Đưa hàng hóa xứ Thanh vào siêu thị: Có thật sự khó?

Khi vượt qua nhiều tiêu chuẩn khắt khe để được bày bán trong hệ thống siêu thị, hàng hóa coi như có thêm “vé thông hành” để phát triển thị trường. Thanh Hóa là tỉnh có đa dạng các mặt hàng nông sản, nhiều sản phẩm đặc trưng, nhưng “vào” được các hệ thống siêu thị thì còn khá hạn chế. Vậy đâu là rào cản, hay các chủ thể sản xuất chưa sẵn sàng?

Trên kệ hàng của Siêu thị Co.op mart Thanh Hóa có hàng chục nhãn hàng nước mắm, nhưng hiện chỉ duy nhất sản phẩm Lê Gia của Thanh Hóa.

Chủ thể còn e ngại

Tính cả khu vực phía Bắc và Bắc Trung bộ, Thanh Hóa được coi là “thủ phủ” nước mắm với nhiều làng nghề truyền thống hàng trăm năm tuổi như Ba Làng, Khúc Phụ, Quảng Nham... Đến nay, hàng trăm cơ sở sản xuất mắm lớn nhỏ đã và đang duy trì hoạt động ở khắp các vùng biển trong tỉnh. Theo đó, nước mắm và các sản phẩm mắm của tỉnh được coi là ngành hàng rất tiềm năng và có nhiều lợi thế. Tuy nhiên, khảo sát tại các siêu thị trên địa bàn tỉnh, nước mắm Thanh Hóa gần như vắng bóng, trong khi sản phẩm của các tỉnh khác lại ngập tràn trên các kệ hàng.

Tại phường Hải Bình, cơ sở sản xuất mắm lớn nhất thuộc về HTX chế biến thủy sản Hải Bình với sự liên kết của gần chục chủ xưởng mắm địa phương thành tổ hợp sản xuất theo một quy chuẩn. Từ những năm 2019, 2020, 3 sản phẩm là nước mắm, mắm tôm và mắm tép mang tên Vị Thanh của HTX đã được công nhận đạt chuẩn OCOP. Đến năm 2021, sản phẩm nước mắm tiếp tục được Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam chứng nhận nhãn hiệu, rồi các cơ quan chức năng ở Trung ương và tỉnh tiếp tục chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn ISO: 2200, vệ sinh an toàn thực phẩm, HACCP... Với các tiêu chuẩn trên, các sản phẩm mắm Vị Thanh hoàn toàn có thể vào được kênh bán lẻ siêu thị để phát triển thị trường đi khắp cả nước.

Giám đốc HTX chế biến thủy sản Hải Bình Nguyễn Thế Hoàng cho biết: "Hàng năm, HTX sản xuất từ 3.000 đến 5.000 lít nước mắm các loại, khoảng 20 tấn mắm tôm và mắm tép. Để phát triển thị trường cho các sản phẩm, hàng năm HTX tham gia cả chục cuộc triển lãm, hội chợ giới thiệu và bày bán sản phẩm trong và ngoài tỉnh. Hàng tháng, hàng quý, chính tôi còn chở cả xe hàng di động lên tham gia phiên chợ nhỏ An lành tại phường Hạc Thành, tranh thủ từng cơ hội để bán sản phẩm”.

Về gợi ý đưa nước mắm và các sản phẩm mắm của mình vào siêu thị, ông Hoàng cho rằng đó là điều mơ ước, là kênh phát triển thương hiệu rất tốt. Song không quen biết ai ở các siêu thị để đấu mối, cộng với lo ngại nhiều quy định khắt khe, rồi các giấy tờ thủ tục phức tạp. Một điều “lăn tăn” khác nữa là cơ sở sản xuất chưa đủ lớn, sợ khó cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại...

Tại thôn Kiến Long, xã Vạn Lộc, cơ sở nuôi và chế biến sản phẩm Yến Sào của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Yến sào Xứ Thanh đã có 7 chủng loại với 12 mã sản phẩm thương mại nổi tiếng sau hơn 10 năm gây dựng. Không chỉ phát triển thị trường bán lẻ tại Thanh Hóa, công ty đã đưa được sản phẩm đi một số tỉnh, thành phố và đang hoàn thành các thủ tục để phát triển sang thị trường Trung Quốc. Trở thành nhãn hàng có tiếng, song sản phẩm của công ty chưa thể có mặt trong các siêu thị.

