Du lịch có hiểu biết và trách nhiệm

Những ngày qua, dư luận đã nói nhiều đến sự kiện tắm sông Hằng vốn là nghi thức linh thiêng của người Ấn Độ, bỗng trở thành tâm điểm phát tán dịch bệnh COVID-19. Còn trong nước, sự việc liên quan đến nhóm truyền giáo Phục Hưng gây ra “chuỗi lây nhiễm” dịch bệnh đã khiến cho công tác phòng, chống dịch bệnh COVID-19 của TP Hồ Chí Minh thêm rất nhiều khó khăn, tốn kém. Những sự việc cả trong và ngoài nước nói trên, đã và đang làm nóng lên câu hỏi về thái độ, ý thức, trách nhiệm của mỗi người và cộng đồng trong phòng, chống đại dịch nguy hiểm bậc nhất hiện nay. Còn với ngành du lịch, không phải chờ khi có dịch COVID-19 thì hiểu biết và trách nhiệm mới được đặt ra. Song, dịch bệnh lại ví như một tác nhân đặc biệt, đẩy câu chuyện du lịch có hiểu biết và có trách nhiệm thời điểm này, trở nên có tính thời sự hơn bao giờ hết.

Thiền viện Trúc Lâm Hàm Rồng (TP Thanh Hóa).

Du lịch có hiểu biết và có trách nhiệm, hiểu đơn giản nhất là việc hạn chế tối thiểu các tác động tiêu cực từ hoạt động du lịch đến kinh tế, môi trường và xã hội. Đồng thời, du lịch phải đóng góp tích cực vào việc bảo tồn di sản văn hóa, di sản thiên nhiên và duy trì sự cân bằng, đa dạng sinh học. Đây là cách tiếp cận tất yếu trong phát triển du lịch, nhằm nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của toàn xã hội về ý nghĩa, vai trò của du lịch. Chẳng hạn, sự phát triển mạnh mẽ của loại hình du lịch sinh thái vài năm gần đây, đã và đang đặt ra yêu cầu khai thác du lịch gắn với bảo vệ môi trường ở các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên. Thanh Hóa hiện có Vườn Quốc gia Bến En và 3 Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, Pù Hu, Xuân Liên. Trong đó, Vườn Quốc gia Bến En nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hồ và các đảo, rừng và hang động tự nhiên dày đặc, cùng hàng nghìn loài động, thực vật quý hiếm. Điểm nhấn của Bến En là hồ nước có diện tích gần 3.000 ha, quy tụ 21 đảo và bán đảo, được bao quanh bởi ba cánh cung tự nhiên núi đá - núi đất - rừng đầy ngoạn mục...

Trở lại với câu chuyện phát triển du lịch trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 hiện nay, khi hầu hết các khu, điểm du lịch hoặc là tạm ngừng đón khách, hoặc lượng khách suy giảm đáng kể. Vậy thì du lịch có hiểu biết và có trách nhiệm cần được thực hành ra sao cho phù hợp?

Vẫn lấy ví dụ ở Bến En. Do nắm giữ nguồn tài nguyên du lịch phong phú và cần được khai thác một cách hiệu quả và bền vững, cho nên từ năm 2013 “Quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững rừng đặc dụng Vườn Quốc gia Bến En đến năm 2020” đã được xây dựng. Việc xây dựng quy hoạch đã cho thấy trách nhiệm của địa phương trong việc bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên cho phát triển bền vững nói chung, phát triển du lịch nói riêng. Trong lúc dịch bệnh đang là một tác nhân gây cản trở đến việc thu hút du khách, thì trách nhiệm của chính quyền địa phương lúc này là tập trung thu hút các nguồn lực để hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật; đồng thời, tạo mọi điều kiện để các nhà đầu tư triển khai dự án kinh doanh du lịch. Cùng với đó, nghiên cứu các cơ chế, chính sách để thu hút sự tham gia, hay nhấn mạnh vai trò của người dân địa phương trong các hoạt động du lịch. Từ đó, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái Vườn Quốc gia Bến En, để làm “tiền vốn” cho sự phát triển du lịch trong tương lai.

Sự phát triển ngành du lịch hiện nay nhấn mạnh đến tính bền vững như một giá trị cốt lõi. Song trong bối cảnh dịch bệnh hoành hành, thì tính bền vững thay vì được hiểu ở tầm vĩ mô, bao gồm các cơ chế chính sách, quy hoạch, quản lý điểm đến, hoạt động kinh doanh, môi trường du lịch, văn hóa và con người...; thì cần được hiểu cụ thể hơn, thiết thực hơn. Nói cách khác, để du lịch phát triển bền vững thì trước hết du lịch cần có nhận thức và có trách nhiệm. Qua hơn 1 năm dịch bệnh bùng phát, kéo theo đó là vô vàn hệ lụy, mà ngành du lịch là một trong những ngành đã chịu không ít tổn thương. Do vậy, khi dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp như hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng ngành du lịch và các doanh nghiệp du lịch cần tính đến việc xây dựng quỹ dự phòng riêng dành cho khủng hoảng, để chủ động nguồn kinh phí khắc phục rủi ro do dịch bệnh COVID-19 gây ra cho du lịch.

Du lịch có hiểu biết và có trách nhiệm hướng đến tôn trọng và bảo vệ môi trường cũng như văn hóa bản địa. Còn trong bối cảnh đại dịch như hiện nay, hiểu biết và trách nhiệm phải gắn liền với vai trò của các ngành, chính quyền các địa phương và các điểm đến. Ví như việc cần thường xuyên cập nhật thông tin chính thức, chính xác và kịp thời về tình hình dịch bệnh để cung cấp và khuyến cáo đối với du khách. Đồng thời, xây dựng chiến lược ngăn chặn các tác động tiêu cực của dịch bệnh đối với ngành du lịch, trong đó, nhấn mạnh thông điệp “điểm đến an toàn với dịch bệnh” vừa là mục tiêu vừa là giải pháp hữu hiệu.

Song, để có được “điểm đến an toàn với dịch bệnh”, bên cạnh sự vào cuộc trách nhiệm của nhiều ngành, địa phương và bằng các giải pháp cụ thể; cũng cần nhấn mạnh đến sự tham gia của cộng đồng địa phương và mỗi cá nhân trong cộng đồng ấy. Vai trò của cộng đồng và mỗi người dân không chỉ là sự hiếu khách, thân thiện, văn minh; mà còn là sự chung tay tạo dựng một cộng đồng an toàn. Đó là có ý thức, trách nhiệm bảo vệ cảnh quan và môi trường, giữ gìn vệ sinh nơi ở và nơi công cộng, hưởng ứng các phong trào xã hội về bảo vệ môi trường; đặc biệt là tuân thủ nghiêm các quy định về phòng chống dịch COVID-19... Đồng thời, cũng cần nhấn mạnh đến vai trò của khách du lịch, không chỉ là những người đồng trách nhiệm trong việc bảo vệ và tôn trọng các giá trị tự nhiên, văn hóa của điểm đến; mà còn là những người tự trọng và trách nhiệm trong phòng, chống dịch bệnh COVID-19 vì sức khỏe của bản thân và của cả cộng đồng.

Bài và ảnh: Hoàng Xuân