ở các xã vùng ven sông và cửa Lạch Trào và Lạch Trường thường bị nhiễm mặn... nên hiệu quả chưa cao. Vì vậy, địa phương đang triển khai xây dựng đề án chuyển đổi mô hình cá lúa sang chuyên canh nuôi trồng thủy sản để phát huy hiệu quả kinh tế ở các vùng này.

Bài và ảnh: Hải Đăng