Theo ông Nguyễn Văn Tú, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Yến sào Xứ Thanh: "Nếu sản phẩm của mình vào được siêu thị thì rất tốt, song lâu nay vẫn ngại các tiêu chí và thủ tục phức tạp nên còn ngại. Hơn nữa, cũng không biết đấu mối với ai, thủ tục cụ thể như thế nào để có thể đưa hàng hóa vào siêu thị. Tôi cũng nghe nói nếu đưa hàng vào siêu thị, thì 3 tháng mới được thanh toán một lần nên lâu nay chưa thực sự mặn mà"...

Riêng hàng hóa là các sản phẩm tổ yến như yến chưng, yến sào thô thì công ty luôn có nguồn lớn quanh năm bởi tự liên kết đầu tư hàng chục nhà yến tại khu vực Tây Nguyên và trại yến tại Thanh Hóa. Hiện cơ sở tinh chế các sản phẩm tổ yến ở xã Vạn Lộc mỗi ngày có thể chế biến 7.000 hũ yến chưng loại 70ml. Không chỉ đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao từ nhiều năm qua, các sản phẩm của công ty còn đạt các tiêu chuẩn cao nhất tại Việt Nam hiện hành, hoàn toàn có thể tiêu thụ qua hệ thống siêu thị.

Vẫn rộng cửa với hàng hóa bản địa

Hai siêu thị có quy mô lớn nhất trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa là Co.opmart Thanh Hóa và Go! Thanh Hóa (tiền thân là Siêu thị BigC Thanh Hóa) đều đứng chân trên địa bàn phường đô thị trung tâm Hạc Thành. Tại Go! Thanh Hóa, lượng hàng hóa có nguồn gốc xứ Thanh không nhiều, do đây là hệ thống bán lẻ do doanh nghiệp nước ngoài điều hành, có những tiêu chí riêng. Siêu thị Co.opmart Thanh Hóa những năm qua đã có chính sách ưu tiên hàng bản địa, đã đồng hành phát triển thị trường với hàng trăm chủ thể.

Dẫn phóng viên tham quan các kệ hàng, Giám đốc Siêu thị Co.opmart Thanh Hóa Nguyễn Văn Dũng giới thiệu rất nhiều mặt hàng “made in Thanh Hóa” đang được bày bán. Ngay từ cửa tầng 1 đã có kệ hàng dưa vàng Lam Sơn, nhiều loại rau quả của các HTX, chủ thể, đến trứng Hiền Nhuần, rồi thịt lợn sạch... có xuất xứ từ khu vực đồng bằng của tỉnh. Sản phẩm miền núi Thanh Hóa có măng khô, nhiều sản phẩm OCOP cũng vào được siêu thị. Bất ngờ với chúng tôi khi danh sách hàng hóa của Thanh Hóa đã được bán lẻ qua kênh Siêu thị Co.op mart Thanh Hóa đã lên hơn 400 sản phẩm. Hàng hóa rất phong phú, từ gia vị đến trái cây, từ hàng lương thực đến thực phẩm... Một sản phẩm có hạn dùng trong ngày, những tưởng chỉ bán ở các chợ truyền thống hay ven đường là đậu phụ miếng của một hộ dân ở phường Hạc Thành cũng cung ứng vào và lên kệ siêu thị này.

Theo Giám đốc Nguyễn Văn Dũng, “Co.op mart Thanh Hóa sẵn sàng tạo điều kiện cho hàng hóa của tỉnh vào siêu thị, miễn là đáp ứng đủ các tiêu chí. Trên thực tế những năm qua phía siêu thị đã hướng dẫn hồ sơ, thủ tục cho nhiều chủ thể thành công. Rất nhiều mặt hàng trong số đó do siêu thị nhận thấy chất lượng tốt, có tính đặc trưng và có tiềm năng, nên đã chủ động đấu mối với Sở Nông nghiệp và Môi trường để xin các thông tin rồi liên hệ chủ thể sản xuất. Trường hợp các chủ thể chủ động đến đấu mối, liên hệ với siêu thị để hợp tác đưa hàng hóa vào thì rất ít”.

Cũng theo ông Dũng, các mặt hàng Thanh Hóa bán chạy nhất hiện nay là dưa vàng Lam Sơn, các loại rau ăn lá, nước mắm Lê Gia... Hiện siêu thị đang bày bán khoảng 20.000 mặt hàng, trong đó chỉ 5% hàng hóa nước ngoài như đồ uống, rượu tây, bánh kẹo ngoại, còn lại 95% hàng hóa chất lượng tốt trong nước. Riêng hàng hóa có nguồn gốc Thanh Hóa, tính tại thời điểm đầu tháng 11/2025 có hơn 400 chủng loại, chiếm hơn 2% tổng số hàng hóa phân phối của siêu thị. Theo ông Dũng, đây là tỷ lệ tương đương với nhiều tỉnh phía Nam, cao hơn một số tỉnh phía Bắc mà các chi nhánh Co.op mart đang hoạt động.

“Cái yếu của đa phần hàng hóa Thanh Hóa là chưa mấy chú trọng khâu quảng bá nên thường yếu hơn các sản phẩm cùng loại của tỉnh khác về mức độ nhận diện thương hiệu. Đơn cử như sản phẩm nước mắm, ngoài Lê Gia được bày bán thường xuyên trên kệ, thì các nhãn hiệu khác hầu như vắng bóng, trong khi hàng chục nhãn hiệu nước mắm phía Nam thì bán rất chạy ngay trên đất Thanh Hóa”, ông Dũng cho biết.

Cũng theo Giám đốc Co.op mart Thanh Hóa, Thanh Hóa rất nhiều sản vật, nhưng nhiều HTX và hộ cá thể sản xuất lại chưa chú trọng đến hồ sơ pháp lý nên khi chào hàng, phía siêu thị thẩm định lại chưa đạt. Nhiều sản phẩm khi thừa, khi lại thiếu nên phải dừng, nguyên nhân là các chủ thể thiếu sự liên kết để có nguồn hàng quanh năm, đơn cử như ổi lê Thạch Thành và một số loại rau củ quả... Một số sản phẩm đã vào được siêu thị, nhưng khi cần do khâu vận chuyển không chuyên nghiệp làm gián đoạn nên phải dừng.

Một thông tin có nhiều chủ thể sản xuất trăn trở là đưa hàng vào siêu thị thì phải chờ rất lâu mới được thu hồi vốn, ông Dũng khẳng định: "Ít năm gần đây tại Siêu thị Co.op mart Thanh Hóa đều thanh toán tiền hàng trong khoảng 1 đến 3 ngày sau khi có hóa đơn và các thủ tục đầy đủ, lâu nhất không quá 2 tuần. Tất cả trường hợp nhập và bán hàng đều xuất hóa đơn điện tử công khai minh bạch, có cả trường hợp hộ gia đình cung ứng đậu phụ không có hóa đơn, phía siêu thị phải đấu mối với cơ quan thuế để hướng dẫn hộ triển khai đúng quy định. Đơn vị cũng không tính chiết khấu với các chủ thể sản xuất như nhiều hệ thống siêu thị phía Nam nên các chủ thể có thể yên tâm không sợ bị trừ lợi nhuận sau khi hàng hóa lên kệ".

Theo thông tin từ ngành công thương, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có 24 siêu thị, chưa tính 2 trung tâm thương mại và hệ thống hơn 100 cửa hàng tiện ích. Một số siêu thị nhỏ đóng ở các xã, phường khu vực trung tâm huyện cũ cũng đã có hàng hóa địa phương đưa vào bày bán. Trước thời điểm giải thể cấp huyện, chính quyền huyện Thiệu Hóa cũ cũng đã đấu mối, đưa được 9 sản phẩm OCOP và các sản phẩm đặc trưng vào Siêu thị The City. Siêu thị Xuân Hiếu Mart ở xã Trung Chính chuyên bán thịt lợn sạch của một cơ sở chăn nuôi an toàn sinh học địa phương. Sản phẩm Trà Hoàng Thảo Mộc và Trà Cà gai leo túi lọc của Công ty TNHH Hoàng Thảo Mộc (phường Hạc Thành) từ nhiều năm trước đã được đưa vào trưng bày, giới thiệu và bán tại Siêu thị Go! Thanh Hóa...

Tổng hợp mới nhất từ Văn phòng Điều phối Chương trình XDNTM tỉnh, đến tháng 10/2025 Thanh Hóa đã có 661 sản phẩm OCOP được công nhận. Cùng với đó là hàng trăm sản phẩm làng nghề, sản phẩm đặc trưng có chất lượng, nhiều sản phẩm trong số đó hoàn toàn có thể đưa vào được siêu thị. Trên thực tế, khi hàng hóa đã được giao thương qua hệ thống siêu thị, nghiễm nhiên được coi là đã nâng lên một “đẳng cấp” cao hơn tiêu thụ trôi nổi. Cũng theo thông tin từ đại diện Siêu thị Co.op mart Thanh Hóa, nếu một hàng hóa của tỉnh vào được chi nhánh tại Thanh Hóa, cũng đồng nghĩa sẽ vào được tất cả các siêu thị cùng hệ thống trong cả nước.

Bài và ảnh: Lê Đồng